Góc giải đáp: Tại sao sau mùa tết nhiều trẻ con bị trầm cảm và tự kỷ?

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)
Nội dung bài viết:
Tại sao sau mùa Tết nhiều trẻ con bị trầm cảm và tự kỷ? Biểu hiện cụ thể ra sao? Những yếu tố nào cần lưu ý? Trong bài viết này, Mirai Care sẽ giúp các bậc phụ huynh giải đáp thắc mắc này và đưa ra giải pháp hiệu quả bảo vệ sức khỏe tinh thần của trẻ, đồng thời hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện.
1. Các yếu tố tác động đến tâm lý trẻ sau Tết
Sau Tết, trẻ em có thể gặp phải nhiều yếu tố tác động đến tâm lý, dẫn đến tình trạng căng thẳng hoặc thay đổi hành vi. Dưới đây là một số yếu tố chính:
1.1 Trẻ được nghỉ học ở nhà
Khi trẻ được nghỉ học ở nhà trong dịp Tết, chúng có xu hướng dành nhiều thời gian để làm những gì mình thích như: chơi game, xem TV,…. mà ít quan tâm đến học tập và giao tiếp xã hội khiến trẻ thiếu mục tiêu và dễ bị xao lãng. Thói quen nghỉ ngơi kéo dài cũng có thể gây cảm giác lười biếng, làm trẻ khó hòa nhập lại với nhịp sống học đường.
Bên cạnh đó, việc không phải đối mặt với bài vở trong kỳ nghỉ Tết mang lại sự thoải mái, nhưng cũng dễ làm mất đi tính kỷ luật và sự chủ động trong học tập. Khi trở lại với lịch học, trẻ có thể cảm thấy áp lực và khó thích nghi ngay lập tức.
Thời gian nghỉ tết có thể ảnh hưởng đến nhịp sống học đường của trẻ
1.2 Thay đổi lịch trình sinh hoạt
Nhiều bậc phụ huynh vẫn nghĩ rằng: “Tết mà, cứ để con thoải mái một chút,” nhưng chính sự “thoải mái” đó lại vô tình tạo nên những xáo trộn trong thói quen sinh hoạt của trẻ, để lại những ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe thể chất và tinh thần.
- Giờ ăn ngủ bị xáo trộn
Những ngày Tết, trẻ thường được phép thức khuya hơn, dậy muộn hơn, thậm chí bỏ qua các bữa ăn đúng giờ. Hậu quả là đồng hồ sinh học bị rối loạn, khiến trẻ dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi, cáu gắt và ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện.
Đồng thời, việc ăn quá nhiều bánh kẹo, bim bim, đồ chế biến sẵn chứa nhiều muối, đường, dầu mỡ xấu và tinh bột hấp thụ nhanh cũng gây hại cho sức khỏe. Chế độ ăn này không chỉ khiến trẻ mất hứng thú với thực phẩm dinh dưỡng mà còn làm gia tăng nguy cơ thừa cân, béo phì, cùng các vấn đề sức khỏe lâu dài.
- Ít vận động, xem TV và điện thoại nhiều hơn
Tết vốn là dịp để trẻ hòa mình vào các hoạt động ngoài trời, nhưng thay vào đó, nhiều trẻ lại “dính chặt” với TV hay điện thoại hoặc sử dụng mạng xã hội quá mức. Việc này không chỉ khiến cơ thể ít vận động mà còn gây căng thẳng, giảm khả năng tập trung và ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần, hệ thần kinh của trẻ.
- Mất cân bằng giữa học tập và vui chơi.
Tết là dịp nghỉ ngơi, nhưng nếu trẻ được “thả lỏng” hoàn toàn, không duy trì sự cân bằng giữa học và chơi, sẽ dễ dẫn đến trạng thái mất hứng thú học tập, khó bắt nhịp với nếp sống thường ngày sau kỳ nghỉ.
Việc sử dụng thiết bị điện tử quá mức cũng là yếu tố tác động đến tâm lý trẻ sau Tết
1.3 Quá tải cảm xúc và giác quan
Sự quá tải cảm xúc và giác quan cũng một trong những yếu tố giải đáp cho vấn đề “Tại sao sau mùa tết nhiều trẻ con bị trầm cảm và tự kỷ?”.
- Tiếng ồn và âm thanh hỗn loạn
Dịp Tết thường đi kèm với âm thanh lớn từ pháo hoa, nhạc và các cuộc trò chuyện sôi nổi. Những âm thanh này có thể gây kích thích mạnh đến hệ thần kinh của trẻ, đặc biệt là với trẻ nhạy cảm hoặc trẻ có rối loạn phổ tự kỷ.
- Ánh sáng mạnh và màu sắc sặc sỡ
Không gian trong Tết thường được trang trí với ánh sáng rực rỡ và màu sắc bắt mắt. Điều này có thể gây ra cảm giác quá tải giác quan cho trẻ, khiến trẻ dễ bị căng thẳng và khó chịu.
- Gặp gỡ nhiều người lạ và áp lực xã giao
Trẻ em thường phải gặp gỡ nhiều người lạ trong các buổi chúc Tết và thực hiện các nghi lễ xã giao như cúi chào, chúc mừng, hoặc nhận lì xì. Những tình huống này có thể khiến trẻ cảm thấy bối rối, căng thẳng và mất an toàn. Đặc biệt khi trẻ chưa quen hoặc không thích nghi tốt với những môi trường đông đúc.
1.4 Áp lực về thành tích và kỳ vọng
- So sánh với "con nhà người ta": Trong dịp Tết, trẻ thường bị đặt vào tình huống bị so sánh với anh chị em họ hoặc con cái của người quen. Những câu nói như “Xem bạn giỏi thế kia” hoặc “Sao con không được như vậy?” dễ khiến trẻ cảm thấy tự ti, thất vọng về bản thân.
- Áp lực phải ngoan, vâng lời: Trẻ thường được yêu cầu phải tỏ ra ngoan ngoãn, lễ phép. Những áp lực này đôi khi vượt quá khả năng kiểm soát của trẻ, khiến các em cảm thấy căng thẳng, bị gò ép.
- Lo lắng về việc quay trở lại trường học: Sau kỳ nghỉ dài, trẻ có thể cảm thấy lo lắng về áp lực học tập, bài vở hoặc thậm chí là các mối quan hệ bạn bè tại trường. Sự bất an này làm tăng nguy cơ trầm cảm và các rối loạn cảm xúc khác.
1.5 Ảnh hưởng từ tâm lý người lớn
- Cha mẹ căng thẳng về tài chính, công việc: Sau Tết, áp lực tài chính và công việc của cha mẹ tăng cao có thể dẫn đến những cảm xúc tiêu cực như căng thẳng, lo lắng hoặc cáu gắt. Trẻ nhỏ, đặc biệt là những em nhạy cảm, dễ nhận biết và bị ảnh hưởng bởi tâm trạng này, dẫn đến cảm giác bất an hoặc căng thẳng theo.
- Không khí gia đình không vui vẻ: Khi gia đình thiếu đi sự hòa hợp hoặc thường xuyên xảy ra mâu thuẫn, trẻ có thể cảm thấy cô đơn, buồn bã và mất cảm giác an toàn. Điều này làm tăng nguy cơ trẻ thu mình, lo âu hoặc biểu hiện các triệu chứng trầm cảm và tự kỷ.
Không khí gia đình không vui vẻ khiến trẻ cảm thấy cô đơn và buồn bã
1.6 Với trẻ có sẵn xu hướng tự kỷ
Với trẻ có sẵn xu hướng tự kỷ, sự thay đổi đột ngột trong thói quen và môi trường những ngày lễ có thể khiến các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn. Bên cạnh đó, trẻ thường gặp khó khăn trong việc xử lý các tình huống xã giao phức tạp như chúc Tết hoặc giao tiếp với người lạ,... dễ dẫn đến trạng thái căng thẳng, lo âu hoặc bùng phát cảm xúc (meltdown).
2. Biểu hiện của trầm cảm và tự kỷ ở trẻ sau Tết
Trầm cảm và tự kỷ là hai vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến ở trẻ em sau Tết đềucó những đặc điểm và biểu hiện khác nhau. Việc phân biệt giữa chúng là rất quan trọng để có phương án điều trị và hỗ trợ phù hợp.
Phân biệt biểu hiện của trầm cảm và tự kỷ ở trẻ sau Tết
3. Can thiệp trẻ tự kỷ càng sớm hiệu quả càng cao
Những năm đầu đời là giai đoạn não bộ phát triển mạnh mẽ và linh hoạt nhất. Vì vậy việc can thiệp sớm trong thời điểm này mang ý nghĩa quyết định, giúp trẻ tận dụng tối đa tiềm năng của mình.
Hiểu rõ tầm quan trọng của việc điều trị đúng thời điểm, Mirai Care tự hào đồng hành cùng các bậc phụ huynh, kết nối với Viện Nghiên cứu và Điều trị Cấy ghép Tế bào gốc Tokyo (TSRI) – một đơn vị với bề dày kinh nghiệm và uy tín trong lĩnh vực tế bào gốc. Theo thống kê từ TSRI,tỷ lệ trẻ đạt hiệu quả tích cực sau điều trị tế bào gốc lên đến hơn 95%.
Mirai Care kết nối trẻ tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc của TSRI
Trên hành trình chăm sóc và tìm kiếm phương pháp điều trị có hiệu quả cho trẻ tự kỷ đầy thách thức. Với sứ mệnh giúp đỡ cộng đồng trẻ tự kỷ tại Việt Nam, Mirai care là cầu nối đồng hành cùng trẻ tự kỷ tiếp cận đến phương pháp điều trị hiệu quả nhất.
"Sự chậm phát triển của trẻ tự kỷ không đồng nghĩa với việc chúng không có tiềm năng phát triển"
Hãy đểMiraicaređồng hành cùng bố mẹ trên hành trình này nhé!
Trong vòng 2-3 tháng đầu sau điều trị, các cải thiện đáng kể có thể bao gồm:
- Cải thiện hành vi: Trẻ có thể giảm bớt các hành vi lặp đi lặp lại, tự kích thích như vỗ tay, lắc lư, hoặc các cơn giận dữ, giúp trẻ dần trở nên bình tĩnh và ổn định hơn.
- Cải thiện giấc ngủ: Những trẻ gặp vấn đề về giấc ngủ có thể bắt đầu ngủ sâu hơn, ít thức giấc vào ban đêm, tạo nền tảng tốt cho sức khỏe tổng thể.
- Tăng cường tập trung: Trẻ có thể chú ý hơn vào các hoạt động và tương tác, giảm sự xao nhãng, qua đó cải thiện khả năng học hỏi.
- Phát triển giao tiếp: Một số trẻ bắt đầu phát ra âm thanh, từ ngữ đơn giản hoặc thể hiện giao tiếp mắt tốt hơn, đây là bước khởi đầu quan trọng cho kỹ năng ngôn ngữ.
- Cải thiện vận động: Các kỹ năng vận động thô và tinh như đi đứng, cầm nắm cũng được cải thiện, giúp trẻ dần trở nên tự tin hơn trong sinh hoạt hàng ngày.
Hy vọng những thông tin mà Mirai Care chia sẻ sẽ giúp các bậc phụ huynh có thể hiểu rõ tại sao sau mùa tết nhiều trẻ con bị trầm cảm và tự kỷ, từ đó có phương pháp can thiệp sớm, tạo ra môi trường phát triển an toàn và lành mạnh cho trẻ. Sự hỗ trợ và đồng hành của người thân là yếu tố quan trọng giúp trẻ vượt qua khó khăn, phát triển một cách toàn diện về cả thể chất lẫn tinh thần.
Bài viết phổ biến khác