Thực đơn cho bé tăng động giảm chú ý đảm bảo dinh dưỡng

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Trẻ tăng động giảm chú ý (ADHD) gặp khó khăn trong việc duy trì năng lượng, tập trung và kiểm soát hành vi. Bên cạnh can thiệp tâm lý – giáo dục, chế độ dinh dưỡng hợp lý có vai trò vô cùng quan trọng. Trong bài viết sau, Mirai Care sẽ gợi ý thực đơn cho bé tăng động giảm chú ý vừa đảm bảo dinh dưỡng, vừa giúp phụ huynh dễ dàng áp dụng trong bữa ăn hằng ngày.

1. Thực phẩm nên có trong thực đơn cho bé tăng động giảm chú ý

1.1. Protein

Protein đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các chất dẫn truyền thần kinh giúp cải thiện sự tập trung, chú ý và giữ bình tĩnh. Nguồn thực phẩm giàu protein bao gồm trứng, cá, thịt gia cầm, thịt bò nạc, các loại hạt và đậu. 

Với trẻ rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), các chuyên gia khuyến khích bổ sung thêm Whey Protein – dạng protein có trong thịt bò, đã được chứng minh hỗ trợ giảm triệu chứng ADHD. Tuy nhiên, cần chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, uy tín để đảm bảo an toàn. Nếu trẻ dị ứng với đạm động vật, có thể thay thế bằng protein từ thực vật như đậu nành hoặc hạt quinoa.

1.2. Carbohydrate phức hợp

Carbohydrate phức hợp là nguồn năng lượng tự nhiên giúp não bộ giải phóng Serotonin – chất dẫn truyền thần kinh có vai trò điều hòa tâm trạng và cảm xúc. Khác với carbohydrate đơn, loại thực phẩm này chứa nhiều chất xơ, giúp làm chậm quá trình tiêu hóa và giải phóng Serotonin một cách ổn định, mang lại cảm giác bình tĩnh và tập trung hơn.

Các thực phẩm giàu carbohydrate phức hợp như trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt không chỉ cung cấp nguồn glucose bền vững – năng lượng chính cho hoạt động của não, mà còn giúp ổn định đường huyết, tránh tình trạng tăng hoặc giảm đột ngột có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng tăng động, giảm chú ý (ADHD).

Bổ sung carbohydrate phức hợp vào bữa ăn hàng ngày là cách đơn giản nhưng hiệu quả để hỗ trợ sức khỏe tinh thần và khả năng tập trung của trẻ, đồng thời duy trì nguồn năng lượng ổn định cho cơ thể và não bộ.

1.3. Omega-3

Axit béo Omega-3, đặc biệt là EPA và DHA, đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe não bộ và chức năng nhận thức. Có nhiều trong cá béo, hạt lanh, hạt chia, Omega-3 giúp cải thiện khả năng tập trung và giảm triệu chứng tăng động giảm chú ý (ADHD) ở trẻ.

Ngoài lợi ích cho não, Omega-3 còn hỗ trợ phát triển thị giác, bảo vệ tim mạch và chống viêm hiệu quả. Dưỡng chất này giúp giảm cholesterol xấu, chất béo trung tính và ổn định huyết áp, mang lại sức khỏe toàn diện cho trẻ.

2. Thực phẩm nên tránh đưa vào trong thực đơn cho bé tăng động

2.1. Carbohydrate tinh chế

Carbohydrate tinh chế như bột mì trắng, bánh quy, khoai tây chiên hay thực phẩm chế biến sẵn khiến đường huyết tăng rất nhanh rồi lao xuống đột ngột, làm trẻ dễ mệt mỏi, khó tập trung và xuất hiện triệu chứng hiếu động. 

 Những loại này không cung cấp chất xơ giúp làm chậm hấp thu, nên serotonin được giải phóng không đều. Vì vậy, nên hạn chế chúng trong thực đơn cho bé tăng động giảm chú ý và thay thế bằng carbohydrate phức hợp như gạo lứt, yến mạch, rau củ có chỉ số đường thấp.

2.2. Caffeine

Caffeine thường có trong cà phê, trà, nước ngọt có ga hay socola — dù lượng thấp — cũng có thể kích thích hệ thần kinh, làm trẻ dễ cảm giác bồn chồn, lo lắng, thậm chí ảnh hưởng đến tác dụng thuốc điều trị tăng động. Nhiều bác sĩ khuyến nghị bố mẹ nên hạn chế hoặc loại bỏ hoàn toàn caffeine trong khẩu phần ăn uống của bé để giảm nguy cơ làm trầm trọng các triệu chứng tăng động. 

2.3. Phụ gia thực phẩm

Phụ gia như phẩm màu nhân tạo (đỏ, vàng), chất bảo quản (natri benzoat), hương liệu tổng hợp hay chất điều vị như aspartame, bột ngọt có thể làm tăng tính nhạy cảm hành vi của trẻ, khiến các triệu chứng tăng động trở nên rõ hơn. Mặc dù chưa có bằng chứng xác định là nguyên nhân duy nhất gây ADHD, nhưng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ nhạy cảm với những chất này có xu hướng phản ứng mạnh hơn.

2.4. Thực phẩm nhiều đường

Thực phẩm chứa nhiều đường như bánh kẹo, siro, nước ngọt tạo ra dao động năng lượng mạnh, ảnh hưởng đến hành vi và khả năng tập trung. Một số trẻ biểu hiện tăng động sau khi ăn nhiều đường mặc dù không có bằng chứng cho thấy đường là nguyên nhân trực tiếp gây ADHD, nhưng để xây dựng thực đơn cho bé tăng động giảm chú ý lành mạnh, nên hạn chế tối đa các loại thực phẩm nhiều đường. 

2.5. Chất béo xấu

Chất béo xấu như chất béo bão hòa (có trong thức ăn nhanh, đồ chiên rán) hoặc mỡ động vật nhiều không tốt cho sự phát triển thần kinh. Mức độ viêm và stress oxy hóa từ chất béo không lành mạnh có thể ảnh hưởng đến chức năng não và hành vi của trẻ.

3. Thực phẩm tốt cho trẻ tăng động

3.1. Trứng

Trứng là nguồn cung cấp protein chất lượng cao giúp trẻ duy trì năng lượng ổn định và tăng khả năng tập trung. Ngoài ra, trứng còn chứa choline – chất dinh dưỡng quan trọng cho sự phát triển trí não và trí nhớ. Cha mẹ có thể chế biến trứng luộc, trứng hấp hoặc omelet cùng rau củ để giúp trẻ dễ ăn và hấp thu tốt hơn.

3.2. Sữa chua Hy Lạp

Sữa chua Hy Lạp chứa nhiều protein và lợi khuẩn tốt cho hệ tiêu hóa, giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng hiệu quả hơn. Nguồn đạm dồi dào trong sữa chua giúp duy trì lượng đường huyết ổn định, hạn chế tình trạng bồn chồn, mất tập trung. Có thể kết hợp sữa chua Hy Lạp với trái cây tươi hoặc yến mạch cho bữa phụ lành mạnh.

3.3. Rau xanh

Rau xanh như cải bó xôi, bông cải, rau chân vịt chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa hỗ trợ chức năng não bộ. Hàm lượng magie và sắt trong rau giúp cải thiện sự chú ý, giảm căng thẳng và điều hòa cảm xúc ở trẻ. Khuyến khích trẻ ăn rau dưới nhiều dạng: hấp, trộn salad hoặc xay cùng sinh tố trái cây.

3.4. Các loại hạt

Hạnh nhân, óc chó, hạt chia hay hạt hướng dương là nguồn cung cấp Omega-3, kẽm và vitamin E – những chất cần thiết cho sự phát triển của não và hệ thần kinh. Ăn một ít hạt mỗi ngày giúp tăng khả năng tập trung, cải thiện trí nhớ và ổn định cảm xúc. Bạn có thể thêm hạt vào sữa chua, sinh tố hoặc bánh ăn nhẹ.

3.5. Cá

Cá, đặc biệt là các loại cá béo như cá hồi, cá thu, cá mòi, rất giàu acid béo Omega-3 (EPA và DHA). Đây là dưỡng chất đã được chứng minh giúp cải thiện hành vi, tăng khả năng chú ý và hỗ trợ phát triển não bộ ở trẻ ADHD. Nên cho trẻ ăn cá 2–3 lần mỗi tuần, chế biến đơn giản như hấp, nướng hoặc kho nhẹ để giữ trọn dinh dưỡng.

3.6. Yến mạch

Yến mạch là nguồn carbohydrate phức hợp giúp cung cấp năng lượng bền vững, tránh tình trạng đường huyết dao động khiến trẻ dễ cáu gắt. Ngoài ra, yến mạch còn chứa chất xơ và vitamin B hỗ trợ hoạt động của hệ thần kinh. Bạn có thể dùng yến mạch nấu cháo, trộn cùng sữa chua hoặc làm bánh ăn sáng cho trẻ.

3.7. Táo và mận

Táo và mận là những loại trái cây chứa nhiều chất xơ và chất chống oxy hóa, giúp duy trì năng lượng ổn định và tăng cường chức năng não. Chúng cũng là món ăn nhẹ tự nhiên, ít đường, giúp trẻ duy trì sự tỉnh táo và tập trung trong ngày. Có thể cho trẻ ăn tươi hoặc làm sinh tố, sấy khô nhẹ để thay thế đồ ngọt chế biến sẵn.

Kếtluận

Xây dựng thực đơn cho bé tăng động giảm chú ý khoa học không chỉ giúp trẻ phát triển thể chất mà còn góp phần hỗ trợ cải thiện hành vi và khả năng tập trung. Cha mẹ nên kết hợp chế độ ăn lành mạnh với rèn luyện thói quen sinh hoạt và vận động hợp lý để mang lại hiệu quả lâu dài.

Góc chia sẻ của Miraicare:

Nhiều phụ huynh thường kỳ vọng việc cho con học các lớp chuyên biệt sẽ "chữa khỏi" bệnh tự kỷ. Tuy nhiên, các phương pháp can thiệp tâm lý và thực phẩm chức năng chỉ mang lại hiệu quả cải thiện một phần.

Để đạt được kết quả điều trị toàn diện và nhanh chóng hơn, liệu pháp tế bào gốc tủy xương đang được xem là một giải pháp hữu hiệu nhất.

Với hơn 500 trường hợp điều trị thành công, phương pháp này đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc cải thiện các triệu chứng như tăng động, giảm chú ý, chậm phát triển ngôn ngữ và các hành vi tiêu cực ở trẻ tự kỷ.

>> Tìm hiểu chi tiết: Điều trị bệnh tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc tủy xương