Trẻ hay nói nhảm một mình: Bình thường hay dấu hiệu cảnh báo?

Table of Contents

Trẻ hay nói nhảm một mình, lẩm bẩm những câu vô nghĩa hoặc thậm chí đóng vai nhiều nhân vật trong một cuộc trò chuyện tưởng tượng liệu có phải là biểu hiện bình thường trong quá trình phát triển hay là dấu hiệu của một vấn đề về giao tiếp? Hãy cùng Mirai Care tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. Trẻ nói nhảm một mình là gì? Có đáng lo không?

Trong giai đoạn phát triển ngôn ngữ, việc trẻ nói nhảm một mình là hành vi tự nhiên, phản ánh sự phát triển trí tưởng tượng và khả năng ngôn ngữ. Tuy nhiên, không phải lúc nào điều này cũng chỉ là dấu hiệu bình thường. Cần phải phân biệt giữa sự phát triển ngôn ngữ bình thường và những hành vi có thể cảnh báo về vấn đề tâm lý của trẻ.

1.1 Giai đoạn phát triển ngôn ngữ tưởng tượng ở trẻ nhỏ (3–6 tuổi)

Giai đoạn từ 3 đến 6 tuổi là giai đoạn cực kỳ quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ của trẻ. Trong giai đoạn này, khả năng ngôn ngữ của trẻ sẽ phát triển vượt bậc, từ việc chỉ nói những câu đơn giản, trẻ sẽ dần dần xây dựng được khả năng nói câu phức tạp và sử dụng ngôn từ linh hoạt hơn.

Ngoài ra, khi trẻ ở độ tuổi này, trí tưởng tượng bắt đầu được kích thích mạnh mẽ, và trẻ bắt đầu tạo ra những thế giới riêng cho mình thông qua trò chơi. Một số biểu hiện bình thường bao gồm:

• Trẻ tự nói một mình khi chơi, đặc biệt là khi giả vờ đóng vai nhân vật. Ví dụ, trẻ có thể đóng vai bác sĩ và trò chuyện với búp bê như một bệnh nhân.
• Lời nói của trẻ có tính logic, liên quan đến hoạt động đang diễn ra.
• Khi có người gọi hoặc tham gia vào một cuộc trò chuyện thực tế, trẻ có thể dừng lại để tương tác.
• Trẻ vẫn có khả năng chơi cùng người khác, tham gia các hoạt động xã hội mà không bị thu mình vào thế giới riêng.

Trẻ đóng vai bác sĩ và trò chuyện với búp bê như một bệnh nhân

Điều này giúp trẻ:

• Khám phá cảm xúc: Thông qua các trò chơi đóng vai, trẻ có thể thử nghiệm các cảm xúc và phản ứng trong các tình huống khác nhau, từ đó học cách xử lý cảm xúc của chính mình.
• Phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề: Trẻ sẽ bắt đầu đối mặt với các tình huống giả tưởng mà trẻ phải tìm cách giải quyết, điều này giúp phát triển khả năng suy luận và tư duy sáng tạo.
• Tăng khả năng giao tiếp: Trẻ học cách xây dựng câu chuyện, phát triển ngữ pháp và mở rộng vốn từ vựng qua trò chơi tưởng tượng.

1.2 Những biểu hiện “nói nhảm” cần chú ý

Việc trẻ 2 tuổi tự nói chuyện một mình là điều hoàn toàn bình thườngmiễn là trẻ vẫn phát triển tốt các kỹ năng khác như giao tiếp, vận động và nhận thức. Tuy nhiên nếu một trẻ7 tuổi hay nói chuyện một mình và hành vi này đi kèm với những dấu hiệu như rối loạn giao tiếp hoặc khó phân biệt giữa thực tế và tưởng tượng, cha mẹ nên quan sát cẩn thận và cân nhắc tìm đến sự tư vấn của chuyên gia để có hướng hỗ trợ phù hợp.

Trên thực tế, có những trường hợp mà việc trẻ hay nói nhảm một mình lại là dấu hiệu cảnh báo cần được quan tâm sớm. Nếu trẻ có một hoặc nhiều biểu hiện sau, cha mẹ đặc biệt chú ý: 

• Lặp lại một cụm từ vô nghĩa:Khi trẻ thường xuyên nhắc lại một câu hay cụm từ không mang ý nghĩa rõ ràng và không phù hợp với hoàn cảnh, điều này có thể cho thấy sự bất thường trong quá trình phát triển ngôn ngữ hoặc tư duy.
• Nói chuyện một mình hàng giờ không dừng:Nếu trẻ dành nhiều thời gian chìm đắm trong những cuộc độc thoại, dường như không quan tâm đến thế giới xung quanh, đây là dấu hiệu cha mẹ không nên bỏ qua.
• Không phản ứng khi có người gọi tên:Khi người khác gọi nhưng trẻ không quay lại, không có biểu hiện nhận biết hay tương tác, điều đó có thể liên quan đến khó khăn trong khả năng giao tiếp và tương tác xã hội.
• Không nhận thức được sự hiện diện của người khác:Nếu trẻ thường xuyên “sống trong thế giới riêng”, không có biểu hiện nhận ra hay chú ý đến những người xung quanh, đây là một dấu hiệu quan trọng cần được kiểm tra sớm.

Những biểu hiện trẻ “nói nhảm” cần chú ý

2. Vì sao trẻ tự kỷ lại có xu hướng nói nhảm hoặc nói 1 mình liên tục?

Trẻ tự kỷ thường có những đặc điểm ngôn ngữ đặc biệt, trong đó có hiện tượng nói nhảm hoặc nói một mình liên tục. Điều này không đơn thuần là thói quen mà liên quan đến cách trẻ xử lý ngôn ngữ và tương tác xã hội.

2.1 Rối loạn ngôn ngữ – trẻ không dùng lời nói để giao tiếp thực sự

Một số trẻ tự kỷ có thể nói nhiều nhưng không sử dụng ngôn ngữ để truyền đạt thông tin hay tương tác với người khác.

• Trẻ nói như một thói quen, không nhằm mục đích giao tiếp.
• Câu nói thường rời rạc, không theo ngữ cảnh và không có sự đáp lại từ người nghe.
• Trẻ có thể lặp đi lặp lại một cụm từ vô nghĩa mà không nhận thức được sự không phù hợp.

Trẻ không dùng lời nói để giao tiếp thực sự

2.2 Echolalia – hiện tượng nhại lời và lặp lại vô nghĩa

Echolalia là một đặc điểm phổ biến ở trẻ tự kỷ, đặc biệt là trong giai đoạn trẻ đang học nói. Đây là hiện tượng trẻ lặp lại lời nói của người khác một cách vô thức, thay vì sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp thực sự.

• Một số trẻ bị cuốn hút bởi các chương trình truyền hình và có thể nhại lại nguyên câu thoại từ phim hoạt hình, quảng cáo mà không hiểu nội dung.
• Trẻ có thể nói liên tục nhưng không biết cách đặt câu hỏi, trả lời hoặc duy trì một cuộc trò chuyện thực sự.
• Một số trẻ có thể lặp lại câu hỏi mà người khác vừa đặt ra thay vì trả lời.

Có hai dạng echolalia chính:

• Echolalia tức thời: Trẻ ngay lập tức lặp lại câu nói mà trẻ vừa nghe. Ví dụ, nếu bạn hỏi: “Con muốn ăn gì?”, trẻ có thể trả lời: “Con muốn ăn gì?” thay vì nói ra món ăn yêu thích.
• Echolalia trì hoãn: Trẻ lặp lại những câu nói nghe được từ trước đó, đôi khi là từ nhiều ngày, nhiều tuần trước. Ví dụ, trẻ có thể bất ngờ nói một câu quảng cáo như: “Sữa thơm ngon, bé khỏe mạnh!” dù không có ai nhắc đến chủ đề sữa.

Trẻ nhại lại nguyên câu thoại từ TV mà không hiểu nội dung

2.3 Trẻ tự kỷ chức năng cao vẫn nói trôi chảy 

Những trẻ tự kỷ có chức năng cao hoặchội chứng Aspergercó thể nói rất trôi chảy, thậm chí có vốn từ phong phú nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ một cách phù hợp.

• Trẻ có thể nói lưu loát nhưng giống như “học vẹt”, không có cảm xúc hay sự linh hoạt trong hội thoại.
• Ngôn ngữ của trẻ có thể không phù hợp với tình huống thực tế, khiến người khác hiểu nhầm là trẻ đang tưởng tượng hoặc “nói linh tinh”.
• Một số trẻ có thể ám ảnh với một chủ đề nhất định và nói liên tục về nó mà không quan tâm đến phản ứng của người nghe.

Trẻ có vốn từ phong phú nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ một cách phù hợp

3. Phân biệt dấu hiệu  tự kỷ với nói tưởng tượng đơn thuần

Để phân biệt giữa trẻ có trí tưởng tượng phong phú và trẻ hay nói nhảm một mình do rối loạn giao tiếp ta có thể dựa vào các tiêu chí sau: 

Phân biệt dấu hiệu  tự kỷ với nói tưởng tượng đơn thuần

4. Cha mẹ nên làm gì khi thấy con nói nhảm một mình kéo dài?

Việctrẻ hay nói nhảm một mìnhkhông phải lúc nào cũng là dấu hiệu đáng lo ngại, nhưng nếu tình trạng này kéo dài, lặp đi lặp lại và không mang nội dung rõ ràng, cha mẹ cần chú ý để tránh bỏ lỡ các dấu hiệu cảnh báo về rối loạn giao tiếp, hành vi hoặc cảm xúc.

4.1 Những sai lầm cần tránh

Một số quan niệm sai lầm có thể khiến cha mẹ chủ quan và trì hoãn việc can thiệp kịp thời:

• Không vội gán “con tưởng tượng tốt” nếu con không chơi với người khác

Trẻ có trí tưởng tượng phong phú thường kết hợp tưởng tượng với các trò chơi tương tác, nhưng khi con chỉ nói nhảm mà không có dấu hiệu chơi đùa thực sự, đặc biệt là không giao tiếp với người khác, đây có thể là dấu hiệu của rối loạn phát triển. Cha mẹ cần quan sát kỹ hành vi của trẻ và xem xét các yếu tố liên quan đến khả năng giao tiếp xã hội của trẻ.

Không vội gán “con tưởng tượng tốt” nếu con không chơi với người khác

• Không nghĩ “biết nói là bình thường” nếu nội dung không có ý nghĩa

Trẻ có thể nói chuyện một mình nhưng nếu nội dung không có ý nghĩa hoặc lặp lại những câu vô nghĩa, đó có thể là dấu hiệu của vấn đề trong giao tiếp ngôn ngữ hoặc thậm chí là các vấn đề cảm xúc. Đừng chỉ dựa vào việc trẻ biết nói mà bỏ qua các biểu hiện khác.

• Không trì hoãn vì “con vẫn học giỏi ở lớp”

Một số trẻ mặc dù học giỏi vẫn gặp khó khăn trong giao tiếp xã hội hoặc có vấn đề trong việc biểu đạt cảm xúc. Việc học giỏi không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với việc trẻ không gặp khó khăn trong các lĩnh vực khác. Cần phải lưu ý đến các dấu hiệu của sự thiếu hụt trong giao tiếp xã hội hoặc các hành vi bất thường khác.

Không trì hoãn vì “con vẫn học giỏi ở lớp”

• Không cho rằng “con sẽ tự hết khi con lớn lên”

Mặc dù một số trẻ có thể cải thiện theo thời gian, nhưng nhiều trường hợp cần sự can thiệp sớm từ các chuyên gia để trẻ có thể phát triển toàn diện và điều chỉnh hành vi đúng đắn. Việc trì hoãn có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong việc hòa nhập xã hội sau này.

• Không phớt lờ vì “con không gây rắc rối gì”

Mặc dù trẻ không gây ra rắc rối cho người khác, nhưng việc bỏ qua vấn đề nói nhảm có thể dẫn đến sự thiếu hụt trong khả năng phát triển giao tiếp, hành vi xã hội và cảm xúc của trẻ. Cần chú ý đến các dấu hiệu tiềm ẩn và hành động kịp thời.

Không phớt lờ vì “con không gây rắc rối gì”

4.2 Những việc nên làm ngay

Nếu nhận thấytrẻ hay nói nhảm một mìnhkéo dài, cha mẹ nên thực hiện các bước sau:

• Ghi lại các đoạn con hay nói

Ghi chú lại các từ, cụm từ mà trẻ hay lặp lại. Điều này có thể giúp chuyên gia hiểu rõ hơn về hành vi của trẻ. Nếu có thể, hãy quay video lại để có tài liệu trực quan, giúp các chuyên gia đánh giá tình trạng của trẻ chính xác hơn.

• Quan sát phản ứng xã hội đi kèm (giao tiếp mắt, biểu cảm, trò chuyện)

Khi con nói nhảm, cha mẹ nên quan sát xem trẻ có giao tiếp mắt với ai không, có biểu cảm cảm xúc hay không và có cố gắng trò chuyện với người khác hay chỉ nói một mình. Những phản ứng này sẽ giúp cha mẹ đánh giá xem trẻ có đang phát triển các kỹ năng giao tiếp xã hội hay không.

• Đưa con đi đánh giá chuyên sâu tại Mirai Care

Việc kiểm tra sớm sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và can thiệp kịp thời. Chuyên gia sẽ đánh giá tình trạng của trẻ và đưa ra các giải pháp can thiệp phù hợp, giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp và hành vi.

Đưa con đi đánh giá chuyên sâu tại Mirai Care

4.3 Mirai Care hỗ trợ gì trong giai đoạn này?

Khi cha mẹ bắt đầu nhận thấy những biểu hiện bất thường như trẻ hay nói nhảm một mình kéo dài, khó tương tác hoặc phản ứng cảm xúc không phù hợp. Đó là lúc cần có một đánh giá chuyên môn sâu sắc. Mirai Care chính là nơi khởi đầu đáng tin cậy, giúp phụ huynh tháo gỡ những lo lắng đầu tiên và xác định chính xác vấn đề mà trẻ đang gặp phải.

Tại Mirai Care, trẻ sẽ được tiếp cận với hệ thống đánh giá toàn diện, bao gồm các bài kiểm tra về ngôn ngữ, nhận thức, hành vi và cảm xúc, được thiết kế chuyên biệt cho từng độ tuổi và đặc điểm phát triển của trẻ. Kết quả đánh giá không chỉ đưa ra chẩn đoán, mà còn là nền tảng để xây dựng một lộ trình can thiệp cá nhân hóa phù hợp nhất cho từng trẻ.

Một trong những điểm tiên phong tại Mirai Care là việc hợp tác với Viện nghiên cứu điều trị và cấy ghép tế bào gốc Tokyo (TSRI) để ứng dụng liệu pháp tế bào gốc, một hướng điều trị hiện đại đang được nghiên cứu và áp dụng rộng rãi tại Nhật Bản và nhiều quốc gia phát triển. Phương pháp này đã được bác sĩ Takahiro Honda – chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực phục hồi chức năng thần kinh – đánh giá là có tiềm năng giúp trẻ cải thiện khả năng giao tiếp, tăng cường sự chú ý và giảm các hành vi tiêu cực.

Không chỉ dừng lại ở can thiệp y học, Mirai Care còn cung cấp các chương trình can thiệp giáo dục và trị liệu hành vi chuyên sâu, phối hợp giữa các nhà trị liệu, giáo viên đặc biệt và phụ huynh. Mục tiêu là tạo nên một môi trường hỗ trợ đa chiều, nơi trẻ không chỉ điều trị mà còn được học tập, vui chơi và phát triển như những đứa trẻ bình thường khác.

Mirai Care luôn đồng hành cùng gia đình trên con đường điều trị trẻ “đặc biệt”

Can thiệp sớm chính là “chìa khóa”, bởi càng phát hiện và hỗ trợ trẻ sớm, khả năng phục hồi và hòa nhập xã hội của trẻ càng cao. Mirai Care luôn đồng hành cùng gia đình trong từng bước tiến nhỏ, vì một tương lai trọn vẹn cho mỗi đứa trẻ. Hãy hành động ngay hôm nay vì ngày mai của con.

Việc trẻ thường xuyên nói nhảm một mình đôi khi phản ánh trí tưởng tượng phong phú, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của một vấn đề cần được lưu ý. Nếu bạn cảm thấy lo lắng, đừng ngần ngại liên hệ với Mirai Care để được hỗ trợ và tư vấn kịp thời. Bởi sự đồng hành đúng lúc của cha mẹ sẽ là nền tảng vững chắc giúp con phát triển một cách toàn diện.