phone

Bài tập cải thiện rối loạn xử lý giác quan ở trẻ tự kỷ có hiệu quả không?

Bài tập cải thiện rối loạn xử lý giác quan ở trẻ tự kỷ có hiệu quả không?

Tác giả: , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Nội dung bài viết:


Rối loạn xử lý giác quan là một trong những thách thức phổ biến ở trẻ tự kỷ, ảnh hưởng đến cách trẻ phản ứng với âm thanh, ánh sáng, tiếp xúc và chuyển động. Tuy nhiên, việc áp dụng các bài tập cải thiện rối loạn xử lý giác quan ở trẻ tự kỷ có thể giúp con cải thiện khả năng thích nghi, tập trung và phát triển kỹ năng. Hãy cùng Mirai Care khám phá những bài tập đơn giản, hiệu quả để hỗ trợ trẻ tốt hơn!

1. Các bài tập cải thiện rối loạn xử lý giác quan ở trẻ tự kỷ

Mỗi một trẻ “đặc biệt” sẽ có một mức độ nhạy cảm giác quan khác nhau, vì vậy việc lựa chọn bài tập phù hợp sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái và tiếp nhận tốt hơn. Dưới đây là những số bài tập phổ biến dành cho từng loại rối loạn giác quan:

Loại rối loạn

Một số bài tập 

Cách thức thực hiện

Rối loạn xử lý xúc giác

- Vuốt dọc cánh tay

- Dùng bàn tay hoặc một miếng vải mềm (khăn bông, cọ mềm) vuốt nhẹ từ vai xuống bàn tay.

- Lặp lại khoảng 5–10 lần trên mỗi tay, điều chỉnh lực phù hợp với phản ứng của trẻ.

- Quan sát xem trẻ có thích cảm giác này không. Nếu trẻ căng thẳng, có thể bắt đầu với lực nhẹ hơn.

- Vuốt dọc lưng và bàn chân

- Dùng tay hoặc bàn chải mềm vuốt nhẹ dọc theo sống lưng từ trên xuống dưới.

- Với bàn chân, vuốt nhẹ từ gót lên đầu ngón chân, có thể kết hợp massage nhẹ.

- Lặp lại 5–10 lần trên mỗi vị trí.

- Vuốt ngón tay và khớp tay

- Cầm từng ngón tay của trẻ, vuốt nhẹ từ gốc đến đầu ngón tay.

- Xoay nhẹ từng khớp tay theo chiều kim đồng hồ và ngược lại.

- Thực hiện trong khoảng 1–2 phút mỗi tay.

Rối loạn xử lý thính giác

- Vỗ xung quanh tai

- Dùng hai bàn tay úp nhẹ lên tai trẻ, sau đó mở ra.

- Nhẹ nhàng vỗ vào vùng xung quanh tai để tạo rung động.

- Thực hiện khoảng 10 lần, quan sát phản ứng của trẻ.

- Gõ sụn tai

- Dùng đầu ngón tay nhẹ nhàng gõ vào sụn tai.

- Thực hiện liên tục trong 30 giây – 1 phút.

- Kéo vành tai

- Dùng ngón cái và ngón trỏ kéo nhẹ nhàng vành tai theo các hướng: lên, xuống, sang hai bên.

- Kéo nhẹ từng phần của vành tai trong 1 phút.

Rối loạn xử lý thị giác

- Tập di chuyển mắt theo sự di chuyển của quả bóng theo các chiều trái phải/trên dưới/trước sau

- Sử dụng một quả bóng nhỏ (có thể treo trên dây hoặc cầm tay).

- Di chuyển bóng chậm theo các hướng: trái – phải, lên – xuống, trước – sau.

- Yêu cầu trẻ dõi mắt theo mà không quay đầu.

- Lặp lại mỗi hướng 5–10 lần.

Rối loạn xử lý tiền đình

- Tập ngồi trên ván thăng bằng, xích đu làm từ lốp xe

- Để trẻ ngồi lên ván thăng bằng hoặc xích đu.

- Nhẹ nhàng đẩy để tạo chuyển động đung đưa, giúp trẻ làm quen với cảm giác thăng bằng.

- Nếu trẻ sợ hãi, bắt đầu với tốc độ chậm và thời gian ngắn (30 giây – 1 phút), sau đó tăng dần.

- Thực hiện các bài tập ngồi/đứng/xoay theo các bài tập thể dục

- Hướng dẫn trẻ đứng lên, ngồi xuống theo nhịp chậm, có thể kết hợp với âm nhạc.

- Thực hiện các động tác xoay người sang trái, phải, hoặc xoay vòng chậm rãi.

- Lặp lại 5–10 lần mỗi động tác.

Rối loạn cảm nhận cơ thể

- Kéo dãn tay chân

- Dùng hai tay nhẹ nhàng kéo dãn tay hoặc chân của trẻ (giữ khoảng 5 giây rồi thả).

- Có thể kết hợp lắc nhẹ cánh tay hoặc chân để tăng cảm giác nhận biết cơ thể.

- Lặp lại 5 lần mỗi bên.

- Ôm siết

- Ôm trẻ nhẹ nhàng và tạo áp lực vừa phải lên cơ thể trẻ.

- Nếu trẻ thích, có thể ôm lâu hơn (10–15 giây).

- Có thể kết hợp với một quả bóng lớn, để trẻ ôm và ép nhẹ vào cơ thể.

- Tập một số động tác yoga

- Hướng dẫn trẻ thực hiện các động tác như tư thế em bé (Child’s Pose), tư thế con mèo – con bò (Cat-Cow Pose).

- Giữ mỗi tư thế trong khoảng 10–15 giây, giúp trẻ thư giãn và nhận biết cơ thể tốt hơn.

Một số bài tập cải thiện rối loạn xử lý giác quan ở trẻ tự kỷ

Một số bài tập cải thiện rối loạn xử lý giác quan ở trẻ tự kỷ

2. Lưu ý thực hiện các bài tập cải thiện rối loạn xử lý giác quan ở trẻ tự kỷ

Can thiệp sớm là chìa khóa quan trọng để giúp trẻ tự kỷ phát triển toàn diện. Như chị Ngô Thị Thúy An - Chuyên viên tư vấn cấp cao của Mirai Care đã chia sẻ, đừng để đến khi quá muộn mới nhận ra điều đó.

Để các bài tập cải thiện rối loạn xử lý giác quan ở trẻ tự kỷ mang lại hiệu quả tốt nhất, ba mẹ và người hướng dẫn cần lưu ý những điều sau:

Quan sát và tôn trọng phản ứng của trẻ

  • Mỗi trẻ có mức độ nhạy cảm khác nhau, vì vậy cần quan sát phản ứng của trẻ khi thực hiện bài tập.
  • Nếu trẻ tỏ ra khó chịu, sợ hãi hoặc căng thẳng, hãy giảm cường độ hoặc thay đổi cách tiếp cận.
  • Không ép buộc trẻ thực hiện khi trẻ chưa sẵn sàng, thay vào đó, có thể thử vào thời điểm khác hoặc tìm cách làm cho bài tập thú vị hơn.

Thực hiện với cường độ phù hợp

  • Bắt đầu với mức độ nhẹ nhàng, sau đó tăng dần nếu trẻ cảm thấy thoải mái.
  • Với trẻ quá nhạy cảm, nên sử dụng các vật dụng mềm mại hoặc tiếp xúc gián tiếp (ví dụ: dùng khăn thay vì tay).
  • Không kéo giãn quá mạnh hoặc tạo áp lực quá lớn khi thực hiện các bài tập liên quan đến vận động.

Tạo môi trường an toàn và thoải mái

  • Chọn không gian yên tĩnh, ít tiếng ồn để tránh làm trẻ bị phân tâm hoặc căng thẳng.
  • Đảm bảo sàn nhà sạch sẽ, không có vật cản để tránh nguy cơ té ngã khi thực hiện các bài tập vận động.
  • Nếu trẻ dễ bị kích động bởi ánh sáng hoặc âm thanh, có thể điều chỉnh ánh sáng dịu nhẹ và giảm âm lượng các tiếng động xung quanh.

Kết hợp với hoạt động vui chơi

  • Biến bài tập thành trò chơi để tăng sự hứng thú cho trẻ, ví dụ: dùng bóng có màu sắc bắt mắt, kể chuyện khi thực hiện bài tập.
  • Kết hợp bài tập vào các hoạt động hằng ngày, chẳng hạn như chơi đùa, tắm hoặc lúc thư giãn trước khi ngủ.
  • Sử dụng các bài hát hoặc giai điệu quen thuộc để giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn.

Kết hợp âm nhạc khi thực hiện bài tập điều hòa cảm giác cho trẻ tự kỷ

Kết hợp âm nhạc khi thực hiện bài tập điều hòa cảm giác cho trẻ tự kỷ

Duy trì sự kiên trì và linh hoạt

  • Không phải lúc nào trẻ cũng hợp tác ngay từ lần đầu, vì vậy ba mẹ cần kiên nhẫn và thử nghiệm nhiều cách tiếp cận khác nhau.
  • Nếu một bài tập không phù hợp, có thể thay thế bằng bài tập khác có tác dụng tương tự nhưng phù hợp hơn với trẻ.
  • Duy trì thực hiện thường xuyên nhưng không tạo áp lực, để trẻ dần thích nghi một cách tự nhiên.

Ghi nhận sự tiến bộ của trẻ

  • Theo dõi và ghi chép sự thay đổi của trẻ theo thời gian để điều chỉnh bài tập phù hợp hơn.
  • Khen ngợi hoặc động viên trẻ khi hoàn thành bài tập để khuyến khích sự tham gia tích cực.
  • Chia sẻ sự tiến bộ của trẻ với giáo viên hoặc chuyên gia để có sự hỗ trợ tốt nhất.

Hợp tác với chuyên gia khi cần thiết

  • Nếu trẻ có phản ứng tiêu cực kéo dài hoặc không có sự tiến triển, nên tham khảo ý kiến của chuyên gia trị liệu giác quan.
  • Một số trẻ có thể cần chương trình can thiệp chuyên sâu hơn, do đó ba mẹ có thể tìm đến chuyên gia để được hướng dẫn bài tập phù hợp nhất.

Hợp tác với chuyên gia khi cần thiết

Hợp tác với chuyên gia khi cần thiết

Trên đây là những bài tập cải thiện rối loạn xử lý giác quan ở trẻ tự kỷ mà phụ huynh có thể tham khảo. Mỗi trẻ sẽ có mức độ nhạy cảm giác quan khác nhau, cha mẹ cần quan sát kỹ và điều chỉnh phương pháp sao cho phù hợp. Sự kiên nhẫn, thấu hiểu và đồng hành của gia đình sẽ là chìa khóa giúp trẻ tiến bộ từng ngày. Đừng quên theo dõi Mirai Care để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về trẻ tự kỷ!

Juntendo University Hospital
NCGM
St. Luke's International Hospital
Omotesando Helene Clinic
VNeconomy
vietnamnet
vnexpress
alobacsi