Thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn: Gợi ý món dễ ăn, giàu dinh dưỡng

Tác giả: Ngô Thị Thúy An

Nội dung bài viết: 

Việc lựa chọnthực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ănluôn là thách thức lớn với nhiều phụ huynh. Bởi trẻ tự kỷ vốn mang đặc điểm nhạy cảm về cảm giác và thói quen ăn uống lặp lại, do đó rất dễ từ chối những món ăn mới lạ mắt, lạ vị. Chính vì vậy, bài viết dưới đây củaMirai Caresẽ giúp bố mẹ hiểu đúng và có giải pháp hiệu quả hơn trong việc xây dựng thực đơn. 

1. Vì sao trẻ tự kỷ thường kén ăn hơn bình thường?

Để hiểu rõ tại sao việc lựa chọn thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn lại quan trọng, chúng ta cần tìm hiểu những nguyên nhân căn bản khiến trẻ tự kỷ có xu hướng kén ăn nhiều hơn so với trẻ bình thường.

Hệ thần kinh cảm giác quá nhạy → dễ nhạy cảm với mùi, vị, kết cấu thức ăn

Hệ thần kinh cảm giác quá nhạy là nguyên nhân chính khiến trẻ tự kỷ dễ bị kích thích bởi mùi vị, kết cấu của thức ăn. Não bộ của trẻ xử lý thông tin cảm giác khác biệt, khiến những âm thanh khi nhai, mùi thức ăn, hay cảm giác chạm vào miệng có thể trở thành những kích thích khó chịu và áp đảo. Điều này giải thích tại sao trẻ có thể từ chối hoàn toàn một số loại thực phẩm mà đối với người khác là bình thường. 

Trẻ tự kỷ kén ăn có thể do hệ thần kinh quá nhạy cảm, dễ bị kích thích bởi mùi vị

Ám ảnh thói quen → chỉ ăn vài món quen thuộc, từ chối món mới

Sự ám ảnh với thói quen cũng đóng vai trò quan trọng trong hành vi ăn uống của trẻ tự kỷ. Trẻ có xu hướng bám vào những món ăn quen thuộc và có thể phản ứng rất mạnh khi phải thử món mới. Sự thay đổi trong thực đơn hàng ngày có thể gây ra lo âu và căng thẳng đáng kể cho trẻ.

Rối loạn tiêu hóa – táo bón, trào ngược → càng làm trẻ sợ ăn

Các vấn đề tiêu hóa như táo bón, trào ngược dạ dày thường gặp ở trẻ tự kỷ cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng kén ăn. Khi trẻ liên tục gặp khó chịu về tiêu hóa, việc ăn uống tự nhiên trở thành một trải nghiệm tiêu cực, khiến trẻ càng sợ ăn hơn.

Các vấn đề về tiêu hóa có thể khiến tình trạng kén ăn của trẻ càng trở nên nghiêm trọng hơn

Phụ huynh cần hiểu được rằng tình trạng kén ăn của trẻ không đơn thuần là "bướng bỉnh" mà là phản ứng thật sự của trẻ với những khó chịu bên trong sẽ giúp cha mẹ có cách tiếp cận nhẹ nhàng và hiệu quả hơn khi lựa chọn thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn.

2. Những sai lầm phổ biến của bố mẹ khi đối diện với trẻ kén ăn

Trong quá trình tìm kiếm thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn, nhiều phụ huynh vô tình mắc phải những sai lầm có thể khiến cho tình trạng của bé càng trở nên nghiêm trọng hơn. Cụ thể hơn về các lỗi đó, bạn có thể tham khảo thêm về nội dung dưới đây: 

Ép ăn

Việc ép ăn là sai lầm phổ biến nhất mà nhiều gia đình thường mắc phải. Khi trẻ từ chối thức ăn, phản ứng tự nhiên của cha mẹ là cố gắng thuyết phục, van nài hoặc thậm chí ép buộc trẻ ăn. Tuy nhiên, điều này chỉ tạo ra ám ảnh và lo âu cho trẻ mỗi khi đến giờ ăn, khiến việc ăn uống trở thành một cuộc đấu tranh thay vì trải nghiệm tích cực.

Ép ăn có thể khiến trẻ dần trở nên kén ăn

Cho ăn vặt thay bữa chính

Cho trẻ ăn vặt thay thế bữa chính cũng là một thói quen có hại. Khi trẻ từ chối bữa ăn chính, nhiều phụ huynh lo lắng về tình trạng dinh dưỡng và cho trẻ ăn bánh kẹo, snack để "bù đắp". Điều này không chỉ làm giảm cảm giác đói tự nhiên của trẻ mà còn tạo thành thói quen xấu, khiến việc lựa chọn thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn chất lượng trở nên khó khăn hơn.

Thiếu kiên nhẫn khi giới thiệu món mới

Một sai lầm khá phổ biến khác mà nhiều phụ huynh đang mắc phải đó chính là thiếu kiên nhẫn khi giới thiệu món ăn mới cho con. Có không ít cha mẹ kỳ vọng trẻ sẽ chấp nhận thực phẩm mới ngay từ lần đầu tiên và dễ dàng bỏ cuộc khi trẻ từ chối. Thực tế, trẻ tự kỷ có thể cần tiếp xúc với một loại thực phẩm từ 10-15 lần trước khi sẵn sàng thử nếm.

Trẻ tự kỷ cần nhiều thời gian để nếm thử một món ăn mới hơn trẻ bình thường

So sánh với trẻ khác khiến con bị áp lực

So sánh trẻ với những đứa trẻ khác cũng tạo áp lực không cần thiết. Mỗi trẻ tự kỷ đều có những đặc điểm riêng biệt, và việc so sánh chỉ làm tăng thêm căng thẳng cho cả trẻ và phụ huynh.

Cha mẹ không nên ép con trong việc ăn uống, thay vào đó, hãy tạo trải nghiệm ăn uống tích cực cho bé. Nhờ đó, việc lựa chọn các loại thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn càng trở nên dễ dàng và tăng hiệu quả hơn. 

3. Nguyên tắc xây dựng bữa ăn cho trẻ tự kỷ kén ăn

Khi lựa chọn thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn, phụ huynh nên áp dụng nguyên tắc xây dựng bài bản để tăng tính hiệu quả. Cụ thể, các nguyên tắc tạo nên chế độ ăn uống tích cực cho trẻ mà bố mẹ có thể tham khảo thêm như sau: 

3.1. An toàn – Dự đoán được

Nguyên tắc "An toàn - Dự đoán được" là nền tảng quan trọng nhất. Trẻ tự kỷ cần cảm thấy an toàn và có thể dự đoán được những gì sẽ xảy ra trong bữa ăn. Cha mẹ nên bắt đầu từ những món ăn quen thuộc mà trẻ đã chấp nhận, sau đó từ từ xen kẽ những món mới với tần suất nhẹ nhàng. Việc duy trì một số món ăn "an toàn" trong mỗi bữa sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn khi tiếp xúc với thực phẩm mới.

Mang đến cảm giác an toàn cho trẻ trong bữa ăn

3.2. Đa cảm giác – Ít kích thích 

Đối với nguyên tắc đa cảm giác - ít kích thích, bố mẹ cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về mặt cảm giác khi chọn thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn. Phụ huynh nên hạn chế các món có mùi quá nồng, vị quá mạnh hoặc kết cấu phức tạp. Thay vào đó, ưu tiên những thực phẩm có màu sắc nhẹ nhàng, mùi vị dịu, kết cấu đồng nhất để giảm thiểu kích thích cảm giác cho trẻ.

3.3. Tôn trọng tín hiệu của con 

Nguyên tắc "Tôn trọng tín hiệu của con" đòi hỏi cha mẹ phải học cách lắng nghe và quan sát những phản ứng của trẻ. Khi trẻ thể hiện không muốn ăn thông qua hành vi hay lời nói, cha mẹ cần dừng lại và thử lại vào thời điểm khác thay vì cố gắng ép buộc. Việc tôn trọng giới hạn của trẻ sẽ giúp xây dựng lòng tin và tạo điều kiện cho những lần thử nghiệm thành công trong tương lai.

Tôn trọng các tín hiệu của con trong bữa ăn

4. Gợi ý thực phẩm – món ăn phù hợp với trẻ tự kỷ kén ăn

Lựa chọn thực phẩm phù hợp là bước quan trọng trong quá trình hỗ trợ trẻ tự kỷ kén ăn. Những món ăn có kết cấu mềm, vị dịu nhẹ và được trình bày hấp dẫn sẽ giúp trẻ dễ tiếp cận hơn, đồng thời vẫn đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng cần thiết. Gợi ý một số món đơn giản, dễ chế biến để mẹ có thể tham khảo thêm như:

4.1 Món đơn giản – kết cấu mềm dễ ăn

Những món ăn có kết cấu mềm thường là lựa chọn an toàn cho bố mẹ khi chuản bị bữa ăn cho con và dễ được trẻ chấp nhận. Một số thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn mà phụ huynh có thể tham khảo thêm như: 

Yến mạch với chuối hoặc bơ hạt

Cháo yến mạch với chuối hoặc bơ hạt là một lựa chọn xuất sắc vì có kết cấu mềm mịn, vị ngọt tự nhiên và giàu dinh dưỡng. Yến mạch cung cấp chất xơ tốt cho tiêu hóa, trong khi chuối bổ sung kali và vitamin. Bơ hạt không chỉ tăng hương vị mà còn cung cấp protein và chất béo lành mạnh cần thiết cho sự phát triển của trẻ.

Yến mạch, chuối và bơ hạt đều là những thực phẩm có kết cấu mềm

Nui sốt bí đỏ xay nhuyễn

Món ăn này mang lại sự kết hợp hoàn hảo giữa carbohydrate từ nui và vitamin A từ bí đỏ. Việc xay nhuyễn bí đỏ giúp tạo nên kết cấu mịn màng, dễ nuốt, đồng thời màu cam tự nhiên của bí đỏ tạo sự hấp dẫn về mặt thị giác mà không gây kích thích quá mức.

Bánh mì sandwich mềm nhân trứng bắc thảo

Bánh mì sandwich mềm nhân trứng bắc thảo cung cấp nguồn protein hoàn chỉnh từ trứng và rau xanh từ bắc thảo. Việc chọn bánh mì mềm và cắt thành miếng nhỏ giúp trẻ dễ dàng cầm nắm và ăn mà không gặp khó khăn về kết cấu.

Bánh mì sandwich mềm giúp trẻ dễ cầm và ăn hơn

4.2 Món giàu dinh dưỡng nhưng thân thiện vị giác

Những món ăn này được đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng nhưng vẫn phù hợp với khẩu vị nhạy cảm của trẻ. Phụ huynh đang tìm kiếm thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn có thể tham khảo thêm để bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày cho con nhé. 

Trứng hấp rau củ – mềm, không mùi nồng

Đây là một món ăn lý tưởng dành cho các bé với kết cấu mềm không có mùi nồng và dễ tiêu hóa. Trứng cung cấp protein chất lượng cao cùng với choline tốt cho não bộ, trong khi rau củ được hấp nhuyễn bổ sung vitamin và khoáng chất cần thiết. Việc hấp thay vì chiên xào giúp giữ nguyên dinh dưỡng và tạo kết cấu dễ chịu cho trẻ.

Trứng hấp rau củ cung cấp thêm nhiều protein và choline cho não bộ của trẻ

Súp cá hồi khoai tây

Món ăn là sự kết hợp omega-3 từ cá hồi - chất dinh dưỡng quan trọng cho phát triển não bộ và hệ thần kinh, với carbohydrate phức hợp từ khoai tây. Khi nấu chín và xay nhuyễn, món súp này có vị nhẹ nhàng, kết cấu mịn và cung cấp năng lượng bền vững cho trẻ.

Sinh tố xoài – bơ – hạt chia (giàu omega-3)

Sinh tố xoài - bơ - hạt chia là lựa chọn tuyệt vời cho thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn nhờ vào kết cấu mịn màng và vị ngọt tự nhiên. Xoài cung cấp vitamin C và beta-carotene, bơ mang lại chất béo lành mạnh và tạo độ béo ngậy, trong khi hạt chia bổ sung omega-3 và chất xơ. Tất cả được xay nhuyễn tạo thành đồ uống dễ nuốt và hấp dẫn.

Sinh tố cung cấp thêm các vitamin và chất béo thiết yếu cho cơ thể

4.3 Biến tấu món quen thuộc

Việc biến tấu những món ăn quen thuộc giúp trẻ dần làm quen với sự đa dạng trong thực đơn mà vẫn giữ được cảm giác an toàn khi thưởng thức thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn. 

Cơm nắm nhỏ xinh, tạo hình thú

Cơm nắm nhỏ xinh được tạo hình thú biến bữa ăn trở thành hoạt động vui chơi. Cơm nắm không chỉ dễ cầm nắm mà còn có thể được tạo hình thành những con vật đáng yêu bằng rong biển và rau củ, kích thích sự tò mò và hứng thú ăn uống của trẻ mà không thay đổi căn bản hương vị quen thuộc.

Tạo hình cơm nắm để kích thích cảm giác ăn uống của trẻ

Trái cây cắt hình ngôi sao, trái tim

Trái cây cắt hình ngôi sao, trái tim tạo sự thú vị về mặt thị giác mà không làm thay đổi vị của trái cây. Việc cắt tạo hình giúp trẻ cảm thấy đặc biệt và được quan tâm, đồng thời kích thích khả năng chấp nhận thực phẩm thông qua sự hứng thú với hình dáng mới lạ.

Nước ép đóng khay đá viên màu sắc

Đây là cách chế biến sáng tạo để trẻ tiêu thụ trái cây dưới dạng khác. Việc đóng băng không chỉ tạo ra kết cấu mới thú vị mà còn giúp trẻ kiểm soát tốc độ ăn uống. Màu sắc tự nhiên từ các loại trái cây khác nhau tạo sự hấp dẫn thị giác mà không cần phụ gia.

Làm đá viên nước ép để tạo cảm giác thú vị và giúp trẻ kiểm soát tốc độ ăn uống

5. Cách tập cho trẻ làm quen món mới

Giúp trẻ tự kỷ làm quen với món ăn mới cần sự kiên nhẫn và cách tiếp cận nhẹ nhàng. Thay vì ép ăn, cha mẹ nên tạo cảm giác an toàn, kết hợp yếu tố vui chơi để trẻ tự tin thử món mới một cách tự nhiên. Dưới đây là những cách thực tế, dễ áp dụng giúp trẻ từng bước chấp nhận và thử món mới một cách tự nhiên.: 

5.1. Áp dụng mô hình “1-2-3”: 1 món con thích – 2 món trung tính – 3 món mới

Mô hình "1-2-3" là phương pháp hiệu quả đã được nhiều chuyên gia khuyến nghị. Trong mỗi bữa ăn, cha mẹ nên chuẩn bị 1 món trẻ thích và chắc chắn sẽ ăn, 2 món trung tính mà trẻ có thể ăn hoặc không, và 3 món hoàn toàn mới. Cách tiếp cận này giúp trẻ cảm thấy an toàn với món quen thuộc, đồng thời từ từ tiếp xúc với những lựa chọn mới mà không có áp lực phải ăn hết.

Phụ huynh có thể áp dụng mô hình 1 - 2 - 3 để giúp trẻ có cảm giác ăn ngon và thích ăn hơn

5.2. Giới thiệu món ăn dưới dạng chơi: làm salad cùng mẹ, trang trí món ăn

Việc giới thiệu thức ăn dưới dạng chơi là cách tuyệt vời để giảm bớt căng thẳng xung quanh việc ăn uống. Cha mẹ có thể mời trẻ cùng làm salad, rửa rau, sắp xếp thức ăn trên đĩa hoặc trang trí món ăn. Khi trẻ tham gia vào quá trình chuẩn bị, các em sẽ cảm thấy tự tin hơn và có xu hướng sẵn sàng thử những thực phẩm mà mình đã tham gia chế biến.

5.3. Không bắt ăn hết – chỉ cần ngửi, chạm, nếm nhẹ là thành công bước đầu

Không bắt buộc ăn hết là nguyên tắc quan trọng nhất. Thành công trong việc làm quen với thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn mới không được đo bằng lượng thức ăn trẻ tiêu thụ mà bằng mức độ thoải mái của trẻ với thực phẩm đó. Việc ngửi, chạm vào, hoặc chỉ nếm nhẹ đã là những bước tiến quan trọng. Cha mẹ cần ghi nhận và khen ngợi những nỗ lực nhỏ này thay vì tập trung vào kết quả cuối cùng.

Không nên ép trẻ ăn hết để tạo cảm giác thoải mái cho trẻ khi ăn uống

6. Mirai Care – Đồng hành cùng cha mẹ trên hành trình phục hồi toàn diện cho trẻ tự kỷ

Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ tư vấn và phục hồi cho trẻ tự kỷ uy tín, khoa học và đầy nhân văn, Mirai Care là nơi đáng để bạn trao gửi niềm tin. Chúng tôi hiểu rằng, mỗi hành trình chữa lành cho trẻ tự kỷ là một hành trình dài, đầy thách thức – và Mirai Care luôn ở bên bạn từ những bước đầu tiên.

Điều trị độc quyền bằng tế bào gốc Tokyo – Nhật Bản

Mirai Care tự hào là đơn vị tư vấn độc quyền tại Việt Nam áp dụng phương pháp điều trị trẻ tự kỷ bằng tế bào gốc Tokyo – một trong những hướng tiếp cận tiên tiến được nghiên cứu và ứng dụng hiệu quả tại Nhật Bản. Đây là giải pháp được đánh giá cao trong hỗ trợ cải thiện chức năng não bộ, giúp trẻ từng bước phục hồi khả năng giao tiếp và hòa nhập.

Mirai Care là đơn vị tư vấn độc quyền tại Việt Nam về phương pháp điều trị tế bào gốc

Hơn 500+ trẻ đã được hỗ trợ hiệu quả

Không chỉ là con số, đây là hơn 500 hành trình thay đổi cuộc đời của các em nhỏ trong độ tuổi từ 18 tháng đến 6 tuổi, từng gặp khó khăn về ngôn ngữ, cảm xúc và hành vi. Mirai Care luôn sát cánh cùng cha mẹ, xây dựng lộ trình can thiệp phù hợp với từng trẻ, từ đó mở ra cơ hội phát triển tối đa tiềm năng bẩm sinh.

Chuyên sâu từ phát hiện đến phục hồi

Tại Mirai Care, cha mẹ được tư vấn phát hiện sớm dấu hiệu trẻ tự kỷ, tiếp cận phương pháp điều trị tế bào gốc, và đồng hành dài lâu trong quá trình phục hồi khả năng giao tiếp cho trẻ. Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, tận tâm cùng hệ thống công nghệ hỗ trợ đánh giá chuyên sâu sẽ giúp gia đình vững tâm trên chặng đường đầy yêu thương này.

Phương pháp tế bào gốc được xem là hy vọng mới trong điều trị bệnh tự kỷ cho trẻ

Không chỉ hỗ trợ cải thiện kỹ năng giao tiếp và hành vi xã hội, liệu pháp tế bào gốc Tokyo còn mang lại những thay đổi tích cực trong thói quen ăn uống hằng ngày – một trong những vấn đề gây nhiều căng thẳng cho cha mẹ khi nuôi dưỡng trẻ tự kỷ.

• Giảm nhạy cảm cảm giác khi ăn:Trẻ tự kỷ thường phản ứng mạnh với mùi, kết cấu ẩm hoặc mềm của thức ăn, khiến việc ăn uống trở nên khó khăn và căng thẳng. Sau khi áp dụng liệu pháp tế bào gốc, nhiều trẻ trở nên dễ chịu hơn khi ăn, không còn tránh né hay la hét như trước. Trẻ bắt đầu tự nguyện sờ, cầm hoặc nếm thử những món từng sợ hãi.
• Không còn bị ám ảnh bởi thói quen ăn uống lặp lại:Trẻ tự kỷ thường chỉ ăn một số món quen thuộc và từ chối món mới. Liệu pháp tế bào gốc giúp giảm hành vi lặp lại, tăng sự linh hoạt, khiến trẻ dần chấp nhận và thử nghiệm nhiều món ăn hơn. Nhờ đó, trẻ có thể cùng gia đình trải nghiệm những bữa ăn đa dạng và vui vẻ hơn.
• Cải thiện hệ tiêu hóa rõ rệt:Nhiều trẻ gặp vấn đề tiêu hóa như táo bón, đầy hơi, trào ngược, ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm trạng. Sau điều trị, phụ huynh ghi nhận trẻ đi tiêu đều đặn hơn, ít bị đầy bụng, giảm trào ngược. Khi bụng dễ chịu, trẻ ăn uống tốt hơn và hấp thu dinh dưỡng hiệu quả hơn. 

Đây là nền tảng giúp nâng cao chất lượng dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ – một yếu tố quan trọng trong việc ổn định cảm xúc, tăng khả năng tập trung và hỗ trợ phát triển trí tuệ – thể chất toàn diện.

Việc tìm được thực phẩm cho trẻ tự kỷ kén ăn phù hợp sẽ góp phần cải thiện chất lượng bữa ăn và giúp con phục hồi hành vi và cảm xúc. Mirai Care hy vọng qua bài viết trên đã giúp quý phụ huynh giải quyết được vấn đề nan giải này và được tìm hiểu thêm về một liệu pháp điều trị mới đang rất được quan tâm hiện nay.