Bệnh tiểu đường tuýp 1 có di truyền không?

Tác giả: Ngô Thị Thúy An

Tiểu đường tuýp 1 là một căn bệnh mãn tính ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng đường, đang trở thành một vấn đề sức khỏe toàn cầu. Nhiều người lo lắng về nguy cơ mắc bệnh này, đặc biệt là những người có tiền sử gia đình. Vậy tiểu đường tuýp 1 có di truyền không? Tham khảo bài viết dưới đây của Mirai Care để tìm lời giải đáp nhé!

Nội dung bài viết:

>>> Chi tiết: Những hiểu lầm về bệnh tiểu đường tuýp 1 phổ biến nhất

1. Mối liên hệ giữa gen di truyền và bệnh tiểu đường

Trước khi giải đáp tiểu đường tuýp 1 có di truyền không, Mirai Care sẽ chia sẻ cho bạn đọc một vài thông tin về mối liên hệ giữa gen di truyền với bệnh lý này. Bệnh tiểu đường là một bệnh tự miễn, có nghĩa là hệ miễn dịch của cơ thể tấn công các tế bào khỏe mạnh của chính mình. 

Mặc dù chưa xác định được gen gây bệnh cụ thể nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhóm gen HLA có liên quan chặt chẽ đến nguy cơ mắc bệnh. Các gen này ảnh hưởng đến hoạt động của hệ miễn dịch, khiến cơ thể nhầm lẫn các tế bào sản xuất insulin là "kẻ thù" và tấn công chúng. Điều này có nghĩa, những ai có các gen HLA trong cơ thể thì nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn. 

Vậy, tiểu đường tuýp 1 có di truyền không? Mặc dù bệnh tiểu đường loại 1 không phải là bệnh di truyền, nhưng vẫn có yếu tố di truyền. Trong hầu hết các trường hợp, chúng ta sẽ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường từ đến từ cả bố và mẹ.

Tuy nhiên, vẫn có trường hợp bạn có gen khiến có khả năng mắc tiểu đường loại 1 nhiều nhưng không đồng nghĩa bạn sẽ bị bệnh này. Ngay cả với các cặp song sinh, cùng một nhóm gen chính xác vẫn xuất hiện tình huống một người bị bệnh, người còn lại thì không. 

Tiểu đường tuýp 1 không phải bệnh di truyền nhưng vẫn có yếu tố di truyền

2. Tỷ lệ di truyền của bệnh tiểu đường loại 1

Tiểu đường tuýp 1 có di truyền không? Nếu cha mắc bệnh tiểu đường loại 1 thì tỷ lệ con sinh ra có nguy cơ bị bệnh là khoảng 1/17. Nếu mẹ bị mắc tiểu đường tuýp 1 và sinh con trước 25 tuổi thì tỷ lệ con bị bệnh là 1/25. Còn trường hợp sinh con từ 25 tuổi trở lên thì tỷ lệ trẻ em bị tiểu đường tuýp 1 là 1/100, tương đương với bất kỳ ai khác.

Ngoài ra, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ di truyền tiểu đường tuýp 1 gồm: 

• Nếu cha mẹ mắc bệnh tiểu đường trước 11 tuổi thì nguy cơ mắc bệnh của trẻ sẽ tăng gấp đôi.
• Nếu cả cha và mẹ đều mắc bệnh này thì tỷ lệ mắc bệnh có thể lên tới 1/4.
• Nếu cha mẹ cũng mắc hội chứng tự miễn đa tuyến loại 2 thì nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 1 của con họ sẽ là 1 trên 2.

Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng hầu hết những người mắc bệnh tiểu đường loại 1 không có người thân mắc bệnh. Vì vậy, bệnh thường xuất hiện một cách đột ngột.

Có nhiều yếu tố tác động đến tỷ lệ con cái bị tiểu đường tuýp 1 do di truyền

>> Tìm hiểu thêm: Thông tin cần biết về tiểu đường tuýp 1 ở trẻ

3. Cơ chế bệnh sinh của bệnh tiểu đường tuýp 1 là như thế nào?

Tiểu đường tuýp 1 là một căn bệnh mãn tính xảy ra khi tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc không sản xuất insulin. Insulin là một hormone quan trọng giúp cơ thể chuyển hóa đường (glucose) từ thức ăn thành năng lượng cho các tế bào.

Cơ chế bệnh sinh của bệnh này được hiểu là hệ miễn dịch của cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào beta trong tuyến tụy làm giảm sản xuất insulin. Lúc này, glucose không di chuyển vào tế bào của bạn. Thay vào đó, đường tích tụ trong máu và các tế bào bị đói khiến đường trong máu cao dẫn tới: 

• Mất nước:Đường huyết tăng cao, bạn sẽ đi tiểu nhiều hơn. Cùng với đó, lượng lớn nước sẽ đi ra ngoài làm cơ thể bị thiếu nước. 
• Giảm cân:Glucose đi ra ngoài khi bạn tiểu tiện sẽ mang theo calo. Đây là lý do khiến nhiều người dù lượng đường trong máu cao nhưng lại giảm cân. Đồng thời, mất nước cũng góp một phần gây ra tình trạng giảm cân. 
• Nhiễm toan ceton do tiểu đường:Lượng glucose không dung nạp vào cơ thể sẽ chuyển hóa các tế bào mỡ để tạo năng lượng hình thành nên các chất hóa học gọi là xeton. Gan của bạn sẽ giải phóng lượng đường mà nó dự trữ để đưa vào máu nhưng cơ thể bạn không thể sử dụng nếu không có insulin. Sự kết hợp giữa đường thừa, mất nước và tích tụ axit gợi là nhiễm toan ceton, có thể đe dọa đến tính mạng. 
• Tổn thương cơ thể:Glucose tích tụ trong máu lâu dài có thể gây hại cho các dây thần kinh và mạch máu trong thận, tim và mắt. Chúng cũng là nguyên nhân dẫn đến xơ cứng động mạch hoặc xơ vỡ động mạch làm đau tim, thậm chí đột quỵ.

Mất nước do tiểu đường loại 1 khiến người bệnh mệt mỏi

4. Một số câu hỏi liên quan đến tiểu đường tuýp 1 có di truyền không

Xoay quanh vấn đề tiểu đường tuýp 1 có di truyền không, Mirai Care nhận được nhiều thắc mắc khác liên quan như: 

4.1 Bạn có thể sinh ra đã mắc bệnh tiểu đường loại 1 không?

Loại 1 phát triển khi hệ thống miễn dịch của bạn tấn công các tế bào beta sản xuất insulin trong tuyến tụy và điều này không xảy ra trong một sớm một chiều. Rất hiếm khi trẻ em dưới sáu tháng tuổi được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường loại 1, trong 500.000 trẻ được sinh ra chỉ gặp ở 1 trẻ. 

Tuy nhiên, bệnh rất dễ gây tử vong nếu không phát hiện sớm. Nếu trẻ dưới 6 tháng tuổi nếu mắc bệnh sẽ không xếp vào nhóm tiểu đường tuýp 1 mà thuộc tiểu đường đơn gen. 

4.2 Bệnh tiểu đường loại 1 có thể phát triển do lối sống không?

Bệnh tiểu đường loại 1 không phát triển do lối sống của bạn. Bệnh tiểu đường loại 1 là một tình trạng tự miễn dịch. Chế độ ăn uống và mức độ hoạt động không liên quan gì đến việc bạn có phát triển bệnh tiểu đường loại 1 hay không. 

Mặc dù không phải nguyên nhân gây bệnh nhưng lối sống lành mạnh vẫn rất quan trọng đối với người bệnh tiểu đường loại 1. Nó giúp kiểm soát lượng đường trong máu, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Tiểu đường tuýp 1 không phát triển do lối sống của bạn

4.3 Anh chị tôi mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 thì tôi có khả năng mắc bệnh này không?

Khả năng mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 có thể thay đổi tùy thuộc vào mối quan hệ huyết thống. Nếu chỉ có anh chị em ruột mắc bệnh, nguy cơ của bạn là khoảng 5%. Con số này tương đương với trường hợp cha bạn mắc bệnh. Tuy nhiên, với anh em sinh đôi cùng trứng, tỷ lệ mắc bệnh có thể tăng gấp 10 lần, lên đến 50%, cho thấy sự ảnh hưởng mạnh mẽ của gen di truyền đối với cặp sinh đôi này.

Chắc hẳn qua bài viết, bạn đã có câu giải đáp cho thắc mắc tiểu đường tuýp 1 có di truyền không. Có thể thấy, tiểu đường tuýp 1 chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, trong đó di truyền chỉ là một phần. Tuy nhiên, với tiến bộ của y học cùng sự hỗ trợ của các chuyên gia, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát tốt bệnh và sống một cuộc sống bình thường. Để biết thêm chi tiết về bệnh tiểu đường hay bất kỳ bệnh lý nào thì bạn đừng bỏ lỡ tin tức hữu ích trên Mirai Care hàng ngày nhé