Top 5 dấu hiệu cần được đánh giá sớm ở trẻ thích con số chữ cái

Table of Contents

Trẻ thích con số chữ cái có thể là một biểu hiện rất tích cực trong quá trình phát triển trí tuệ của trẻ. Tuy nhiên, sở thích này đôi khi khiến phụ huynh băn khoăn: liệu đó là dấu hiệu bình thường hay có điều gì cần lưu ý? Hãy cùng Mirai Care tìm hiểu sâu hơn về hiện tượng này để cha mẹ hiểu đúng cũng như đồng hành cùng con hiệu quả hơn.

1. Khi trẻ “đam mê chữ số” đến mức khác thường

Trong quá trình nuôi dạy con, nhiều phụ huynh bất ngờ khi thấy con mình có sự yêu thích đặc biệt với con số và chữ cái. Tuy nhiên, khi sự hứng thú này trở nên mạnh mẽ một cách khác thường, đó có thể là dấu hiệu cho thấy cha mẹ nên quan sát kỹ hơn để hiểu đúng về nhu cầu và đặc điểm phát triển của trẻ.

• Chơi hàng giờ chỉ với chữ cái và số đếm 

Một số trẻ thích con số chữ cái có thể ngồi một chỗ hàng giờ chỉ để nghịch bộ chữ cái nhựa, đếm số từ 1 đến 100, hoặc xem các cuốn sách chữ cái yêu thích nhiều lần không biết chán. Thậm chí khi bị ngắt quãng, trẻ có xu hướng cáu gắt hoặc không muốn rời khỏi hoạt động này.

• Xếp chữ, đọc ngược, ghi nhớ và lặp lại dãy số

Một số trẻ có khả năng đặc biệt như sắp xếp chữ cái hoặc con số theo thứ tự bảng chữ cái, bảng số thậm chí còn có thể đọc ngược hoặc ghi nhớ những thứ tự chữ số phức tạp và lặp đi lặp lại những chuỗi này với độ chính xác cao. 

Ví dụ, trẻ có thể tự tạo ra một dãy chữ/số dài, rồi đọc ngược lại không sai sót, hay nhắc lại đúng dãy số đã thấy trong video sau một lần xem.

• Chỉ thích xem video về chữ cái, số học - thờ ơ với người xung quanh

Điều khiến nhiều phụ huynh lo lắng là khi trẻ chỉ tập trung vào màn hình, say sưa xem các video về bảng chữ cái, phép cộng – trừ đơn giản,… nhưng không quan tâm đến lời gọi hay hành động của người khác. Trẻ không phản ứng khi cha mẹ gọi tên, không chủ động giao tiếp ánh mắt, ít chơi cùng bạn bè mà chỉ thích chơi một mình với những món đồ liên quan đến chữ hoặc số.

Các con có hứng thú mãnh liệt với những con số, chữ cái

2. Nhầm lẫn của bố mẹ về “trẻ thích chữ - số”

Khi nhận thấy trẻ thích con số chữ cái, nhiều bậc cha mẹ thường vui mừng vì nghĩ rằng con mình có tố chất đặc biệt hoặc phát triển vượt trội. Tuy nhiên, chính những hiểu lầm này đôi khi lại khiến cha mẹ bỏ lỡ các dấu hiệu cảnh báo quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ.

• Tưởng con có năng khiếu đặc biệt, thông minh sớm

Việc trẻ có khả năng ghi nhớ dãy số dài, đọc bảng chữ cái sớm, hoặc phân biệt nhanh các con số… dễ khiến cha mẹ liên tưởng đến thiên tài hoặc trẻ có năng khiếu đặc biệt. Thực tế, một số trẻ có thể sở hữu trí nhớ vượt trội hoặc sự tập trung mạnh vào lĩnh vực cụ thể - nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc con phát triển toàn diện. 

Một đứa trẻ thông minh thật sự cần phát triển đồng thời cả về ngôn ngữ, khả năng vận động, điều chỉnh cảm xúc và khả năng xã hội.

• Cho rằng “con ít nói, thích một mình vì đang khám phá”

Nhiều cha mẹ khi thấy con say mê với những con số, bảng chữ cái song song đó là các biểu hiện như ít nói, ít tương tác với người khác… thì tự an ủi rằng “con đang đắm chìm trong thế giới riêng của mình”, hay “con là kiểu người hướng nội, thích quan sát”. 

Chính điều này lại dễ dẫn đến việc bỏ qua các biểu hiện bất thường trong giao tiếp như tránh ánh mắt, không phản ứng khi được gọi tên, hoặc không chia sẻ cảm xúc.

• Không nhận ra con chỉ đang gắn bó với những thứ “an toàn, không cần giao tiếp”

Một điều quan trọng mà nhiều cha mẹ không để ý là: chữ cái và con số là những đối tượng “tĩnh”, không đòi hỏi quá nhiều phản ứng xã hội hay phản ứng cảm xúc. Với một số trẻ có xu hướng rối loạn phát triển, chúng thường bám vào những thứ dễ đoán, lặp lại, không gây áp lực tương tác. 

Vì thế, việc trẻ thích chữ - số đôi khi không phải vì thích học, mà là cách để tránh né giao tiếp và cảm giác không an toàn khi giao tiếp với con người.

Trẻ quá thích con số đôi khi không phải trẻ có tư duy vượt trội mà chính là dấu hiệu cảnh báo trong quá trình phát triển của trẻ 

3. Vì sao trẻ trong phổ tự kỷ thường có thiên hướng này?

Theomột nghiên cứu năm 2024 được công bố trên tạp chí Molecular Autismcho thấy 22–37% trẻ tự kỷ có mức độ quan tâm mạnh mẽ hoặc độc quyền đối với chữ cái, cao hơn đáng kể so với nhóm trẻ không tự kỷ cùng độ tuổi.

• Não bộ phát triển lệch – vùng xử lý quy luật, hình ảnh hoạt động mạnh hơn vùng giao tiếp xã hội

Thông thường ở trẻ mắc chứng tự kỷ, các vùng não liên quan đến việc xử lý logic, quy luật, hình ảnh, âm thanh có thể phát triển vượt trội so với các vùng đảm nhiệm chức năng xã hội như tương tác, nhận diện cảm xúc hay điều chỉnh hành vi xã hội. 

Điều này khiến trẻ dễ bị thu hút bởi những thứ có tính quy luật cao như chữ cái, con số, hình khối – những yếu tố có thể sắp xếp, lặp lại và ghi nhớ dễ dàng.

• Chữ – số là thứ có thể kiểm soát, lặp lại, không phức tạp như con người

Đối với trẻ tự kỷ, thế giới xung quanh thường rất khó đoán, gây căng thẳng, nhất là khi phải tương tác với người khác - nơi mà cảm xúc, biểu cảm, lời nói luôn thay đổi. Ngược lại, chữ và số lại rõ ràng, ổn định, có quy luật - mang đến cho trẻ cảm giác kiểm soát và an toàn. 

Khi chơi với các dãy chữ, phép toán hoặc bảng số, trẻ không phải “đọc vị” ai, không bị áp lực phản hồi - vì vậy đây là “vùng an toàn” mà trẻ muốn bám vào.

• Đây là dạng “sở thích hẹp” hoặc hành vi lặp đặc trưng của trẻ tự kỷ

Một trong những đặc điểm cốt lõi của trẻ trong phổ tự kỷ là có hành vi lặp đi lặp lại và sở thích hẹp - nghĩa là trẻ có thể say mê một chủ đề duy nhất trong thời gian dài và thực hiện các hành vi liên quan đến nó một cách lặp lại liên tục. 

Việc xếp chữ, đọc số, xem video chữ/số hàng giờ không chán chính là ví dụ điển hình. Đây không chỉ là sở thích mà còn là một hình thức tự điều chỉnh cảm giác và giảm căng thẳng ở trẻ tự kỷ.

Trẻ tự kỷ thường có thiên hướng yêu thích các con số chữ cái

4. Những dấu hiệu cần đánh giá sớm

Nếu dấu hiệu trẻ thích con số chữ cái diễn ra quá mức, kéo dài và kèm theo những dấu hiệu dưới đây, rất có thể đó không chỉ là “năng khiếu”, mà là dấu hiệu tiềm ẩn của rối loạn phát triển thần kinh.

• Trẻ dành gần như toàn bộ thời gian chỉ để chơi với chữ hoặc số

Thay vì chơi đồ chơi, vận động, vẽ tranh, tương tác với người khác như những đứa trẻ bình thường, trẻ lại dành hàng giờ liên tục để xếp chữ cái, ghi chép con số, đọc lặp dãy số, hoặc xem đi xem lại các video liên quan đến bảng chữ cái, số học. Đây là dấu hiệu cảnh báo khi sở thích trở thành hành vi ám ảnh, chiếm toàn bộ sự chú ý và khiến trẻ bỏ quên mọi hoạt động khác.

• Không hứng thú với con người, thiếu giao tiếp mắt - lời nói

Trẻ ít hoặc không phản hồi khi được gọi tên, không có giao tiếp bằng ánh mắt, không biết chỉ trỏ để gây chú ý hoặc chia sẻ điều mình thích. Dù có thể đọc chữ, nhận diện số tốt, nhưng trẻ không sử dụng khả năng ngôn ngữ để giao tiếp thực sự mà chỉ đơn thuần lặp lại từ ngữ.

• Lặp lại các hành vi hoặc lời nói mang tính cố định

Ví dụ, trẻ cứ xếp đi xếp lại một dãy chữ, liên tục đọc bảng chữ cái theo thứ tự, hoặc viết đi viết lại một con số cố định. Một số trẻ có thể lặp lại câu thoại trong video hoặc chương trình yêu thích mà không hiểu nghĩa (echolalia). Đây là hành vi rập khuôn – một trong những tiêu chí chẩn đoán của rối loạn phổ tự kỷ.

• Dễ căng thẳng khi bị thay đổi hoặc gián đoạn sở thích

Khi trẻ đang mải mê với chữ hoặc số mà bị gián đoạn (bị kêu đi ăn, bị tắt video, đổi đồ chơi), trẻ có thể khóc, giận dữ, đập phá hoặc tự làm đau mình. Điều này cho thấy trẻ phụ thuộc vào thói quen đó để tự điều chỉnh cảm xúc, không linh hoạt với môi trường.

• Không biết chơi tưởng tượng, không bắt chước hành vi

Trẻ không biết chơi giả vờ (như nấu ăn, búp bê, siêu nhân), không bắt chước hành động người lớn hoặc bạn bè, và không hòa nhập vào các trò chơi nhóm. Những hoạt động này đều đòi hỏi khả năng tưởng tượng, tương tác xã hội – vốn là những kỹ năng hạn chế ở trẻ trong phổ tự kỷ.

Khi trẻ không thích giao tiếp đặc biệt ở trẻ có hứng thú với chữ cái thì rất có thể đây là dấu hiệu của chứng tự kỷ 

Việc phát hiện sớm sẽ giúp xác định liệu trẻ có đơn giản chỉ là “đam mê” một lĩnh vực, hay đang cần được hỗ trợ phát triển toàn diện hơn. Đừng để việc trẻ thích con số chữ cái che lấp những dấu hiệu đáng lo mà cha mẹ nên quan tâm.

5. Mirai Care – Đơn vị tư vấn trị liệu bằng liệu pháp tế bào gốc uy tín

Trong hành trình tìm kiếm giải pháp hỗ trợ trẻ tự kỷ hiệu quả, liệu pháp tế bào gốc đã mở ra hy vọng mới cho hàng ngàn gia đình.

Mirai Care là đơn vị duy nhất tại Việt Nam được ủy quyền kết nối độc quyền với Viện nghiên cứu trị liệu và cấy ghép tế bào gốc Tokyo (TSRI) - cơ sở y tế hàng đầu tại Nhật Bản chuyên điều trị tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc tủy xương. Sự hợp tác này đã giúp trẻ em Việt Nam tiếp cận với phương pháp điều trị tiên tiến, an toàn và đã được kiểm chứng hiệu quả trên hơn 500 ca bệnh tại TSRI. 

Liệu pháp tế bào gốc – Hy vọng mới cho trẻ tự kỷ

Liệu pháp tế bào gốc hoạt động bằng cách tái tạo và phục hồi các tế bào thần kinh bị tổn thương, điều hòa hệ miễn dịch và giảm viêm trong não bộ. Đặc biệt, giai đoạn từ 2 đến 6 tuổi được xem là “thời điểm vàng” để tiến hành liệu pháp, khi não bộ của trẻ đang trong quá trình phát triển mạnh mẽ, có khả năng tái tạo và phục hồi cao hơn. 

Mirai Care cung cấp dịch vụ tư vấn toàn diện, bao gồm:

• Đánh giá phát triển toàn diện:Ngôn ngữ, hành vi, nhận thức và kỹ năng xã hội của trẻ.
• Tư vấn 1:1 với chuyên gia:Kết nối với các bác sĩ đầu ngành từ Nhật Bản và Việt Nam.
• Hỗ trợ thủ tục điều trị tại Nhật Bản:Hướng dẫn chi tiết về quy trình, chi phí và chăm sóc sau điều trị.
• Đồng hành lâu dài:Theo dõi tiến trình phát triển của trẻ sau điều trị, cung cấp các chương trình can thiệp phù hợp.

Mirai Care hợp tác với TSRI đưa liệu pháp tế bào gốc tiếp cận tới trẻ tự kỷ Việt Nam

Việc trẻ thích con số chữ cái có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân - từ trí tò mò tự nhiên, khả năng tư duy sớm cho đến một số đặc điểm trong hành vi phát triển. Điều quan trọng là cha mẹ cần quan sát, đồng hành và định hướng phù hợp để khơi dậy tiềm năng của con mà không tạo áp lực. Mirai Care tin rằng mỗi đứa trẻ đều có con đường phát triển riêng, và sự yêu thích con số chữ cái có thể chính là bước khởi đầu cho hành trình ấy.