Cấy ghép tế bào gốc điều trị chấn thương tủy sống

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: TS.BS Takaaki Matsuoka Viện trưởng Trung tâm tế bào gốc Helene

Trong lĩnh vực y học hiện đại, ứng dụng tế bào gốc điều trị chấn thương tủy sống ngày càng thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới. Tế bào gốc - Nguyên liệu quý giá trong cơ thể chúng ta đã chứng minh khả năng phục hồi và tái tạo một cách thần kỳ các bệnh lý. Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá những tiến bộ mới nhất và tiềm năng của tế bào gốc trong việc chữa trị chấn thương tủy sống, mở ra hy vọng mới cho hàng triệu người trên toàn cầu. 

Nội dung bài viết

1. Tìm hiểu về chấn thương tủy sống

1.1. Chấn thương tủy sống là gì?

Chấn thương tủy sống ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động

Chấn thương tủy sống (SCI) là sự tổn thương của tế bào và dây thần kinh gửi - nhận tín hiệu từ não đến phần còn lại của cơ thể. Theo kết cấu, tủy sống kéo dài từ phần dưới của não xuống đến lưng dưới. Do đó, chấn thương tuỷ sống có thể xuất phát từ chấn thương trực tiếp đến tủy sống hoặc do tổn thương mô và xương (đốt sống) bao quanh tủy sống. Tổn thương này có thể gây ra những thay đổi tạm thời hoặc vĩnh viễn về mặt cảm giác, chuyển động, sức mạnh và các chức năng cơ thể bên dưới vị trí chấn thương. 

1.2. Nguyên nhân gây chấn thương tủy sống

Chấn thương tủy sống có thể xuất phát từ một cú va chạm bất ngờ, chấn thương vào cột sống làm gãy, trật khớp, đè bẹp hoặc chèn ép một hoặc nhiều đốt sống của bạn. Nó cũng có thể là kết quả của một vết thương do đạn bắn hoặc dao đâm xuyên qua khiến tủy sống tổn thương. Bên cạnh những nguyên nhân trên, chấn thương tủy sống còn có thể do viêm khớp, ung thư, viêm, nhiễm trùng hoặc thoái hóa đĩa đệm cột sống.

1.3. Triệu chứng của bệnh nhân bị chấn thương tủy sống

Triệu chứng thường phụ thuộc vào nơi xảy ra chấn thương và mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Chấn thương ở phần cao hơn của tủy sống có thể gây tê liệt hầu hết cơ thể và ảnh hưởng đến tất cả các chi (liệt tứ chi). Chấn thương tủy sống thấp hơn có thể gây tê liệt ảnh hưởng đến chân và phần dưới cơ thể bạn (liệt nửa người).

Biểu hiện thường thấy của chấn thương tủy sống là đau và gặp áp lực ở vùng cổ, lưng

Ngoài ra, chấn thương tủy sống còn có thể làm hỏng một vài, nhiều hoặc gần như tất cả sợi thần kinh đi qua vị trí chấn thương. Vì thế, bệnh nhân thường có triệu chứng:

• Tê, ngứa ran, mất hoặc thay đổi cảm giác ở bàn tay và bàn chân. Tình trạng tê liệt có thể xảy ra ngay lập tức hoặc phát triển theo thời gian do sưng và chảy máu ảnh hưởng đến tủy sống
• Đau hoặc áp lực ở đầu, cổ hoặc lưng 
• Mất khả năng vận động
• Yếu và không có khả năng di chuyển bất kỳ bộ phận nào của cơ thể
• Mất kiểm soát bàng quang và ruột
• Gặp vấn đề với việc đi bộ
• Khó thở
• Thay đổi chức năng tình dục

2. Tiềm năng của tế bào gốc điều trị chấn thương tủy sống

2.1. Thay thế tế bào trong tủy sống bị tổn thương

Với sự kết hợp của các yếu tố tăng trưởng, tế bào gốc có thể được chiết tách, nuôi cấy trong phòng thí nghiệm để thu được tế bào thần kinh và tế bào thần kinh đệm. Các tế bào thần kinh có nguồn gốc từ tế bào gốc đạt được sự tương thích sau khi tiêm vào tủy sống đang tổn thương. Người ta đã chứng minh rằng khi cấy ghép tế bào gốc, chúng sẽ tạo ra các sợi trục có myelin trong tủy sống đang bị thiếu myelin. Ngoài ra, tế bào gốc được ghép vào tủy sống tổn thương còn giúp cải thiện khả năng phục hồi hiệu quả.

2.2. Vai trò kháng viêm

Tế bào gốc giúp kháng viêm, giảm đau hiệu quả

Tế bào gốc có hai tác dụng quan trọng đối với hệ thống miễn dịch gồm phản ứng chống viêm và tăng cường miễn dịch. Cụ thể, chúng có khả năng điều chỉnh các phản ứng miễn dịch bằng cách thay đổi các phân nhóm tế bào lympho T và thay đổi quá trình sản xuất kháng thể tế bào lympho B. Nhờ vậy, tế bào gốc có khả năng chống viêm, thúc đẩy quá trình lành mô bị viêm hoặc tổn thương.

2.3. Thúc đẩy quá trình tái tạo sợi trục

Các tế bào tiền thân thần kinh tiết ra nhiều yếu tố dinh dưỡng cho thấy chúng có thể thúc đẩy sự phát triển của các sợi trục bị tổn thương. Trong nhiều thí nghiệm, chúng đã được phát hiện có khả năng cung cấp chất nền cho phép tái tạo sợi trục vỏ não sau chấn thương tủy sống.

Riêng các tế bào bao bọc khứu giác giống như tế bào gốc sẽ hỗ trợ tái tạo sợi trục ở tủy sống bị tổn thương theo một cách khác. Những tế bào này có khả năng ngăn chặn các sợi trục nhận biết phân tử ức chế tăng trưởng, do đó cho phép chúng kéo dài ra các địa hình bị ức chế.

2.4. Thúc đẩy quá trình sửa chữa mạch máu

Tế bào gốc thúc đẩy quá trình sửa chữa mô bằng cách giải phóng cytokine và nhiều yếu tố tăng trưởng, có thể thu hút các tế bào khác đến vị trí tổn thương. Các yếu tố tăng trưởng và cytokine này giúp thúc đẩy quá trình hình thành các mạch máu mới cần thiết cho quá trình sửa chữa mô.

>>> Có thể bạn quan tâm cấy tế bào gốc vào khớp gối

3. Ảnh hưởng của các tế bào gốc khác nhau đối với chấn thương tủy sống.

3.1. Tế bào gốc trung mô tủy xương

• Tiết ra các yếu tố dinh dưỡng thần kinh
• Thúc đẩy tái tạo sợi trục
• Giảm mật độ sẹo astroglial
• Giảm phản ứng viêm
• Giảm rò rỉ BSCB
• Điều chỉnh quá trình tự thực
• Giảm đau thần kinh
• Cải thiện độ giãn nở của bàng quang

3.2. Tế bào gốc trung mô dây rốn

• Bảo vệ tế bào thần kinh
• Ức chế sẹo thần kinh đệm 
• Giảm tế bào hình sao phản ứng 
• Làm giảm sự tổn thương do thiếu máu cục bộ của tủy sống 
• Giảm chứng mất ngủ và chứng tăng cảm giác đau 
• Cải thiện tình trạng căng cơ, chức năng bàng quang và kiểm soát nước tiểu 
• Cải thiện SSEP 
• Giảm đau thần kinh

3.3. Tế bào gốc trung mô có nguồn gốc từ mô mỡ 

• Bảo vệ tế bào thần kinh 
• Thúc đẩy sự sống của tế bào và sửa chữa mô 
• Ức chế hoạt động miễn dịch 
• Tiết ra các yếu tố chống viêm
• Kích hoạt sự hình thành mạch
• Giảm hình thành sâu răng
• Cải thiện chức năng cảm giác và vận động 
• Cải thiện rối loạn cương dương

3.4. Tế bào gốc thần kinh và tế bào tiền thân thần kinh

• Tăng các cytokine bảo vệ thần kinh
• Cải thiện sự tăng sinh tế bào 
• Tăng myelin hóa 
• Điều chỉnh phản ứng viêm 
• Thúc đẩy phục hồi hô hấp

3.5. Tế bào gốc phôi

• Thúc đẩy astrogliosis
• Cho phép các sợi trục đi qua CSPG 
• Hỗ trợ cấu trúc nút 
• Giảm đau thần kinh 

3.6. Tế bào gốc đa năng cảm ứng

• Cải thiện bài tiết yếu tố dinh dưỡng thần kinh
• Thúc đẩy sự nảy mầm của sợi trục 
• Ức chế quá trình khử myelin 
• Thúc đẩy sự hình thành khớp thần kinh
• Ức chế sẹo thần kinh đệm 
• Giảm kích thước tổn thương 
• Cải thiện chức năng hô hấp 

3.7. Thể tiết ngoại bào

• Điều hòa tái tạo sợi trục
• Bảo vệ tế bào khỏi quá trình chết theo chương trình
• Ức chế hoạt hóa tế bào hình sao
• Ức chế phản ứng viêm 
• Giảm kích thước tổn thương
• Bảo vệ sự toàn vẹn của BSCB 

4. Ứng dụng lâm sàng của tế bào gốc trong điều trị chấn thương tủy sống

Liệu pháp tế bào gốc đã cho thấy tiến bộ vượt bậc trong nghiên cứu tiền lâm sàng. Hơn nữa, phương pháp đã cho thấy hiệu quả điều trị cao trong các bệnh khối u ác tính về huyết học, bỏng và ghép giác mạc. 

Tế bào gốc mở ra nhiều hy vọng trong điều trị chấn thương tuỷ sống

Để đẩy nhanh quá trình ứng dụng tế bào gốc vào điều trị, những nghiên cứu từ mô hình loài gặm nhấm đã được xác nhận trực tiếp trên bệnh nhân thay vì sử dụng phương pháp thử nghiệm từng bước trong mô hình loài gặm nhấm - mô hình chó và mèo - mô hình linh trưởng - cuối cùng là con người. Kết quả, phần lớn các thử nghiệm tiền lâm sàng đã được tiến hành trên loài gặm nhấm và có ít hơn 20 nghiên cứu trên mô hình động vật lớn, chiếm < 2% tổng số nghiên cứu tiền lâm sàng. 

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã thiết lập một hệ thống quản lý ba cấp nghiêm ngặt về “các nguyên tắc hướng dẫn quy định” yêu cầu nghiên cứu về tế bào gốc phải được FDA xem xét. Gần đây, FDA đã tăng cường hơn nữa hoạt động quản lý và thực thi liệu pháp tế bào gốc để cấm các phòng khám và công ty có thể làm ảnh hưởng toàn bộ ngành y học tái tạo. 

Ngược lại, quy định về tế bào gốc ở Nhật Bản tương đối ít nghiêm ngặt hơn. Quy định về tế bào gốc ở Nhật Bản phải được xem xét ở nhiều cấp độ khác nhau. Có ba mức độ rủi ro dựa trên nguồn tế bào, phương pháp xử lý và phạm vi áp dụng. Hưởng lợi từ hệ thống luật pháp toàn diện và các chính sách phê duyệt đặc biệt, Nhật Bản đã trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về nghiên cứu công nghệ và phát triển các sản phẩm trị liệu tế bào. Ở các quốc gia khác, chẳng hạn như Trung Quốc và Ấn Độ, vẫn còn một số vấn đề xung quanh việc quản lý tế bào gốc. 

Với khả năng tái tạo và phục hồi mô, tế bào gốc đã mang lại hy vọng cho người bệnh chấn thương tủy sống. Các nghiên cứu gần đây cho thấy, việc sử dụng tế bào gốc điều trị chấn thương tủy sống có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và khả năng vận động của bệnh nhân. Tuy nhiên, chúng ta cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển để tìm hiểu sâu hơn về cơ chế hoạt động của tế bào gốc trong điều trị chấn thương tủy sống. Điều này sẽ giúp nâng cao hiệu quả và tiềm năng của phương pháp này, đồng thời mang lại hy vọng cho hàng triệu người trên thế giới.

Khách hàng muốn tìm hiểu thêm thông tin hoặc nhận tư vấn từ đội ngũ chuyên gia y tế hàng đầu về liệu pháp tế bào gốc điều trị chấn thương tủy sống, vui lòng liên hệ 18008144 để được Mirai Care tư vấn và kết nối tới các bệnh viện uy tín tại Nhật Bản. Chúng tôi đồng hành cùng khách hàng trong hành trình bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống
—---------
Tài liệu tham khảo:

• https://www.ninds.nih.gov/health-information/disorders/spinal-cord-injury
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2678281/
• https://bmcmedicine.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12916-022-02482-2
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7876757/