Hướng dẫn cha mẹ chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay chi tiết nhất

Tác giả: Ngô Thị Thúy An

Nội dung bài viết: 

Chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy baykhông hề đơn giản, đòi hỏi cha mẹ phải lên kế hoạch kỹ lưỡng để hạn chế tối đa những khó chịu, lo âu hay quá tải giác quan mà trẻ có thể gặp phải. Mỗi bước chuẩn bị, từ tâm lý, hành lý đến cách xử lý tình huống trong chuyến bay đều góp phần giúp hành trình trở nên nhẹ nhàng và an toàn hơn cho cả trẻ và gia đình. Trong bài viết này,Mirai Caresẽ hướng dẫn phụ huynh chi tiết những điều cần chuẩn bị cho trẻ tự kỷ khi đi máy bay.

1. Vì sao trẻ thường gặp khó khăn khi đi máy bay?

Việc đi máy bay tưởng chừng đơn giản lại có thể trở thành một trải nghiệm khó khăn đối với trẻ tự kỷ nếu không có sự chuẩn bị phù hợp. Hiểu rõ các nguyên nhân khiến trẻ dễ mất kiểm soát sẽ giúp cha mẹ chủ động hơn trong quá trình đồng hành cùng con.

1.1. Môi trường mới lạ và khó đoán trước

Trẻ tự kỷ thường có xu hướng bám vào các thói quen cố định và môi trường quen thuộc. Trong khi đó, sân bay và máy bay lại là nơi chứa đầy những yếu tố mới lạ và khó lường: tiếng động cơ ồn ào, âm thanh từ loa thông báo, ánh đèn mạnh, mùi khử trùng hoặc mùi nhiên liệu, cùng với lượng người đông đúc di chuyển liên tục.

Không chỉ vậy, các bước như kiểm tra an ninh, xếp hàng, chờ đợi lâu, di chuyển giữa các khu vực và việc lên xuống máy bay cũng khiến trẻ dễ cảm thấy bất an. Việc chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay cần tính đến mọi tình huống phát sinh từ những thay đổi này để hạn chế cảm giác hoảng sợ cho trẻ.

1.2. Tăng nguy cơ quá tải cảm giác và hành vi mất kiểm soát

Trẻ tự kỷ thường nhạy cảm với âm thanh, ánh sáng, chuyển động hoặc sự thay đổi áp suất. Trong môi trường kín như cabin máy bay, những kích thích này càng trở nên rõ rệt, khiến trẻ dễ rơi vào tình trạng quá tải giác quan.

Khi không thể diễn đạt cảm giác khó chịu bằng lời, trẻ có thể phản ứng bằng hành vi tiêu cực như la hét, đập phá, trốn chạy hoặc tự làm đau. Đây là lý do vì sao nhiều chuyên gia khuyến khích cha mẹ nên chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay thông qua các hoạt động tập làm quen trước chuyến đi, mang theo đồ vật an thần hoặc đồ chơi giúp ổn định cảm giác.

Môi trường lạ có thể khiến trẻ bị ngợp, nhất là trên máy bay

1.3. Gây căng thẳng cho cả trẻ và người đi cùng nếu không có chuẩn bị phù hợp

Trẻ tự kỷ có thể mất kiểm soát trong không gian công cộng dễ thu hút ánh nhìn, thậm chí là sự phán xét từ những người xung quanh. Điều này có thể khiến cha mẹ cảm thấy lo lắng, áp lực và mất bình tĩnh trong việc xử lý tình huống.

Khi không có kế hoạch cụ thể để chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay, chính phụ huynh cũng sẽ trở thành người bị động, dễ kiệt sức hoặc căng thẳng kéo dài trong suốt hành trình. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến trải nghiệm bay mà còn khiến mối quan hệ giữa cha mẹ và con trở nên căng thẳng hơn sau chuyến đi

2. Hướng dẫn cho cha mẹ chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay 

Việc chuẩn bị đúng cách trước, trong và sau chuyến bay là yếu tố quan trọng giúp trẻ tự kỷ cảm thấy an toàn, giảm lo âu và hạn chế hành vi tiêu cực. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết theo từng giai đoạn để cha mẹ đồng hành hiệu quả cùng con.

2.1. Trước chuyến bay: Giảm thiểu yếu tố bất ngờ cho trẻ tự kỷ

• Chuẩn bị về nhận thức – giúp trẻ hiểu chuyện gì sắp xảy ra

Trẻ tự kỷ thường lo lắng với những thay đổi bất ngờ, vì vậy điều quan trọng đầu tiên khi chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay là giúp trẻ hiểu rõ hành trình sắp tới. Cha mẹ có thể sử dụng tranh ảnh, sách truyện, video mô phỏng sân bay, máy bay hoặc chuyến đi để giới thiệu cho trẻ một cách trực quan, dễ hiểu.

Ngoài ra, bảng hình ảnh mô phỏng từng bước như: ra khỏi nhà – đến sân bay – kiểm tra an ninh – lên máy bay sẽ giúp trẻ hình dung rõ ràng hơn. Nếu có thể, cha mẹ nên tổ chức các trò chơi giả lập để trẻ thực hành trước các tình huống như đưa vé, qua cổng an ninh, thắt dây an toàn… nhằm tăng cảm giác chủ động và giảm bối rối khi gặp thực tế.

• Lên kế hoạch chuyến bay phù hợp với khả năng điều tiết của trẻ

Khi lựa chọn chuyến bay, phụ huynh nên ưu tiên những hành trình ngắn, thời điểm bay vào lúc trẻ cảm thấy thoải mái nhất trong ngày như buổi sáng hoặc sau giờ nghỉ trưa. Những khung giờ yên tĩnh, ít đông đúc cũng giúp giảm nguy cơ trẻ bị quá tải vì tiếng ồn và dòng người đông tại sân bay.

Bên cạnh đó, vị trí chỗ ngồi cũng cần được tính toán kỹ. Trẻ thích quan sát có thể ngồi gần cửa sổ để tập trung vào thế giới bên ngoài, trong khi những trẻ cần được hỗ trợ thường xuyên nên ngồi gần lối đi để cha mẹ dễ tiếp cận. Những lựa chọn nhỏ này sẽ giúp hành trình trở nên nhẹ nhàng hơn với cả gia đình.

• Chuẩn bị hành lý phù hợp cho trẻ tự kỷ

Hành lý mang theo nên bao gồm các vật dụng giúp trẻ cảm thấy an toàn và ổn định cảm giác như tai nghe chống ồn, chăn mỏng, đồ chơi cảm giác, gối ôm nhỏ. Ngoài ra, đừng quên mang theo thức ăn quen thuộc, bình nước cá nhân và công cụ giao tiếp như bảng ký hiệu hoặc thiết bị nói nếu trẻ gặp khó khăn về ngôn ngữ.

Cha mẹ cũng nên gắn thẻ ghi chú tình trạng đặc biệt của trẻ vào balo hoặc quần áo, phòng khi trẻ đi lạc hoặc cần được hỗ trợ. Nếu mang theo thuốc hoặc thiết bị hỗ trợ, hãy chuẩn bị giấy xác nhận y tế để tránh rắc rối khi làm thủ tục an ninh. Tất cả những bước này sẽ giúp việc chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay trở nên trọn vẹn và yên tâm hơn.

Cha mẹ nên cho trẻ làm quen với máy bay trước khi bắt đầu chuyến bay

2.2. Trong chuyến bay: Duy trì cảm giác an toàn

• Giúp trẻ làm quen với không gian máy bay ngay từ khi bước vào

Sau khi ổn định chỗ ngồi, cha mẹ nên nói chuyện nhẹ nhàng, giải thích đơn giản để trẻ biết chuyện gì đang diễn ra. Những câu như “Chúng ta đang đợi máy bay cất cánh” hay “Con đang ngồi cạnh mẹ” giúp trẻ cảm thấy an tâm và dễ thích nghi với môi trường lạ. Nếu trẻ có thể, hãy để con tự giữ một vài vật dụng quen thuộc như gối, đồ chơi cảm giác hoặc tai nghe nhạc nhẹ.

Việc duy trì không khí quen thuộc là cách quan trọng để duy trì cảm giác an toàn trong suốt hành trình. Đây cũng là bước tiếp nối tự nhiên sau quá trình chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay từ trước đó. Sự nhất quán giữa lời nói, hành động và môi trường xung quanh giúp trẻ bớt hoang mang và ổn định tâm lý tốt hơn.

• Thiết kế hành trình theo nhịp sinh hoạt quen thuộc

Nếu có thể, cha mẹ nên cố gắng duy trì thời gian ăn uống, nghỉ ngơi và sinh hoạt tương tự như khi ở nhà. Việc giữ lịch trình đều đặn không chỉ giúp trẻ cảm thấy bình thường mà còn hạn chế tình trạng mất kiểm soát do thay đổi nhịp sinh học. Trong chuyến bay dài, hãy chia nhỏ thời gian thành các chặng mini như ăn nhẹ, nghỉ ngơi, chơi trò chơi, xem tranh,.....

Việc chia nhỏ hành trình như vậy giúp trẻ có cảm giác rõ ràng về thời gian và các hoạt động kế tiếp. Đây là cách hiệu quả để trẻ tự điều chỉnh cảm xúc, đồng thời giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc hướng dẫn và hỗ trợ con suốt quá trình bay.

• Nhận diện sớm dấu hiệu quá tải và can thiệp kịp thời

Một số dấu hiệu trẻ đang quá tải cảm giác bao gồm gồng cứng người, lặp lại hành vi, bịt tai, thở gấp hoặc phản ứng đột ngột. Ngay khi phát hiện những biểu hiện này, cha mẹ nên chủ động trấn an trẻ bằng các phương pháp quen thuộc như trùm chăn, bật nhạc trắng hoặc cho trẻ nhai thứ gì đó để phân tán cảm giác.

Nếu trẻ tiếp tục căng thẳng, có thể đưa con vào nhà vệ sinh hoặc khu vực ít tiếng ồn để giúp trẻ “rút lui tạm thời”. Đây là lý do vì sao khi chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay, phụ huynh nên luôn sẵn sàng với các phương án hỗ trợ nhanh giúp hạn chế tối đa tình huống mất kiểm soát hoặc hoảng loạn.

Một số dấu hiệu trẻ đang quá tải cảm giác gồm gồng cứng người, lặp lại hành vi,...

2.3. Sau chuyến bay: Hồi phục cảm giác và củng cố trải nghiệm tích cực

• Dành thời gian cho trẻ ổn định lại sau hành trình

Ngay sau khi máy bay hạ cánh, trẻ vẫn có thể cảm thấy mệt mỏi, lạc lõng hoặc nhạy cảm với môi trường xung quanh. Vì vậy, cha mẹ không nên đưa trẻ đến những nơi đông đúc, ồn ào hoặc bắt đầu các hoạt động mới ngay lập tức. Phụ huynh nên đưa trẻ về không gian quen thuộc như phòng riêng, tắt bớt đèn, giảm tiếng ồn giúp trẻ thư giãn và hồi phục nhanh hơn.

Đây là bước cuối cùng nhưng không thể thiếu trong quá trình chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay. Hạ cảm xúc sớm không chỉ giúp trẻ bình tĩnh lại mà còn giúp chuyến đi kết thúc trong trạng thái tích cực, trẻ không sợ những chuyến đi tiếp theo.

• Ghi nhận phản ứng của trẻ – cả điểm tích cực và dấu hiệu cần hỗ trợ

Sau chuyến đi, cha mẹ nên quan sát và ghi lại những phản ứng của trẻ trong suốt hành trình như trẻ đã ngồi yên được bao lâu, có hoảng loạn không, phản ứng thế nào khi thắt dây an toàn, hay khi nghe tiếng động lớn. Những ghi chú này sẽ rất hữu ích nếu cha mẹ cần chia sẻ lại với chuyên gia trị liệu hoặc dùng làm kinh nghiệm cho lần sau.

Ngoài ra, cha mẹ nên đánh giá lại toàn bộ quá trình để điều chỉnh kế hoạch chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay tốt hơn trong tương lai. Mỗi chuyến bay là một cơ hội để hiểu rõ hơn khả năng thích nghi của trẻ, từ đó nâng cao sự chủ động và tự tin của cả gia đình.

• Tạo ký ức tích cực về chuyến bay – dù trẻ chưa nói được

Ngay cả khi trẻ không thể kể lại chuyến đi bằng lời, cha mẹ vẫn có thể giúp trẻ ghi nhớ cảm xúc bằng những cách phù hợp. In ảnh, vẽ lại hành trình bằng bảng cảm xúc hoặc kể chuyện bằng tranh là những hoạt động vừa gần gũi, vừa tạo dấu ấn nhẹ nhàng trong trí nhớ của trẻ.

Khi trẻ cảm nhận được rằng mình đã vượt qua một điều khó khăn, trẻ sẽ dần hình thành cảm giác tự tin hơn. Đây chính là phần thưởng quan trọng nhất sau tất cả những bước chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay, giúp con cảm thấy rằng mình đã làm được và sẽ còn làm tốt hơn ở những lần sau.

Cha mẹ nên lưu lại những hình ảnh tích cực của trẻ trên chuyến bay

Chuẩn bị cho trẻ tự kỷ đi máy bay không chỉ giúp con cảm thấy an toàn mà còn giúp cả gia đình có một hành trình nhẹ nhàng hơn. Dù chuyến đi đầu tiên có thể chưa hoàn hảo nhưng mỗi lần chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ là một bước tiến vững chắc. Hành trình của con, luôn cần sự kiên nhẫn và yêu thương của cha mẹ. Nếu con bạn đang có dấu hiệu của bệnh tự kỷ thì liên hệ ngay với Mirai Care để nhận hướng dẫn chăm sóc và can thiệp giúp con sớm cải thiện tích cực nhé.