Những suy nghĩ phi thực tế ở trẻ em mắc ADHD biểu hiện thế nào?

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Nội dung bài viết

Những suy nghĩ phi thực tế ở trẻ em mắc ADHDcó thể ảnh hưởng tiêu cực đến học tập, quan hệ xã hội và phát triển cảm xúc của trẻ. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến những suy nghĩ phi thực tế này ở trẻ ADHD? Dựa vào biểu hiện gì nhận biết tình trạng? Tất cả sẽ được Mirai Care giải đáp cụ thể và chi tiết nhất trong bài viết dưới đây. 

1. Những biểu hiện suy nghĩ phi thực tế ở trẻ ADHD

Một trong những đặc điểm nổi bật ở trẻ em mắc ADHD (Rối loạn tăng động giảm chú ý) là sự xuất hiện của những biểu hiện suy nghĩ phi thực tế. Những suy nghĩ này có thể ảnh hưởng đến khả năng nhận thức và hành vi của trẻ, khiến chúng gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa thực tế và tưởng tượng. Dưới đây là một vài biểu hiện của những suy nghĩ phi thực tế ở trẻ em mắc ADHD thường gặp nhất: 

1.1 Mơ mộng và tưởng tượng quá mạnh

Đây là một trong các dấu hiệu cho thấy sự xuất hiện của những suy nghĩ phi thực tế ở trẻ em mắc ADHD. Sự thiếu kiểm soát trong khả năng chú ý và tập trung khiến trẻ dễ dàng bị cuốn vào những thế giới giả tưởng, khó phân biệt giữa thực tế và tưởng tượng.

Trong quá trình học tập hoặc chơi đùa, trẻ có thể tạo ra những câu chuyện hoặc tình huống phi thực tế như tưởng tượng mình là siêu anh hùng hay một nhân vật trong chuyện viễn tưởng,... Mặc dù đây cũng là dấu hiệu của sự sáng tạo nhưng nếu quá mức thì sẽ có nguy cơ cản trở khả năng tập trung và hoàn thành nhiệm vụ thực tế.

Trẻ em mắc ADHD dễ mơ mộng và tưởng tượng thái quá

1.2 Đánh giá sai khả năng của bản thân

Một trong những biểu hiện cho thấy trẻ mắc ADHD đang có suy nghĩ phi thực tế chính là đánh giá sai năng lực và khả năng của bản thân. Trẻ thường tỏ ra quá tự tin, nghĩ rằng mình có thể làm được mọi việc, ngay cả khi nhiệm vụ đó vượt quá khả năng thực tế của mình.

Ngược lại, đôi khi trẻ cũng có thể rơi vào tình trạng thiếu tự tin, cho rằng bản thân không thể hoàn thành một công việc nào đó mà mình đủ khả năng và tài nguyên thực hiện. Sự thiếu chính xác trong việc đánh giá khả năng của bản thân này có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong việc xác định mục tiêu và thực hiện những bước tiến phù hợp để đạt được thành công.

1.3 Hiểu sai về nguyên nhân – kết quả

Trẻ ADHD thường gặp khó khăn trong việc nhận diện mối quan hệ nguyên nhân - kết quả một cách chính xác. Vì sự thiếu kiên nhẫn và khả năng tập trung nên trẻ dễ dàng hiểu sai về cách thức mà hành động của mình có thể dẫn đến kết quả cụ thể. 

Chẳng hạn, trẻ nghĩ rằng nếu mình hành động một cách cụ thể, một kết quả nào đó sẽ xảy ra mà không nhận ra rằng kết quả đó phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Hơn nữa, trẻ ADHD cũng có thể không nhận thức rõ ràng về hậu quả tiêu cực mà hành động của mình có thể gây ra, dẫn đến việc ra quyết định thiếu thận trọng và phi thực tế.

1.4 Những tin tức nhanh hoặc phi logic

Trẻ em mắc ADHD dễ dàng bị cuốn vào những thông tin vội vã hoặc không có căn cứ. Sự thiếu kiên nhẫn, mất tập trung khiến trẻ tiếp nhận thông tin nhanh chóng, không đủ thời gian phân tích hoặc kiểm tra tính xác thực. 

Đây là lý do khiến trẻ dễ dàng tin vào những tin tức phi logic, vô căn cứ hoặc không hợp lý và không nhận thức được sự thiếu chính xác trong đó. Khi trẻ không suy nghĩ kỹ trước khi hành động hoặc tin tưởng vào những thông tin không hợp lý, điều này có thể dẫn đến những quyết định sai lầm và hành vi không thực tế.

Trẻ em mắc ADHD dễ dàng bị cuốn vào những thông tin vội vã

Tìm hiểu ngay

2. Nguyên nhân dẫn đến những suy nghĩ phi thực tế ở trẻ ADHD

Suy nghĩ phi thực tế ở trẻ ADHD là một vấn đề phổ biến, xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau liên quan đến cấu trúc não bộ, môi trường sống, cũng như khả năng kiểm soát cảm xúc và hành vi của trẻ. Một số nguyên nhân chính dẫn đến những suy nghĩ phi thực tế ở trẻ em mắc ADHD: 

2.1 Cách hoạt động của bộ não ADHD

Cấu trúc và cách hoạt động của bộ não trẻ mắc ADHD có sự khác biệt so với trẻ bình thường. Đặc biệt, các khu vực liên quan đến sự kiểm soát chú ý, tổ chức và lập kế hoạch hoạt động bất ổn. Điều này khiến trẻ gặp khó khăn trong việc duy trì sự chú ý vào một hoạt động dài lâu. 

Lâu dần, những suy nghĩ phi thực tế ở trẻ em mắc ADHD xuất hiện, thậm chí, trẻ còn bị thiếu khả năng nhận thức rõ về những gì thực sự đang xảy ra. Sự mất cân bằng này khiến cho trí tưởng tượng của trẻ dễ dàng "vượt ra ngoài" và hình thành những quan niệm phi lý.

2.2 Ảnh hưởng từ môi trường xung quanh

Môi trường sống và giáo dục có ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển nhận thức của trẻ ADHD. Trẻ dễ bị cuốn vào những yếu tố ngoại cảnh quá mức như các kích thích mạnh từ âm thanh, hình ảnh hoặc hành động hàng ngày. 

Các yếu tố trên là nguyên nhân dẫn tới sự xao nhãng mạnh mẽ và gia tăng suy nghĩ phi thực tế. Bên cạnh đó, chế độ kỷ luật thiếu nhất quán cũng có thể làm trẻ cảm thấy bối rối và dễ dàng sống trong một thế giới tưởng tượng.

2.3 Khả năng kiểm soát biểu thức nhận dạng nhưng bị giới hạn

Một nguyên nhân khác dẫn tới những suy nghĩ phi thực tế ở trẻ em mắc ADHD phải kể đến khả năng kiểm soát biểu thức nhận dạng bị giới hạn. Thông thường, trẻ ADHD gặp khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc và hành vi. Điều này ảnh hưởng đến cách trẻ nhận thức và phản ứng với những tình huống thực tế. 

Khi không thể quản lý những cảm xúc mạnh mẽ, trẻ sẽ tìm cách thể hiện suy nghĩ hoặc cảm giác của mình thông qua các tưởng tượng. Điều này có thể dẫn đến sự sai lệch trong cách nhận thức thế giới xung quanh, khi trẻ không phân biệt được rõ ràng giữa cái gì là thực tế và cái gì là tưởng tượng.

Môi trường sống và giáo dục ảnh hưởng đến quá trình phát triển nhận thức của trẻ ADHD

3. Cách hỗ trợ trẻ ADHD cân bằng giữa sáng tạo và hiện thực 

Trẻ mắc ADHD có xu hướng mộng mơ và lạc vào thế giới của những tưởng tượng phi thực tế, ảnh hưởng đến khả năng nhận thức, giải quyết vấn đề của trẻ. Việc giúp trẻ ADHD cân bằng giữa sáng tạo và hiện thực là một yếu tố quan trọng trong việc phát triển khả năng nhận thức và xã hội của trẻ. Dưới đây là một số cách giúp giảm thiểu những suy nghĩ phi thực tế ở trẻ em mắc ADHD, cân bằng sáng tạo với hiện thực: 

3.1 Hướng dẫn trẻ phân biệt giữa tưởng tượng và thực tế

Để giúp trẻ mắc ADHD không suy nghĩ phi thực tế, phụ huynh nên hướng dẫn trẻ phân biệt thực tế với tưởng tượng. Bố mẹ có thể vận dụng các tình huống thực tế để giúp trẻ nhận thức rõ về sự khác biệt giữa cái mình tưởng tượng và những gì đang xảy ra trong thế giới xung quanh. Các hoạt động như chơi trò chơi mô phỏng, kể chuyện hoặc thảo luận sẽ giúp trẻ phát triển khả năng nhận thức rõ hơn về thực tế và hiểu được sự khác biệt giữa các khái niệm này.

3.2 Dạy kỹ năng quản lý thời gian và kế hoạch hóa

Trẻ ADHD thường gặp khó khăn trong việc duy trì sự chú ý và quản lý thời gian. Việc dạy trẻ kỹ năng quản lý thời gian và kế hoạch hóa giúp trẻ dễ dàng hình dung về thời gian và cách thực hiện công việc thực tế hiệu quả. Bố mẹ có thể sử dụng các công cụ hỗ trợ như bảng kế hoạch, đồng hồ đếm ngược, ứng dụng điện thoại,.... 

3.3 Khuyến khích tư duy phản biện và kiểm tra thông tin

Đây cũng là cách để giảm thiểu những suy nghĩ phi thực tế ở trẻ em mắc ADHD được nhiều chuyên gia tâm lý khuyên nên áp dụng. Khuyến khích trẻ phát triển kỹ năng tư duy phản biện sẽ giúp trẻ không chỉ tiếp thu thông tin mà còn có khả năng kiểm tra và đánh giá tính xác thực của những suy nghĩ và ý tưởng. 

Phu huynh dạy trẻ đặt câu hỏi về những gì mình nghe hoặc thấy sẽ giúp trẻ có cái nhìn thực tế hơn và tránh hình thành suy nghĩ phi thực tế. Điều này cũng giúp trẻ phát triển khả năng phân tích thông tin và đánh giá chúng theo cách hợp lý hơn.

3.4 Khai thác trí tưởng tượng theo hướng tích cực

Việc khuyến khích trẻ sử dụng trí tưởng tượng vào các hoạt động sáng tạo như nghệ thuật, âm nhạc hoặc viết lách có thể giúp trẻ phát triển khả năng tư duy và sáng tạo. Tuy nhiên, bố mẹ hãy khai thác điều này theo hướng tích cực, hạn chế việc để trẻ tưởng tượng quá xa thực tế. 

Phụ huynh hãy đặt ra giới hạn rõ ràng về việc sử dụng trí tưởng tượng kết hợp ứng dụng sáng tạo vào thực tế. Nhờ điều này, trẻ hoàn toàn có thể phát huy tối đa tiềm năng của mình mà không bị lạc vào những suy nghĩ phi thực tế.

Phụ huynh nên khuyến khích trẻ sử dụng trí tưởng tượng theo hướng tích cực

Hy vọng qua bài viết trên của Mirai Care, bạn có thể nắm nắm được nguyên nhân dẫn đến những suy nghĩ phi thực tế ở trẻ em mắc ADHD cũng như cách hỗ trợ để hạn chế tối đa tình trạng này. Đây không chỉ là một biểu hiện của rối loạn mà còn là thách thức lớn đối với quá trình phát triển nhận thức và hành vi của trẻ. Hãy theo dõi Mirai Care mỗi ngày để bỏ túi thêm nhiều thông tin sức khỏe hữu ích hơn mỗi ngày.

Trên hành trình chăm sóc và tìm kiếm phương pháp điều trị có hiệu quả cho trẻ tự kỷ đầy thách thức. Với sứ mệnh giúp đỡ cộng đồng trẻ tự kỷ tại Việt Nam, Mirai care là cầu nối đồng hành cùng trẻ tự kỷ tiếp cận đến phương pháp điều trị hiệu quả nhất. 

"Sự chậm phát triển của trẻ tự kỷ không đồng nghĩa với việc chúng không có tiềm năng phát triển"

Hãy đểMiraicaređồng hành cùng bố mẹ trên hành trình này nhé!