Những điều cần biết về rối loạn phối hợp vận động ở trẻ tự kỷ

Table of Contents

Không chỉ gặp khó khăn trong giao tiếp và tương tác xã hội, nhiều trẻ tự kỷ còn gặp vấn đề trong việc điều khiển cơ thể, khiến các hoạt động hằng ngày trở nên khó khăn hơn. Hiểu rõ về rối loạn phối hợp vận động ở trẻ tự kỷ sẽ giúp cha mẹ tìm ra phương pháp hỗ trợ phù hợp, giúp trẻ cải thiện kỹ năng vận động và phát triển toàn diện hơn. Trong bài viết này, hãy cùng Mirai Care tìm hiểu chi tiết.

1. Rối loạn phối hợp vận động ở trẻ tự kỷ?

Rối loạn phối hợp vận động ở trẻ tự kỷ là tình trạng trẻ gặp khó khăn trong việc kiểm soát và điều phối các cử động của cơ thể, gây ảnh hưởng đến các hoạt động hằng ngày như đi đứng, viết, cầm nắm đồ vật hay tham gia các trò chơi vận động. Tình trạng này thường đi kèm với rối loạn phổ tự kỷ do sự bất thường trong phát triển não bộ, ảnh hưởng đến khả năng điều khiển vận động.

Việc nhận diện sớm và can thiệp đúng cách không chỉ giúp trẻ cải thiện kỹ năng vận động mà còn nâng cao chất lượng sống, hỗ trợ trẻ hòa nhập tốt hơn với cuộc sống xung quanh

Trẻ tự kỷ có những bất thường trong hành động cầm, nắm

Nguyên nhân gây ra rối loạn phối hợp vận động ở trẻ tự kỷ rất đa dạng, có thể xuất phát từ yếu tố di truyền, tác động môi trường và các vấn đề liên quan đến hệ thần kinh. Việc hiểu rõ những nguyên nhân này sẽ giúp cha mẹ và chuyên gia đưa ra các phương pháp can thiệp hiệu quả hơn.

• Yếu tố di truyền

Trẻ có cha mẹ hoặc người thân trong gia đình mắc các rối loạn liên quan đến phát triển thần kinh như tự kỷ hoặc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), thường có nguy cơ cao gặp khó khăn trong việc điều khiển vận động. Sự bất thường trong các gen liên quan đến phát triển não bộ có thể làm gián đoạn sự kết nối giữa các vùng não chịu trách nhiệm về vận động, dẫn đến tình trạng phối hợp kém giữa các cơ quan và bộ phận trong cơ thể.

• Các yếu tố môi trường

Môi trường sống cũng có tác động không nhỏ đến sự phát triển vận động của trẻ tự kỷ. Những trải nghiệm sớm trong những năm đầu đời, đặc biệt là giai đoạn từ 0-3 tuổi, có ảnh hưởng lớn đến khả năng phối hợp vận động. Nếu trẻ không có cơ hội tiếp xúc với các hoạt động vận động phù hợp, chẳng hạn như bò, đi, chạy hay chơi với đồ vật, hệ thống thần kinh vận động có thể không phát triển đầy đủ.

Ngoài ra, các yếu tố như sinh non, thiếu oxy khi sinh, chế độ dinh dưỡng kém hoặc tiếp xúc với độc tố trong môi trường (ví dụ: kim loại nặng, thuốc trừ sâu) cũng có thể làm tăng nguy cơ rối loạn vận động ở trẻ tự kỷ.

• Rối loạn thần kinh và sự kết nối não bộ

Sự bất thường trong kết nối giữa các vùng não liên quan đến vận động. Vùng tiểu não, vỏ não vận động và hạch nền đóng vai trò quan trọng trong việc điều khiển các cử động có chủ đích, giúp trẻ có thể thực hiện các hành động một cách trơn tru và chính xác.

Ở trẻ tự kỷ, các khu vực này thường có sự phát triển không đồng đều hoặc bị gián đoạn trong quá trình xử lý thông tin, khiến trẻ gặp khó khăn trong việc lập kế hoạch, kiểm soát và điều chỉnh động tác. Hậu quả là trẻ có thể vụng về, dễ vấp ngã, khó khăn trong các hoạt động đòi hỏi sự phối hợp như viết, vẽ, buộc dây giày hoặc thậm chí cầm thìa khi ăn.

Quan sát trẻ từ giai đoạn sớm để có giải pháp hỗ trợ kịp thời

2. Dấu hiệu rối loạn phối hợp vận động ở trẻ tự kỷ

Rối loạn phối hợp vận động ở trẻ tự kỷ có thể ảnh hưởng đến cả vận động thô và vận động tinh, khiến trẻ gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt hằng ngày. Những dấu hiệu dưới đây giúp cha mẹ nhận diện sớm vấn đề để có hướng can thiệp phù hợp.

• Vận động thô: Trẻ gặp khó khăn khi di chuyển, chạy nhảy hoặc giữ thăng bằng. Trẻ dễ vấp ngã khi đi hoặc không thể nhảy, leo cầu thang một cách dễ dàng, hạn chế tham gia các trò chơi vận động.
• Vận động tinh: Trẻ khó khăn khi sử dụng tay và ngón tay để thực hiện các hoạt động như cầm nắm đồ vật, viết, vẽ. Các động tác này thường vụng về hoặc khó thực hiện.
• Thiếu phối hợp động tác: Trẻ tự kỷ khó kết hợp các cử động cơ thể như đi bộ đồng thời với tay hoặc thực hiện các kỹ năng vận động xã hội như bắt bóng. Điều này khiến trẻ trông vụng về và dễ cảm thấy lúng túng khi tham gia các hoạt động nhóm.

Trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong vận động thô và vận động tinh

3. Cách hỗ trợ rối loạn phối hợp vận động ở trẻ tự kỷ

Để đồng hành và hỗ trợ trẻ tự kỷ trong quá trình phát triển, cha mẹ nên tìm hiểu các biện pháp hỗ trợ phù hợp với tình trạng thực tế của trẻ.

3.1. Tăng cường rèn luyện thể chất

Chúng ta cần biết rằng việc rèn luyện thể chất thường xuyên giúp trẻ tự kỷ cải thiện khả năng vận động thô và tinh. Các hoạt động như đi bộ, chạy, nhảy, leo cầu thang hoặc các trò chơi vận động giúp trẻ tăng cường sức mạnh cơ bắp và khả năng giữ thăng bằng. Bên cạnh đó, thực hiện các bài tập thể dục phù hợp với lứa tuổi giúp cải thiện sự linh hoạt và phối hợp của cơ thể, đồng thời giúp trẻ phát triển sự tự tin khi tham gia các hoạt động nhóm.

3.2. Giao “nhiệm vụ” cụ thể cho trẻ

Giao cho trẻ các nhiệm vụ đơn giản, cụ thể giúp trẻ thực hiện những hành động có chủ đích, từ đó cải thiện khả năng phối hợp vận động. Ví dụ, yêu cầu trẻ xếp đồ vật, lau bàn hay cầm bút vẽ theo hướng dẫn sẽ giúp trẻ làm quen với các động tác cơ bản. Đặt mục tiêu rõ ràng và chia nhỏ các bước sẽ giúp trẻ dễ dàng hoàn thành và cảm thấy tự tin hơn.

Cha mẹ tạo ra các nhiệm vụ để trẻ tự kỷ chinh phục

3.3. Giao cho bé những nhiệm vụ lớn hơn

Sau khi trẻ hoàn thành tốt các nhiệm vụ nhỏ, cha mẹ quan sát và tiếp tục giao các nhiệm vụ mang tính tỉ mỉ hơn. Chẳng hạn, yêu cầu trẻ kết hợp các hành động như đi bộ và vỗ tay hoặc thực hiện động tác mô phỏng một bài tập thể dục đơn giản. Những nhiệm vụ này giúp trẻ cải thiện sự linh hoạt và khả năng phối hợp giữa các bộ phận cơ thể.

3.4. Các bài tập giác quan và phối hợp vận động hai bên cơ thể

Bài tập giác quan giúp trẻ tự kỷ phát triển các giác quan và cải thiện khả năng cảm nhận cơ thể trong không gian. Các bài tập như chuyền bóng, nhảy dây hay chơi trò chơi vận động kết hợp với âm nhạc giúp trẻ phát triển sự phối hợp giữa tay và mắt, đồng thời phát triển khả năng phối hợp giữa hai bên cơ thể. Việc luyện tập đều đặn giúp cải thiện khả năng điều khiển và phối hợp động tác của trẻ, nâng cao kỹ năng vận động tổng thể.

Qua bài viết này, Mirai Care tin rằng các bậc phụ huynh đã có câu trả lời chi tiết hơn về chứng rối loạn phối hợp vận động ở trẻ tự kỷ. Đây là một thử thách nhưng với sự hỗ trợ phù hợp, trẻ hoàn toàn có thể cải thiện khả năng vận động của mình. Các phương pháp như rèn luyện thể chất, thực hiện bài tập giác quan hay giao nhiệm vụ cụ thể giúp trẻ không chỉ phát triển kỹ năng vận động mà còn xây dựng sự tự tin và khả năng hòa nhập. Những nỗ lực này không chỉ thay đổi cách trẻ nhìn nhận về bản thân mà còn tạo điều kiện cho trẻ phát triển một cách toàn diện, sẵn sàng đối mặt với những khó khăn trong cuộc sống.