Trẻ sinh non có nguy cơ chậm nói không? Nguyên nhân và giải pháp can thiệp sớm

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Nội dung bài viết:

Trẻ sinh non, hay còn gọi là trẻ sinh trước 37 tuần thai, có thể đối mặt với nhiều thách thức trong việc phát triển cả về thể chất và trí tuệ. Một trong những vấn đề phổ biến mà các bậc phụ huynh lo ngại là sự chậm trễ trong khả năng phát triển ngôn ngữ. Vậy liệu trẻ sinh non có nguy cơ chậm nói không? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về nguyên nhân, các yếu tố ảnh hưởng và những giải pháp can thiệp để hỗ trợ trẻ sinh non phát triển ngôn ngữ một cách tốt nhất.

1. Trẻ sinh non có nguy cơ chậm nói không?

Câu trả lời làCÓ, trẻ sinh non thường có nguy cơ cao chậm nói hơn so với trẻ sinh đủ tháng.

Theo các nghiên cứu, trẻ sinh non, đặc biệt là những trẻ sinh trước 32 tuần thai kỳ hoặc có cân nặng dưới 1.5 kg khi sinh, thường gặp khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ và giao tiếp. Mộtnghiên cứu từ Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH)đã chỉ ra rằng có khoảng 40-50% trẻ sinh non có nguy cơ gặp vấn đề về phát triển ngôn ngữ và nhận thức so với chỉ 10-15% ở trẻ sinh đủ tháng.

Một nghiên cứu khác được công bố trên tạp chí Pediatricscũng cho thấy trẻ sinh non có nguy cơ chậm phát triển ngôn ngữ và kỹ năng xã hội cao hơn gấp 2-3 lần so với trẻ sinh đủ tháng.

Tuy nhiên, tình trạng chậm phát triển phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ sinh non, cân nặng khi sinh, và tình trạng sức khỏe tổng thể của trẻ. Điều này có nghĩa là các bậc phụ huynh nên theo dõi và hỗ trợ sớm cho trẻ sinh non, đặc biệt trong những năm đầu đời, nhằm giảm thiểu nguy cơ chậm nói và thúc đẩy phát triển ngôn ngữ.

Trẻ sinh non có nguy cơ cao chậm nói hơn so với trẻ sinh đủ tháng

Theo bác sĩ Đặng Thị Hà: BS chuyên khoa nhi, BS 𝑐ℎ𝑢𝑦𝑒̂𝑛 𝑘ℎ𝑜𝑎 𝐼 𝑃𝐻𝐶𝑁, 𝑈𝑦̉ 𝑣𝑖𝑒̂𝑛 𝐵𝐶𝐻 𝐻𝑜̣̂𝑖 𝑃ℎ𝑢̣𝑐 𝐻𝑜̂̀𝑖 𝐶ℎ𝑢̛́𝑐 𝑁𝑎̆𝑛𝑔 𝑉𝑖𝑒̣̂𝑡 𝑁𝑎𝑚, 𝑇ℎ𝑎̂̀𝑦 𝑇ℎ𝑢𝑜̂́𝑐 𝑢̛𝑢 𝑡𝑢́ 𝑡𝑟𝑒̂𝑛 30 𝑛𝑎̆𝑚 đ𝑖𝑒̂̀𝑢 𝑡𝑟𝑖̣ 𝑣𝑎̀ 𝑡𝑟𝑖̣ 𝑙𝑖𝑒̣̂𝑢:

“Trong gần 40 năm công tác tôi đã điều trị và tiếp xúc hàng ngày với trẻ em tự kỷ. Tôi và đồng nghiệp luôn có những trăn trở làm thế nào để có phương pháp điều trị tốt nhất cho trẻ em Tự Kỷ tại Việt Nam để các cháu có thể hòa nhập với cộng đồng, có thể tự lo được cho bản thân các cháu trong tương lai.”

Chúng tôi hiểu rằng hành trình điều trị Tự Kỷ cho trẻ chưa bao giờ dễ dàng và hiện nay chưa có phương pháp nào có thể điều trị tận gốc các bệnh lý này. Điều này cũng chính là nỗi trăn trở bao năm của đội ngũ bác sĩ và chuyên gia tại Phòng Khám PHCN Nhật Minh. Có lẽ chính sự quan tâm đặc biệt này đã dẫn lối để Phòng Khám PHCN Nhật Minh trở thành cố vấn chuyên môn cho Công Ty Cổ Phần Mirai Care trong dự án đặc biệt vì trẻ em Tự Kỷ tại Việt Nam.

=> Phương phápđiều trị tự kỷ bằng tế bào gốctại Miraicare có thể giúp đỡ và đến gần hơn với những gia đình có con em bị Tự Kỷ, đây sẽ là một con đường mới và ngắn hơn cho các gia đình.

2. Dấu hiệu và nguyên nhân của trẻ sinh non chậm nói

Sau khi có câu trả lời cho câu hỏi: “ Trẻ sinh non có nguy cơ chậm nói không?”, các bậc phụ huynh cũng cần phải nắm rõ 5 dấu hiệu và nguyên nhân tại sao trẻ sinh non lại có nguy cơ chậm nói hơn các trẻ sinh đủ tháng: 

Trẻ sinh non chậm nói thường khó khăn trong việc biểu đạt suy nghĩ

3. Mối liên hệ giữa sinh non và chứng chậm nói tự kỷ

Trẻ sinh non (sinh trước tuần 37) có nguy cơ mắc các rối loạn phát triển thần kinh, đặc biệt là chứng tự kỷ (ASD), cao hơn so với trẻ sinh đủ tháng. Theo cácnghiên cứu từ Children’s Hospital of Philadelphia (CHOP), tỷ lệ mắc ASD ở trẻ sinh non rơi vào vào khoảng 7%, tuy nhiên con số thực tế có thể lên đến 20%. Mối quan hệ giữa sinh non và ASD có thể được giải thích qua một số yếu tố liên quan đến sự phát triển não bộ như sau: 

• Mối liên hệ "liều lượng - phản ứng"

Một yếu tố quan trọng là "tuổi thai" (số tuần thai khi sinh), yếu tố này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của trẻ. Trẻ sinh càng sớm càng dễ gặp phải những vấn đề nghiêm trọng hơn trong quá trình phát triển, dẫn đến khả năng cao bị chậm nói và rối loạn phát triển thần kinh, trong đó có tự kỷ.

• Cơ chế liên kết giữa sinh non và ASD

Mặc dù đã có các nghiên cứu từ National Institutes of Health (NIH) chỉ ra mối liên quan giữa sinh non và chứng tự kỷ, nhưng độ chính xác của cơ chế này vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng. Các yếu tố như di truyền, sự thiếu hụt oxy khi sinh, nhiễm trùng hay các yếu tố môi trường khác có thể đóng vai trò quyết định trong sự phát triển của ASD ở trẻ sinh non.

Mặc dù mối quan hệ giữa sinh non và ASD vẫn còn được nghiên cứu, nhưng việc theo dõi sự phát triển của trẻ sinh non là rất quan trọng để phát hiện và can thiệp kịp thời nếu trẻ có dấu hiệu của ASD hoặc các vấn đề phát triển khác.

Mối liên hệ mật thiết giữa sinh non và chứng chậm nói tự kỷ 

4. Phương pháp can thiệp và hỗ trợ trẻ sinh non chậm nói

• Can thiệp sớm

Can thiệp sớm sẽ giúp phát hiện và giải quyết những vấn đề liên quan ngay từ khi trẻ còn nhỏ. Từ đó, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp một cách tự nhiên và hiệu quả hơn. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, can thiệp sớm có thể cải thiện đáng kể khả năng ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ, giúp trẻ sinh non phát triển tốt hơn so với những trẻ không được can thiệp.

Các hình thức can thiệp (liệu pháp ngôn ngữ, trị liệu vận động,...): Đây là những phương pháp can thiệp quan trọng giúp trẻ cải thiện khả năng giao tiếp. Các chuyên gia ngôn ngữ sẽ làm việc với trẻ để phát triển kỹ năng nói, nhận thức ngôn ngữ, và khả năng hiểu các câu đơn giản. Liệu pháp này bao gồm các bài tập tương tác, giúp trẻ phát triển khả năng nhận diện âm thanh, từ vựng và cấu trúc câu. Những bài vật lý trị liệu như: tập đi, đứng, học các cách phối hợp các cử động cơ thể cũng gián tiếp hỗ trợ khả năng giao tiếp và phát triển ngôn ngữ. 

• Vai trò của gia đình

Tạo môi trường giao tiếp tích cực:Gia đình đóng vai trò rất lớn trong việc tạo ra một môi trường giao tiếp tích cực cho trẻ. Các bậc phụ huynh nên thường xuyên tương tác với trẻ, khuyến khích trẻ sử dụng ngôn ngữ và cử chỉ để biểu đạt mong muốn của mình, qua đó phát triển khả năng giao tiếp.

Đọc sách, kể chuyện cho trẻ:Việc đọc sách và kể chuyện cho trẻ không chỉ giúp phát triển ngôn ngữ mà còn tăng cường sự gắn kết giữa các thành viên trong gia đình. Phụ huynh có thể chỉ vào hình ảnh trong sách và miêu tả để giúp trẻ làm quen với từ vựng, câu chuyện và hiểu biết về thế giới xung quanh.

Tương tác với trẻ thường xuyên:Càng tương tác thường xuyên, trẻ sẽ càng có nhiều cơ hội để học hỏi và rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ. Các hoạt động như trò chuyện, chơi đùa, và cùng làm các hoạt động hàng ngày sẽ giúp trẻ cải thiện khả năng ngôn ngữ và cảm giác tự tin trong giao tiếp.

Trò chuyện, đọc sách giúp trẻ sinh non chậm nói phát triển khả năng ngôn ngữ

• Vai trò của nhà trường và cộng đồng

Chương trình hỗ trợ trẻ chậm nói:Các trường học và cơ sở giáo dục đặc biệt cung cấp các chương trình hỗ trợ cho trẻ sinh non chậm nói, bao gồm việc phát triển các kế hoạch giáo dục cá nhân hóa, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và giao tiếp. Hệ thống giáo dục cũng có thể hỗ trợ các bậc phụ huynh trong việc áp dụng các phương pháp can thiệp tại nhà.

Tạo điều kiện cho trẻ hòa nhập:Trẻ sinh non chậm nói có thể gặp khó khăn khi hòa nhập vào môi trường học đường. Do đó, các trường học và cộng đồng cần tạo ra một môi trường bao dung, khuyến khích các bé tham gia vào các hoạt động xã hội. Tạo ra các chương trình can thiệp giáo dục hòa nhập cũng giúp trẻ phát triển kỹ năng xã hội, tự tin giao tiếp với bạn bè và thầy cô, từ đó giảm bớt những hạn chế về ngôn ngữ và giao tiếp.

Các hoạt động xã hội, hoạt động nhóm giúp trẻ tự tin giao tiếp

5. Hỏi đáp với chuyên gia Nhật Bản về nguy cơ tiềm ẩn của trẻ sinh non

5.1 Trẻ sinh non có dễ bị chậm phát triển hơn?

Vì sự phát triển của các cơ quan và hệ thống trong cơ thể chưa hoàn chỉnh nên trẻ sinh non hoàn toàn có thể gặp phải một số vấn đề, đặc biệt là chậm phát triển. Chậm phát triển về thể chất, ngôn ngữ và kỹ năng vận động là các vấn đề thường gặp nhất ở trẻ sinh non.

Tuy nhiên, khả năng phát triển này có thể cải thiện nếu được can thiệp kịp thời thông qua các liệu pháp ngôn ngữ, trị liệu vận động, và sự hỗ trợ từ gia đình cũng như cộng đồng.

5.2 Trẻ sinh non có gặp vấn đề gì sau này không?

Trẻ sinh non có thể gặp một số vấn đề sức khỏe và phát triển trong suốt cuộc đời, như rối loạn học tập, các vấn đề về cảm xúc và hành vi, hoặc một số vấn đề liên quan đến nhận thức. Những vấn đề này có thể không xuất hiện ngay lập tức, nhưng sẽ xuất hiện các biểu hiện dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh lý hoặc gặp khó khăn trong các lĩnh vực: ngôn ngữ và giao tiếp. 

5.3 Trẻ sinh non bắt đầu nói chuyện ở độ tuổi nào?

Trẻ sinh non thường bắt đầu nói chuyện muộn hơn so với trẻ sinh đủ tháng. Thông thường, trẻ sinh đủ tháng sẽ bắt đầu nói từ 12 đến 18 tháng tuổi, trong khi trẻ sinh non có thể bắt đầu nói trễ hơn từ 18 tháng đến 2 tuổi. 

5.4 Trẻ sinh non có vấn đề về phát triển trí não sớm không?

Trẻ sinh non có thể gặp vấn đề về phát triển trí não ngay từ giai đoạn đầu đời, đặc biệt là nếu trẻ sinh quá sớm hoặc có những biến chứng khi sinh. Những vấn đề này có thể bao gồm chậm phát triển trí tuệ, khó khăn trong việc học tập hoặc gặp vấn đề về tư duy và khả năng giải quyết vấn đề.

Tuy nhiên, nếu được chăm sóc và can thiệp sớm, trẻ có thể vượt qua nhiều khó khăn và phát triển khả năng trí tuệ tương đối bình thường trong những năm sau này.

 Hỏi đáp với chuyên gia Nhật Bản về các vấn đề của trẻ sinh non

Câu trả lời trong bài cho câu hỏi “Trẻ sinh non có nguy cơ chậm nói không?”đã quá rõ ràng rồi. Tóm lại, trẻ sinh non có thể đối mặt với nguy cơ chậm nói, nhưng điều này không phải là một điều không thể khắc phục. Với sự phát hiện kịp thời và can thiệp sớm từ các chuyên gia, sự hỗ trợ nhiệt tình từ gia đình, trẻ hoàn toàn có thể phát triển ngôn ngữ và giao tiếp như các trẻ sinh đủ tháng. Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, hãy tham khảo ý kiến các chuyên gia để có hướng can thiệp phù hợp.

Hành trình chăm sóc trẻ tự kỷ là một hành trình đầy yêu thương nhưng cũng không kém phần gian nan. Mirai Care hiểu rõ điều đó. Với sứ mệnh mang đến hi vọng và tương lai tươi sáng cho trẻ tự kỷ, chúng tôi đã và đang không ngừng nỗ lực để kết nối các gia đình Việt với những phương pháp điều trị tiên tiến nhất, đặc biệt là liệu pháp tế bào gốc. Chúng tôi tin rằng, mỗi trẻ tự kỷ đều có quyền được sống một cuộc sống trọn vẹn. Hãy để Mirai Care đồng hành cùng bạn, cùng xây dựng một tương lai tươi sáng cho con yêu!