Trẻ tăng động sợ gì? Cách giúp trẻ tăng động vượt qua nỗi sợ

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Nhiều cha mẹ thường nghĩ rằng trẻ tăng động (ADHD) lúc nào cũng hiếu động, nghịch ngợm, không biết sợ là gì. Nhưng trên thực tế,trẻ tăng động lại dễ sợ hãi hơn những đứa trẻ bình thường. Những nỗi sợ này không chỉ khiến trẻ căng thẳng mà còn ảnh hưởng đến hành vi, giấc ngủ và khả năng học tập của con. Vậytrẻ tăng động sợ gìvà làm sao để cha mẹ giúp con vượt qua những nỗi sợ đó? Hãy cùng Mirai Care tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.

1. Vì sao trẻ tăng động dễ sợ hãi hơn bình thường?

Trẻ tăng động (ADHD) có hệ thần kinh nhạy cảm và khả năng kiểm soát cảm xúc kém hơn so với trẻ bình thường. Khi gặp tình huống mới hoặc bị kích thích mạnh (như tiếng động lớn, người lạ, hoặc sự thay đổi đột ngột),não bộ của trẻ phản ứng quá mức, khiến con cảm thấy lo lắng, sợ hãi, thậm chí hoảng sợ.

Ngoài ra, do trẻ tăng động thườnggặp khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ và điều tiết hành vi, nên con dễ rơi vào trạng thái “quá tải cảm xúc”. Khi không hiểu chuyện gì đang xảy ra, trẻ chọn cách phản ứng tự nhiên nhất làsợ hãi hoặc né tránh.

Không ít cha mẹ nhầm tưởng đây là “bướng bỉnh” hoặc “yếu đuối”, nhưng thực chất đó là cách trẻ đang cố gắng bảo vệ bản thân trước những kích thích mà con cảm thấy quá sức chịu đựng.

2. Trẻ tăng động sợ gì?

2.1. Sợ tiếng động lớn

Trẻ tăng động thườngrất nhạy cảm với âm thanh. Tiếng sấm, tiếng máy hút bụi, tiếng còi xe hay loa phát thanh đều có thể khiến con giật mình, bịt tai hoặc khóc thét.

Điều này xuất phát từ việcnão của trẻ xử lý âm thanh quá nhanh và mạnh, khiến con cảm thấy âm thanh bị “phóng đại”. Với trẻ ADHD, tiếng động không chỉ là âm thanh — mà là một “mối đe dọa” thật sự.

Cha mẹ nên hiểu rằng: trẻkhông cố tình làm quá, mà con thực sựđang cảm thấy sợ hãi và căng thẳngkhi âm thanh đó vang lên.

2.2. Sợ bị la mắng hoặc chê trách

Vì tính cách bốc đồng, trẻ tăng động thườngbị người lớn nhắc nhở, la mắng nhiều hơnso với các bạn khác. Theo thời gian, điều này hình thành nỗi sợ bị chỉ trích hoặc đánh giá.

Khi bị mắng, trẻ có thể co rúm người, khóc lóc hoặc phản ứng dữ dội như la hét, đập đồ. Không phải vì trẻ muốn chống đối, mà vìcon đang sợ bị từ chối, sợ mất đi tình yêu thương của cha mẹ.

Nhiều trẻ ADHD còn cótự trọng thấpdo thường xuyên nghe những lời như “Con hư quá!”, “Con chẳng bao giờ nghe lời!”. Chính điều đó khiến nỗi sợ bị la mắng càng lớn hơn.

2.3. Sợ thay đổi môi trường hoặc người lạ

Trẻ tăng động thường cần môi trường quen thuộc để cảm thấy an toàn. Việc thay đổi chỗ ở, trường học, giáo viên hoặc thói quen hàng ngày có thể khiến con lo lắng, căng thẳng.
Khi phải tiếp xúc với người lạ, nhiều trẻ sẽ né tránh, im lặng hoặc phản ứng tiêu cực dokhó kiểm soát cảm xúc và thiếu kỹ năng thích nghi.

Sự thay đổi bất ngờ khiến trẻ mất cảm giác kiểm soát, từ đó nỗi sợ càng lớn hơn. Vì thế, cha mẹ nên chuẩn bị trước cho con khi có bất kỳ sự thay đổi nào trong cuộc sống.

3. Làm thế nào để trẻ tăng động vượt qua nỗi sợ?

3.1. Tạo cảm giác an toàn và được lắng nghe

Khi trẻ sợ hãi, cha mẹ cần tránh quát mắng hoặc ép con “đừng sợ nữa”. Thay vào đó, hãy đến gần, ôm trẻ và nói nhẹ nhàng để con cảm thấy được an toàn và thấu hiểu. Việc lắng nghe và công nhận cảm xúc giúp trẻ học cách bình tĩnh, đồng thời tạo dựng niềm tin rằng cha mẹ luôn ở bên cạnh khi con cần.

3.2. Quan sát và xác định nguyên nhân cụ thể

Hãy theo dõi phản ứng của trẻ để hiểu rõ điều gì khiến con sợ. Khi xác định được nguyên nhân cụ thể, cha mẹ có thể hướng dẫn trẻ đối diện dần dần. Ví dụ, nếu trẻ sợ tiếng sấm, có thể bắt đầu bằng việc cho con xem hình ảnh sấm chớp, sau đó là nghe âm thanh nhỏ, rồi tăng dần mức độ cho đến khi con quen.

3.3. Giảm kích thích môi trường

Một môi trường yên tĩnh, ánh sáng dịu, không gian quen thuộc giúp trẻ ADHD ổn định cảm xúc tốt hơn. Cha mẹ nên hạn chế tiếng ồn mạnh, mùi hương lạ hoặc ánh sáng chói. Sự ổn định trong môi trường sinh hoạt giúp trẻ cảm thấy kiểm soát được tình huống và giảm bớt lo âu.

3.4. Khen ngợi khi trẻ dũng cảm vượt qua nỗi sợ

Khi trẻ dám đối diện hoặc bình tĩnh trước tình huống khiến con sợ, hãy khen ngợi và động viên. Những lời khích lệ như “Con làm rất tốt”, “Mẹ thấy con dũng cảm lắm” giúp trẻ cảm thấy tự tin và nhận ra rằng mình có thể vượt qua nỗi sợ bằng nỗ lực của bản thân.

3.5. Tìm đến chuyên gia khi nỗi sợ ảnh hưởng nghiêm trọng

Nếu nỗi sợ của trẻ kéo dài và ảnh hưởng đến sinh hoạt, giấc ngủ hoặc học tập, cha mẹ nên tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc trị liệu hành vi. Các liệu pháp như trị liệu hành vi – nhận thức (CBT), trị liệu cảm giác hoặc trị liệu chơi có thể giúp trẻ nhận diện và điều chỉnh phản ứng sợ hãi một cách tích cực hơn.

4. Câu hỏi thường gặp về trẻ tăng động và nỗi sợ

1. Trẻ tăng động có dễ bị ám ảnh hoặc lo âu hơn trẻ bình thường không?

Có. Nhiều nghiên cứu cho thấy trẻ tăng động có nguy cơ cao mắc các vấn đề lo âu, ám ảnh hoặc rối loạn cảm xúc do hệ thần kinh nhạy cảm và khả năng điều tiết cảm xúc kém.

2. Có nên cho trẻ tăng động đối mặt trực tiếp với nỗi sợ không?

Không nên ép buộc. Cha mẹ nên giúp trẻ làm quen từ từ, theo từng bước nhỏ. Khi trẻ cảm  thấy an toàn, con sẽ tự tin hơn để đối diện với nỗi sợ.

3. Nỗi sợ của trẻ tăng động có tự biến mất theo thời gian không?

Một số nỗi sợ có thể giảm dần nếu trẻ được hỗ trợ đúng cách. Tuy nhiên, nếu không can thiệp sớm, nỗi sợ có thể phát triển thành rối loạn lo âu hoặc ảnh hưởng tiêu cực đến hành vi.

4. Khi nào cần đưa trẻ tăng động đi trị liệu tâm lý?

Khi nỗi sợ của trẻ kéo dài trên 3 tháng, khiến con khó ngủ, học kém, hay cáu gắt hoặc có hành vi né tránh quá mức, cha mẹ nên tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ nhi khoa để được tư vấn và trị liệu phù hợp.

Kếtluận

Trẻ tăng động không chỉ cần được hướng dẫn để kiểm soát hành vi mà còn cần đượcthấu hiểu và đồng hành trong thế giới cảm xúc đầy nhạy cảm của mình. Những nỗi sợ hãi mà con gặp phải không phải là dấu hiệu yếu đuối, mà là lời kêu cứu thầm lặng của một tâm hồn nhạy cảm cần được yêu thương và hỗ trợ. Cha mẹ kiên nhẫn, yêu thương và lắng nghe chính là “liều thuốc” tốt nhất giúp trẻ tăng động học cách vượt qua nỗi sợ, từ đó tự tin hòa nhập và phát triển toàn diện hơn mỗi ngày.