Bại não có lây không? Có phải bệnh truyền nhiễm hay di truyền không?

Tác giả: Ngô Thị Thúy An

Nội dung bài viết: 

Bại não có lây không? Bại não có phải bệnh truyền nhiễm, có lây từ người này sang người khác không hay có yếu tố di truyền từ cha mẹ sang con không? Đây là những băn khoăn thường gặp của những ai đang mắc bệnh bại não hoặc có người thân bị bại não. Những thắc mắc này vừa xuất phát sự quan tâm về mặt y học vừa mang ý nghĩa quan trọng trong phòng ngừa và hỗ trợ người bệnh đúng đắn. Hãy cùngMirai Caretìm hiểu rõ câu trả lời trong bài viết dưới đây.

1. Bại não là gì? Có phải bệnh truyền nhiễm hay di truyền? 

Trước khi tìm hiểu bại não có lây không, bạn cần hiểu rõ hơn về căn bệnh bại não. Bại não (Cerebral Palsy) là một nhóm rối loạn ảnh hưởng đến vận động, tư thế và khả năng phối hợp cơ bắp. Nguyên nhân chính là do tổn thương não xảy ra từ rất sớm, thường trước sinh, trong lúc sinh hoặc ngay sau sinh. Những tổn thương này làm gián đoạn sự phát triển bình thường của não bộ, dẫn đến các vấn đề vận động lâu dài ở trẻ.

Vậy, bại não có lây không? Câu trả lời là KHÔNG. Bởi, bại não không phải bệnh do virus, vi khuẩn hay bất kỳ tác nhân truyền nhiễm nào gây ra. Vì thế, bại não không thể lây lan qua tiếp xúc, không khí, ăn uống chung hay sinh hoạt thông thường. Việc chơi đùa, chăm sóc, tiếp xúc hay học tập cùng trẻ bại não hoàn toàn không làm tăng nguy cơ mắc bệnh cho người khác. 

Về khả năng di truyền, đa số các trường hợp bại não không có yếu tố di truyền rõ ràng. Tuy nhiên, một vài trường hợp hiếm gặp, các đột biến gen có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ, góp phần làm tăng nguy cơ mắc bại não. Dù vậy, tỷ lệ bại não do yếu tố di truyền là rất thấp so với các nguyên nhân như: 

• Thai bị thiếu oxy trong bụng mẹ hoặc trong lúc sinh. 
• Sinh non hoặc nhẹ cân. 
• Nhiễm trùng trong thai kỳ ảnh hưởng đến thai nhi. 
• Xuất huyết não ở trẻ sơ sinh. 
• Thai phụ gặp vấn đề trong quá trình sinh nở gây chấn thương não của thai nhi. 

Trẻ bị bại não không lây bởi nó không phải căn bệnh truyền nhiễm

2. Vì sao nhiều người vẫn lo lắng khi tiếp xúc với trẻ bại não? 

Nhiều người vì băn khoăn bại não có lây không mà ngại tiếp xúc với trẻ bại não. Điều này khiến trẻ dễ rơi vào trạng thái tủi thân và khó hòa nhập. Ngoài ra, việc xa lánh, ngại tiếp xúc với trẻ bị bại não còn xuất phát từ các nguyên nhân: 

• Thiếu kiến thức:Đây là một lý do quan trọng khiến nhiều người e ngại gặp trẻ bại não. Họ thiếu kiến thức về y tế cơ bản, đặc biệt nguồn gốc và bản chất của bệnh nên mặc định bại não như căn bệnh truyền nhiễm. Thực tế, bại não không phải bệnh dịch, không lây lan mà nó là một khuyết tật phát triển cố định. 
• Trẻ bại não có biểu hiện khác biệt:Những biểu hiện ở trẻ bại não như đi không vững, đầu cổ gật gù, cơ thể mềm nhũn, ánh mắt giao tiếp bất thường và âm thanh không rõ ràng khiến nhiều người xung quanh né tránh tương tác. Đặc biệt, khi trẻ có thêm các biểu hiện như tiết nhiều nước bọt, thở khò khè hoặc hét to không rõ nguyên nhân, nhiều người nghĩ mất vệ sinh và sợ đến gần. 
• Hiểu sai và thiếu sự đồng cảm:Một đứa trẻ không thể phản ứng như bạn bè đồng trang lứa dễ bị gán mác khác thường, thậm chí bị cho là mắc bệnh nguy hiểm, bệnh nặng. Những định kiến vô hình này chính là rào cản khiến cộng đồng xa lánh, không sẵn sàng tìm hiểu, thiếu sự đồng cảm với trẻ. Điều này vô tình đẩy trẻ bại não và gia đình họ rơi vào cảm giác cô lập. 

Việc ngại tiếp xúc với trẻ bại não xuất phát từ nhiều lý do

3. Trẻ bại não có thể đi học hòa nhập – tiếp xúc với bạn bè bình thường được không?

Ngoài bệnh bại não có lây không, nhiều người còn lo lắng liệu trẻ bại não có thể hòa nhập và học tập bình thường không. Thực tế, trẻ bại não hoàn toàn có thể đi học, tiếp xúc với bạn bè và hòa nhập vào môi trường giáo dục bình thường nếu được hỗ trợ đúng cách. Với môi trường giáo dục cá nhân hóa, sự hỗ trợ từ giáo viên chuyên môn và môi trường thân thiện, trẻ bại não hoàn toàn có thể: 

• Tham gia lớp học chung với bạn bè cùng lứa
• Hiểu bài, trả lời câu hỏi theo cách riêng (viết, dùng tranh, sử dụng thiết bị hỗ trợ…)
• Trẻ học được cách giao tiếp, hợp tác, phát triển cảm xúc xã hội trong môi trường thực tế.

Phụ huynh cũng không cần lo lắng trẻ bại não gây nguy hiểm cho bạn học. Ngược lại, sự hiện diện của các em trong lớp chính là cơ hội quý giá để các bạn nhỏ khác học được sự chia sẻ, đồng cảm và tính nhân văn. Trong những lớp học hòa nhập thành công, không khí học tập thường tích cực hơn, bởi trẻ học được cách giúp đỡ nhau, lắng nghe và tôn trọng sự khác biệt. Việc cho trẻ bại não học hòa nhập không chỉ mang ý nghĩa giáo dục đơn thuần mà còn là cơ hội để trẻ phát triển về mặt tâm lý, xã hội và cảm xúc. 

Trong môi trường phù hợp và có bạn bè đồng trang lứa, trẻ bại não sẽ: 

• Được học kỹ năng giao tiếp, tự lập, điều chỉnh cảm xúc.
• Được chơi, được cười, được kết nối và không cảm thấy “mình là người khác biệt”.
• Được công nhận là một thành viên của xã hội, không bị gói gọn trong một hệ thống tách biệt với cuộc sống.

Trẻ bại não hoàn toàn có thể đi học, tiếp xúc với bạn bè và hòa nhập vào môi trường

4. Gia đình – xã hội cần làm gì để thay đổi định kiến sai lầm?

Trả lời cho câu hỏi bại não có lây không nhiều người vẫn đưa ra câu trả lời sai lầm. Gia đình cần kết hợp với trường học và xã hội cùng thay đổi định kiến sai lầm, bắt đầu từ nhận thức cho đến hành động cụ thể.

Đối với gia đình 

Gia đình là nơi trẻ bại não nhận được sự yêu thương và che chở đầu tiên. Thế nhưng đôi khi vì lo lắng và thiếu thông tin, cha mẹ lại lựa chọn cách giấu con, ngại cho con tiếp xúc với cộng đồng. Thực tế, phụ huynh là những người cần hiểu rõ bệnh bại não có lây không và đồng cảm với trẻ, tránh phân biệt khiến trẻ xấu hổ hoặc bị tách biệt. 

Nếu được hỗ trợ đúng cách thì trẻ bại não hoàn toàn có thể học tập, phát triển và hòa nhập bình thường. Ngoài ra, cha mẹ cần hiểu rõ tình trạng của con, chủ động tìm kiếm các phương pháp can thiệp và môi trường học tập phù hợp. Đặc biệt, cha mẹ hãy dũng cảm để con bước ra thế giới bên ngoài, không nên bó buộc hay "giấu" con ở nhà. 

Đối với trường học 

Trường học không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức mà còn giúp trẻ học cách sống, cách hợp tác và tôn trọng lẫn nhau. Trẻ bại não cần được học trong một môi trường không xem sự khác biệt là gánh nặng. Điều này đòi hỏi: 

• Giáo viên cần được tập huấn để hiểu về bại não, biết cách hỗ trợ ngôn ngữ, vận động và điều chỉnh bài giảng phù hợp.
• Nhà trường cần có chính sách hỗ trợ học sinh khuyết tật, từ cơ sở vật chất đến đánh giá học tập.
• Và hơn hết, các bạn học cùng lớp cần được giáo dục để biết chia sẻ, biết cảm thông và không kỳ thị.

Đối với xã hội 

Vẫn còn không ít người cho rằng trẻ bại não có thể “lây” hay ảnh hưởng tiêu cực đến lớp học. Đây là một nhận thức sai lệch nguy hiểm, bởi sự thật bại não không lây. Đó là một rối loạn về vận động do tổn thương não, không phải bệnh truyền nhiễm.

Thay vì né tránh hoặc thương hại, xã hội cần học cách lắng nghe, học hỏi và đồng hành. Điều đó có thể bắt đầu từ những hành động đơn giản:

• Tìm hiểu thông tin đúng đắn về bại não.
• Chia sẻ những câu chuyện tích cực về trẻ bại não vươn lên trong cuộc sống.
• Chủ động ủng hộ những chính sách, hoạt động thúc đẩy giáo dục hòa nhập.

Gia đình cần kết hợp với trường học và xã hội cùng thay đổi định kiến sai lầm về trẻ bại não

Trên đây, Mirai Care đã giúp bạn giải đáp chi tiết thắc mắc bại não có lây không và lý giải thêm nhiều vấn đề liên quan đến tiếp xúc với trẻ mắc bệnh này. Thực tế, bại não không hề lây bởi nguyên nhân gây bại não không phải do virus, vi khuẩn hay bất kỳ tác nhân truyền nhiễm nào. Để hiểu hơn về căn bệnh này, bạn nhất định đừng bỏ qua những bài chia sẻ hữu ích trên Mirai Care mỗi ngày nhé!