Bệnh bại não ở trẻ em có chữa được không? - Mirai Care giải đáp

Tác giả: Ngô Thị Thúy An

Thông tin bài viết

Bại não không chỉ ảnh hưởng đến khả năng vận động, ngôn ngữ, mà còn để lại những tác động lâu dài đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Vậy, bệnh bại não ở trẻ em có chữa được không? Trong bài viết dưới đây, Mirai Care sẽ giúp phụ huynh giải đáp thắc mắc này và hiểu rõ hơn về căn bệnh này, các hướng điều trị hiện nay cùng tiềm năng cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ.

1. Bại não ở trẻ em là gì?

Trước khi giải đáp bệnh bại não ở trẻ em có chữa được không, Mirai Care sẽ chia sẻ cho bạn một số thông tin liên quan để cha mẹ hiểu rõ hơn về tình trạng này. Bại não ở trẻ em là một rối loạn vận động do tổn thương não không tiến triển, xảy ra từ rất sớm, có thể từ trước trong hoặc ngay sau sinh. Tổn thương này ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát cử động và tư thế của trẻ, dù không lan rộng nhưng các biểu hiện lâm sàng có thể thay đổi theo quá trình phát triển của trẻ.

Bại não ở trẻ em thường chia thành 4 thể phổ biến, bao gồm: 

• Thể co cứng:Đây là dạng bại não phổ biến nhất. Theo một nghiên cứu đa bang tại Hoa Kỳ,bại não thể co cứng chiếm 76,9% tổng số ca bại não. Trẻ bị bại não thể co cứng có tình trạng cơ bị căng cứng, di chuyển cứng nhắc, khó thực hiện những động tác linh hoạt. Tình trạng này gây ảnh hưởng đến một chi, một bên cơ thể, thậm chí cả bốn chi.
• Thể múa vờn:Đặc trưng bởi những cử động không tự chủ, chậm hoặc bất ngờ. Các vận động này có thể xuất hiện ở tay, chân hoặc mặt, gây khó khăn cho việc ăn uống và giao tiếp.
• Thể thất điều:Đặc trưng điển hình là gây mất thăng bằng, phối hợp kém ở trẻ. Trẻ thường đi không vững, khó kiểm soát động tác chính xác như cầm nắm hoặc viết.
• Thể nhẽo:Bại não thể này khiến các cơ của trẻ mềm và yếu, khó có thể đặt được các mốc phát triển vận động sớm như ngồi, bò, đứng.

Có thể thấy, bại não ở trẻ em chủ yếu ảnh hưởng đến vận động, tư thế, khả năng phối hợp, đồng thời, tác động trực tiếp đến giao tiếp nếu các cơ vùng miệng, mặt bị tổn thương. Tuy nhiên, điều quan trọng là bại não không đồng nghĩa với thiểu năng trí tuệ. Nhiều trẻ có trí tuệ bình thường nhưng gặp khó khăn trong biểu đạt do hạn chế vận động hoặc ngôn ngữ.

Bại não ở trẻ em thường chia thành 4 thể phổ biến gồm co cứng, múa vờn, thất điều và nhẽo

2. Bại não có chữa được khỏi hoàn toàn không?

Bệnh bại não ở trẻ em có chữa được không, khỏi hoàn toàn không? Câu trả lời là không thể khỏi hoàn toàn, bởi não đã tổn thương sẽ không thể hồi phục. Bại não là một tình trạng tổn thương não không hồi phục, xảy ra rất sớm. Những tổn thương này ảnh hưởng đến vùng não điều khiển vận động và tư thế và một khi đã xảy ra thì không thể khôi phục lại như cũ. Vì vậy, hiện nay chưa có bất kỳ phương pháp y học nào có thể "chữa khỏi" bại não theo nghĩa hoàn toàn xóa bỏ tình trạng này.

Tuy nhiên, không thể chữa khỏi không có nghĩa là không có hy vọng. Trẻ bị bại não vẫn có cơ hội phát triển đáng kể nếu được can thiệp đúng cách, kịp thời và cá nhân hóa theo khả năng của từng trẻ. Vật lý trị liệu, phục hồi chức năng, âm ngữ trị liệu, trị liệu tâm lý, giáo dục đặc biệt và các công nghệ hỗ trợ hiện đại có thể giúp trẻ cải thiện rõ rệt khả năng vận động, giao tiếp, học tập và tự lập. Nhiều trẻ hoàn toàn có thể đi học hòa nhập, tham gia các hoạt động xã hội, thậm chí, sống độc lập hoặc làm việc như những người bình thường khác khi lớn lên.

Sự tiến bộ này không đến trong ngày một ngày hai, nó là kết quả của quá trình can thiệp toàn diện và bền bỉ. Sự yêu thương, kiên nhẫn, đồng hành mỗi ngày của phụ huynh sẽ giúp trẻ có động lực, sự ổn định tâm lý và môi trường thuận lợi để phát triển tối đa tiềm năng sẵn có. 

Một trong những điều cần lưu ý là phát hiện và can thiệp càng sớm thì hiệu quả càng cao, vì não bộ của trẻ nhỏ có khả năng thích nghi và học hỏi tốt hơn ở những năm đầu đời. Thay vì lo lắng về việc bệnh bại não ở trẻ em có chữa được không, khỏi hoàn toàn không, cha mẹ nên quan tâm đến điều thiết thực hơn là làm gì để con tiến bộ mỗi ngày.

Bệnh bại não ở trẻ em không thể chữa khỏi hoàn toàn

3. Mục tiêu của điều trị bại não là gì?

Bệnh bại não ở trẻ em có chữa được không phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Cha mẹ cần xác định mục tiêu của điều trị bại não cho là gì để đưa ra biện pháp phù hợp. 

3.1 Giảm co cứng – kiểm soát cử động – tăng khả năng tự phục vụ

Một trong những biểu hiện phổ biến nhất ở trẻ bại não là tình trạng co cứng cơ (spasticity), khiến các cơ bị siết chặt, khó vận động linh hoạt. Điều trị nhằm giảm co cứng sẽ giúp làm mềm các cơ, tăng tầm vận động và giảm cảm giác đau đớn, từ đó tạo điều kiện để trẻ có thể thực hiện các động tác một cách dễ dàng hơn.

Khi kiểm soát được các cử động, trẻ sẽ dần cải thiện khả năng phối hợp vận động, như cầm nắm đồ vật, giữ thăng bằng, hoặc di chuyển an toàn. Đây là nền tảng quan trọng để xây dựng kỹ năng sống cơ bản. Quá trình này thường bao gồm vật lý trị liệu, liệu pháp vận động và trong một số trường hợp có thể cần đến hỗ trợ y tế như thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật.

Mục tiêu sau cùng là giúp trẻ nâng cao khả năng tự phục vụ trong các hoạt động hằng ngày như ăn uống, mặc quần áo, đánh răng, đi vệ sinh… Việc dần dần tự lập trong sinh hoạt không chỉ làm giảm gánh nặng cho gia đình mà còn giúp trẻ xây dựng lòng tự tin và cảm giác làm chủ cuộc sống.

3.2 Phát triển ngôn ngữ – khả năng giao tiếp

Bại não không chỉ ảnh hưởng đến vận động mà còn có thể làm gián đoạn quá trình phát triển ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ. Việc chậm nói, khó phát âm hoặc không thể diễn đạt ý muốn bằng lời khiến trẻ gặp nhiều rào cản trong việc kết nối với người khác và thể hiện nhu cầu cá nhân. Do đó, hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng ngôn ngữ phù hợp với khả năng của mình cần được ưu tiên trong quá trình điều trị bại não ở trẻ. 

Không phải trẻ nào bị bại não cũng có thể nói rõ ràng nhưng với sự hỗ trợ từ chuyên gia ngôn ngữ trị liệu, trẻ sẽ học cách sử dụng các hình thức giao tiếp thay thế như cử chỉ, hình ảnh, ký hiệu hoặc thiết bị hỗ trợ giao tiếp (AAC). Việc này giúp trẻ có thể tham gia vào các cuộc trò chuyện, bày tỏ cảm xúc, phản hồi thông tin. Từ đó giúp trẻ mở rộng thế giới xung quanh và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Giao tiếp là nền tảng để trẻ học hỏi, xây dựng mối quan hệ xã hội và phát triển cảm xúc. Khi trẻ có thể giao tiếp hiệu quả, trẻ sẽ trở nên tự tin hơn, hòa nhập tốt hơn với môi trường học đường và xã hội, đồng thời giảm cảm giác cô lập hay bị bỏ quên trong quá trình phát triển toàn diện.

3.3 Tối đa hóa chức năng để trẻ có thể học, chơi, sống độc lập nhất có thể

Mục tiêu cuối cùng khi điều trị bại não cho trẻ chính là giúp phát triển tối đa chức năng trong các khía cạnh, từ vận động, nhận thức, ngôn ngữ đến cảm xúc và xã hội. Điều này không có nghĩa là tất cả trẻ đều phải đạt đến mức "bình thường", mà là giúp mỗi trẻ phát huy tốt nhất tiềm năng riêng của mình, trong giới hạn và hoàn cảnh cụ thể.

Khi trẻ có thể kiểm soát cơ thể tốt hơn, giao tiếp hiệu quả hơn và hiểu được thế giới xung quanh, các em sẽ có cơ hội học tập, vui chơi và tham gia các hoạt động cộng đồng giống như những trẻ khác. Từ đó, trẻ có thể cảm nhận được niềm vui của sự hòa nhập, sự công nhận từ xã hội và niềm tin vào khả năng của bản thân.

Việc hỗ trợ trẻ sống độc lập không chỉ là đích đến của điều trị, mà còn là nền tảng để trẻ có thể có một tương lai chất lượng. Điều quan trọng, cả gia đình, nhà trị liệu và cộng đồng cần đồng hành cùng trẻ trên hành trình này.

Cha mẹ cần xác định tình trạng của con và đưa ra mục tiêu điều trị tương ứng

4. Các phương pháp điều trị bại não hiện nay

Khi đối mặt với chẩn đoán bại não, nhiều bậc phụ huynh thường trăn trở với câu hỏi bệnh bại não ở trẻ em có chữa được không. Câu trả lời là bại não không hoàn toàn chữa khỏi nhưng lựa chọn đúng phương pháp sẽ giúp bệnh cải thiện đáng kể. Dưới đây là 4 phương pháp điều trị bại não mang lại hiệu quả tối ưu hiện nay, phụ huynh có thể tham khảo: 

4.1 Phục hồi chức năng

Phục hồi chức năng là phương pháp điều trị nền tảng và quan trọng trong hành trình can thiệp cho trẻ bại não. Mục tiêu của phương pháp này là cải thiện khả năng vận động, giảm các rối loạn về tư thế và tăng cường kỹ năng sinh hoạt hằng ngày. Trẻ sẽ được hướng dẫn thực hiện các bài tập trị liệu chuyên sâu nhằm hỗ trợ kiểm soát cơ thể, tăng sức mạnh cơ bắp và điều chỉnh tư thế đúng.

Phục hồi chức năng bao gồm các lĩnh vực như vật lý trị liệu, hoạt động trị liệu và ngôn ngữ trị liệu. Mỗi chương trình phục hồi chức năng được thiết kế riêng, phù hợp với mức độ và nhu cầu cụ thể của từng trẻ. Cụ thể: 

• Vật lý trị liệu giúp tăng phạm vi vận động và giảm co cứng
• Hoạt động trị liệu hỗ trợ trẻ thực hiện các kỹ năng như cầm nắm, mặc quần áo,... 
• Trị liệu ngôn ngữ giúp cải thiện khả năng phát âm và giao tiếp nếu trẻ gặp khó khăn trong nói chuyện. 

4.2 Y học tái tạo – liệu pháp tế bào gốc Nhật bản

Trong những năm gần đây, y học tái tạo đã mở ra hướng đi mới đầy hứa hẹn trong điều trị các tổn thương thần kinh, trong đó có bại não. Một trong những bước tiến nổi bật là liệu pháp tế bào gốc từ Nhật Bản, ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm phục hồi các tế bào thần kinh bị tổn thương ở trẻ bại não. Trước thắc mắc bệnh bại não ở trẻ em có chữa được không, liệu pháp tế bào gốc không phải “liều thuốc thần kỳ”, nhưng đang mở ra một cánh cửa mới, mang lại hy vọng cho những gia đình có con bị bại não.

Phương pháp này sử dụng tế bào gốc trung mô (MSC), thường được lấy từ mô dây rốn hoặc tủy xương, sau đó xử lý và truyền lại vào cơ thể để kích thích khả năng tự chữa lành của não bộ. Liệu pháp tế bào gốc không thay thế hoàn toàn các phương pháp trị liệu truyền thống như phục hồi chức năng, nhưng có thể hỗ trợ tích cực trong việc cải thiện khả năng vận động, tăng khả năng nhận thức và giảm các triệu chứng co cứng ở trẻ. 

Tại Việt Nam, Mirai Care là đơn vị tiên phong trong việc kết nối, tư vấn và hỗ trợ điều trị bằng liệu pháp tế bào gốc Nhật Bản dành cho trẻ bại não. Với sự hợp tác chặt chẽ cùng các trung tâm y học tái tạo hàng đầu tại Nhật, Mirai Care giúp phụ huynh tiếp cận đúng thông tin, đánh giá chuyên sâu và xây dựng lộ trình điều trị khoa học, an toàn cho từng trường hợp cụ thể. 

Liệu pháp tế bào gốc điều trị bại não ở trẻ em mang lại hiệu quả tương đối tốt

4.3 Điều trị hỗ trợ

Bên cạnh các can thiệp chính, điều trị hỗ trợ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả và duy trì tiến bộ lâu dài cho trẻ bại não. Điều trị hỗ trợ bao gồm sử dụng thuốc giãn cơ để giảm co cứng, tiêm botox điều trị co thắt cơ cục bộ, bổ sung dinh dưỡng đặc biệt cho trẻ chậm phát triển, cũng như hỗ trợ tâm lý, cảm xúc cho cả trẻ và gia đình.

Các thiết bị hỗ trợ như khung tập đi, nẹp chỉnh hình, ghế chuyên dụng… cũng giúp trẻ duy trì tư thế đúng và tham gia các hoạt động sinh hoạt dễ dàng hơn. Ngoài ra, các phương pháp can thiệp cảm giác (sensory integration), âm nhạc trị liệu hoặc trị liệu bằng động vật cũng được áp dụng nhằm kích thích phát triển toàn diện về nhận thức và tinh thần.

4.4 Chăm sóc toàn diện

Cuối cùng, bất kỳ phương pháp điều trị nào cũng sẽ không thể đạt hiệu quả tối đa nếu thiếu đi một hệ thống chăm sóc toàn diện, bao gồm thể chất, tinh thần và môi trường sống của trẻ. Chăm sóc toàn diện không chỉ là việc điều trị tại bệnh viện hay trung tâm phục hồi chức năng, mà còn là cách bố mẹ, thầy cô và cộng đồng cùng xây dựng một môi trường tích cực, hỗ trợ và đồng hành cùng trẻ mỗi ngày.

Việc chăm sóc cần được cá nhân hóa, tức là lắng nghe và hiểu rõ từng trẻ: sở thích, cảm xúc, khả năng, nhịp phát triển riêng. Hướng dẫn phụ huynh cách chơi cùng con, tạo không gian an toàn, khuyến khích con tự lập và phản hồi tích cực là những phần không thể thiếu. Ngoài ra, việc hỗ trợ tâm lý cho cha mẹ cũng rất quan trọng, bởi chính họ là người truyền năng lượng và niềm tin mỗi ngày cho con.

Lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp giúp trẻ bại não cải thiện toàn diện hơn

5. Khi nào nên bắt đầu điều trị cho trẻ bại não?

Bên cạnh phương pháp điều trị, bệnh bại não ở trẻ em có chữa được không, mức độ cải thiện như thế nào còn phụ thuộc vào thời điểm chữa bệnh. Thực tế, điều trị cho trẻ bại não càng sớm càng tốt, có thể bắt đầu từ giai đoạn 4 - 6 tháng tuổi nếu có dấu hiệu nghi ngờ. Đây là thời điểm não bộ trẻ còn đang trong quá trình phát triển mạnh mẽ, có khả năng tái tổ chức và thích nghi tốt hơn với các tổn thương. Việc chờ đến khi có chẩn đoán chính thức đôi khi có thể khiến bỏ lỡ giai đoạn can thiệp hiệu quả nhất.

Từ 2 – 6 tuổi được xem là “giai đoạn vàng” trong can thiệp thần kinh. Thời điểm này não trẻ có độ linh hoạt cao và dễ đáp ứng tốt với các phương pháp trị liệu. Nếu được tiếp cận điều trị đúng hướng ngay trong giai đoạn này, trẻ có khả năng cải thiện đáng kể về vận động, nhận thức, ngôn ngữ và các kỹ năng sinh hoạt độc lập. Ngược lại, nếu can thiệp muộn, trẻ có thể gặp phải những hậu quả nặng nề hơn về mặt thể chất và chức năng thần kinh.

Việc trì hoãn điều trị không chỉ làm giảm hiệu quả can thiệp, mà còn dễ dẫn đến các tổn thương thứ phát như co rút cơ, cong vẹo cột sống, biến dạng khớp, và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống lâu dài. Vì vậy, khi có bất kỳ dấu hiệu chậm phát triển vận động, cứng người, hoặc trẻ không tương tác linh hoạt như bình thường, phụ huynh nên đưa trẻ đi đánh giá chuyên sâu càng sớm càng tốt để được tư vấn hướng điều trị phù hợp và hiệu quả.

Từ 0 đến 6 tuổi là thời điểm vàng chữa bệnh bại não cho trẻ 

Chắc hẳn với những chia sẻ trên, bạn đã có lời giải đáp cho thắc mắc bệnh bại não ở trẻ em có chữa được không. Có thể thấy, bại não không hoàn toàn chữa khỏi nhưng không đồng nghĩa không có hy vọng. Nhờ phương pháp điều trị hiện đại bậc nhất như liệu pháp tế bào gốc, nhiều trẻ bại não đã cải thiện sức khỏe, khả năng vận động và giao tiếp. Nếu bạn đang băn khoăn bệnh bại não ở trẻ em có chữa được không, hãy liên hệ với đội ngũ chuyên gia của Mirai Care để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng của con nhé.