Gợi ý 5 phương pháp châm cứu cho trẻ tự kỷ & Những lưu ý cần nhớ

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Tự kỷ là một trong những bệnh gây ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Hiện, có nhiều phương pháp được áp dụng để hỗ trợ điều trị chứng bệnh này, trong đó phải kể đến châm cứu. Châm cứu cho trẻ tự kỷmang lại những hiệu quả tích cực thông qua kích thích các điểm huyệt trên cơ thể. Cùng Mirai Care tìm hiểu kỹ hơn về liệu pháp này trong bài viết dưới đây nhé.

1. Đôi nét về phương pháp châm cứu cho trẻ tự kỷ

Theo y học cổ truyền, chứng tự kỷ liên quan đến sự mất cân bằng âm dương, khí huyết, và sự rối loạn trong hoạt động của tâm, can, tỳ, thận. Trẻ thường xuất hiện các biểu hiện như ít giao tiếp, rối loạn cảm xúc, chậm nói, kém tập trung và phản ứng chậm với môi trường xung quanh. Y học cổ truyền xem đây là tình trạng cần được điều hòa tổng thể, khơi thông kinh lạc và phục hồi chức năng của não bộ thông qua các liệu pháp trị liệu phù hợp.

Châm cứu là phương pháp dùng kim châm tác động lên các huyệt vị trên cơ thể để điều hòa khí huyết, hỗ trợ cải thiện hoạt động của hệ thần kinh và các cơ quan liên quan. Khi áp dụng châm cứu cho trẻ tự kỷ, thầy thuốc thường lựa chọn các huyệt vị có tác dụng an thần, khai khiếu, tăng tuần hoàn não và hỗ trợ khả năng nhận thức. Phương pháp này đòi hỏi sự tinh tế và điều chỉnh phù hợp với thể trạng, độ tuổi và mức độ rối loạn của từng trẻ.

Một số tác dụng của châm cứu đối với trẻ tự kỷ phải kể đến như: 

• Hỗ trợ cải thiện khả năng tập trung và phản xạ
• Giảm tình trạng kích động, cáu gắt hoặc hành vi bất thường
• Kích thích phát triển ngôn ngữ và giao tiếp
• Tăng cường tuần hoàn máu não, giúp não bộ hoạt động hiệu quả hơn
• Giúp trẻ ngủ ngon và ổn định cảm xúc

Với sự kết hợp giữa kiến thức y học cổ truyền và phương pháp trị liệu khoa học, châm cứu cho trẻ tự kỷ chắc hẳn sẽ là lựa chọn bổ trợ an toàn. Đồng thời, hỗ trợ trẻ cải thiện chất lượng cuộc sống và hòa nhập cộng đồng.

Châm cứu mang lại nhiều hiệu quả tích cực đối với trẻ tự kỷ

2. Các phương pháp châm cứu đối với trẻ tự kỷ

Trong y học cổ truyền, châm cứu không chỉ có một hình thức duy nhất mà gồm nhiều phương pháp khác nhau. Mỗi phương pháp đều có cơ chế tác động và mang lại hiệu quả riêng. Khi áp dụng châm cứu cho trẻ tự kỷ, thầy thuốc thường chọn hoặc kết hợp nhiều kỹ thuật để đạt được hiệu quả tối ưu, tùy vào thể trạng và nhu cầu của trẻ. Dưới đây là 5 phương pháp châm cứu được áp dụng phổ biến cho trẻ tự kỷ: 

2.1. Điện châm

Một trong những hình thức được ứng dụng phổ biến khi châm cứu cho trẻ tự kỷ là điện châm. Đây là sự kết hợp giữa châm kim truyền thống và tác động của dòng điện xung tần số thấp. Sau khi đặt kim vào huyệt vị, dòng điện nhẹ sẽ giúp kích thích sâu và liên tục, mang lại hiệu quả rõ rệt hơn so với châm thường.

• Cơ chế tác động: Kích thích dẫn truyền thần kinh, thúc đẩy tuần hoàn máu não và điều hòa khí huyết.
• Áp dụng cho trẻ: Thường chọn các huyệt như Bách hội, Thần đình, Tứ thần thông để cải thiện trí nhớ, khả năng tập trung và giảm tình trạng bứt rứt.
• Ưu điểm: Tác động mạnh, nhanh, phù hợp khi cần kích thích hệ thần kinh trung ương rõ rệt.

2.2. Điện nhĩ châm

Nếu điện châm tác động vào các huyệt trên cơ thể thì điện nhĩ châm lại tập trung vào vành tai - khu vực được coi là “bản đồ thu nhỏ” của cơ thể. Kích thích huyệt trên tai có thể ảnh hưởng trực tiếp tới chức năng não và tâm trạng.

• Cơ chế tác động: Tác động đến các vùng phản xạ thần kinh qua huyệt tai, giúp cân bằng cảm xúc và điều hòa hoạt động não bộ.
• Áp dụng cho trẻ tự kỷ: Thầy thuốc thường chọn huyệt thần kinh trung ương, huyệt an thần để giúp trẻ ngủ ngon, giảm lo âu và dễ tương tác hơn.
• Ưu điểm: Cảm giác nhẹ nhàng, ít xâm lấn, trẻ dễ hợp tác.

Điện nhĩ châm tác động đến các vùng phản xạ thần kinh qua huyệt tai

2.3. Cấy chỉ

Khác với các phương pháp châm cứu cần thực hiện hàng ngày hoặc cách ngày, cấy chỉ mang lại tác dụng kéo dài chỉ với một lần thực hiện.

• Cơ chế tác động: Đưa chỉ catgut tự tiêu vào huyệt vị, tạo kích thích liên tục từ 7 - 15 ngày, giúp khí huyết lưu thông và tăng hoạt động của hệ thần kinh.
• Khi áp dụng cho trẻ tự kỷ: Thường ưu tiên huyệt hỗ trợ ngôn ngữ, trí tuệ và điều hòa cảm xúc. Vì là thủ thuật xâm lấn nên quy trình cần đảm bảo vô khuẩn và có sự giám sát y tế chặt chẽ.
• Ưu điểm: Giảm tần suất trị liệu, duy trì hiệu quả lâu, phù hợp với trẻ khó hợp tác khi điều trị thường xuyên.

2.4. Thủy châm

Thủy châm là sự kết hợp giữa châm cứu cho trẻ tự kỷ và liệu pháp tiêm, trong đó một lượng nhỏ thuốc bổ thần kinh hoặc vitamin sẽ được đưa trực tiếp vào huyệt vị.

• Cơ chế tác động: Vừa kích thích huyệt bằng cơ học, vừa cung cấp hoạt chất giúp hỗ trợ hệ thần kinh và tăng cường chức năng não.
• Cách áp dụng: Lựa chọn các huyệt liên quan đến nhận thức, trí nhớ và hành vi. Thuốc được dùng an toàn với liều lượng nhỏ, phù hợp cho trẻ em.
• Ưu điểm: Kích thích toàn diện, hiệu quả nhanh, đặc biệt hữu ích cho trẻ cần cải thiện khả năng tập trung.

2.5. Cứu

Không sử dụng kim hay thuốc, cứu lại mang đến tác dụng trị liệu thông qua nhiệt. Ngải cứu được đốt để tạo nhiệt ấm, đưa tới các huyệt nhằm ôn ấm kinh lạc và tăng lưu thông khí huyết.

• Cơ chế tác động: Nhiệt từ ngải cứu giúp kích hoạt tuần hoàn máu, điều hòa tạng phủ và làm dịu hệ thần kinh.
• Khi áp dụng cho trẻ tự kỷ: Cứu các huyệt giúp an thần, tăng cường năng lượng, hỗ trợ trẻ ngủ sâu và thư giãn. Thời gian cứu ngắn để tránh nóng rát.
• Ưu điểm: Nhẹ nhàng, không xâm lấn, phù hợp cho trẻ sợ kim hoặc khó chịu khi châm.

Nhiệt từ ngải cứu kích hoạt tuần hoàn máu, điều hòa tạng phủ, làm dịu hệ thần kinh

3. Một số lưu ý quan trọng khi thực hiện châm cứu cho trẻ tự kỷ

Khi thực hiện đúng cách, châm cứu sẽ mang lại nhiều lợi ích cho trẻ tự kỷ. Tuy nhiên, đây là kỹ thuật tác động trực tiếp lên cơ thể nên phụ huynh cần lưu ý một vài vấn đề quan trọng sau: 

• Việc trị liệu chỉ nên tiến hành tại cơ sở y tế hoặc phòng khám y học cổ truyền uy tín, thực hiện bởi lương y hoặc bác sĩ có kinh nghiệm làm việc với trẻ em. 
• Nếu trẻ đang sốt, mệt mỏi, có vết thương hở hoặc mắc bệnh da liễu ở vùng huyệt cần tác động thì ba mẹ nên hoãn buổi trị liệu để tránh ảnh hưởng xấu đến con. 
• Khi thực hiện châm cứu cho trẻ tự kỷ, việc lựa chọn huyệt vị và mức độ kích thích cần được điều chỉnh phù hợp với độ tuổi và khả năng chịu đựng của trẻ.
• Trường hợp trẻ xuất hiện các dấu hiệu như chóng mặt, tái mặt, toát mồ hôi hay quấy khóc dữ dội thì phải dừng trị liệu ngay lập tức. 
• Sau buổi châm cứu, trẻ nên được nghỉ ngơi ở môi trường yên tĩnh, tránh vận động mạnh.
• Phụ huynh có thể hỗ trợ hiệu quả điều trị bằng cách kết hợp thêm các liệu pháp khác như trị liệu ngôn ngữ, hoạt động trị liệu và chế độ dinh dưỡng hợp lý.
• Yếu tố tâm lý đóng vai trò quan trọng, ba mẹ nên giải thích cho trẻ hiểu, tạo cảm giác an toàn và khen ngợi để trẻ hợp tác hơn ở những lần trị liệu tiếp theo.

Châm cứu là kỹ thuật tác động trực tiếp lên cơ thể nên cần thực hiện cẩn thận

4. Liệu pháp tế bào gốc - Giải pháp tiên tiến hỗ trợ trẻ tự kỷ

Trong những năm gần đây, liệu pháp tế bào gốc đã mở ra một hướng tiếp cận mới trong hỗ trợ can thiệp cho trẻ tự kỷ. Phương pháp này tập trung vào việc tái tạo, phục hồi và tối ưu hóa chức năng của hệ thần kinh, từ đó giúp cải thiện khả năng giao tiếp, tăng sự tập trung và hỗ trợ trẻ hòa nhập tốt hơn với môi trường xung quanh. Điểm mạnh của liệu pháp tế bào gốc là sự kết hợp giữa tiến bộ y học hiện đại và lộ trình trị liệu toàn diện, mang lại cơ hội thay đổi tích cực cho nhiều trẻ.

Tại Việt Nam, Mirai Care là đơn vị tư vấn độc quyền liệu pháp tế bào gốc Tokyo (Nhật Bản) và đã đồng hành cùng hơn 500 trẻ từ 18 tháng đến 6 tuổi cải thiện hành vi, ngôn ngữ và khả năng tương tác xã hội. Với thế mạnh trong sàng lọc, đánh giá và xây dựng kế hoạch can thiệp sớm, đội ngũ chuyên gia của Mirai Care luôn thiết kế lộ trình cá nhân hóa, phù hợp với nhu cầu và tiềm năng riêng của từng trẻ.

Bên cạnh việc hỗ trợ phát triển kỹ năng xã hội, liệu pháp tế bào gốc còn ghi nhận hiệu quả ở những lĩnh vực vốn được xem là “khó cải thiện” ở trẻ tự kỷ. Tiêu biểu là hành vi ăn uống - một thách thức thường xuyên khiến nhiều phụ huynh lo lắng.

Liệu pháp tế bào gốc mở ra hướng tiếp cận mới trong hỗ trợ cải thiện toàn diện cho trẻ tự kỷ

Kết luận

Nhìn chung, nếu được thực hiện đúng cách và tại cơ sở uy tín thì châm cứu cho trẻ tự kỷ sẽ mang lại hiệu quả tích cực về cải thiện giao tiếp, cảm xúc và hành vi. Phụ huynh nên kết hợp liệu pháp này với các phương pháp can thiệp khác để giúp trẻ tự kỷ phát triển toàn diện và hòa nhập nhanh hơn. Ba mẹ đừng quên theo dõi Mirai Care mỗi ngày để bỏ túi thêm nhiều thông tin hữu ích về chăm sóc và điều trị cho trẻ tự kỷ nhé.