Có nên dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ? Cách chọn và dùng an toàn

Tác giả: Ngô Thị Thúy An

Nội dung bài viết

Nhiều phụ huynh băn khoăncó nên dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷhay không, khi nghe đến những lời quảng cáo về khả năng hỗ trợ phát triển trí não, cải thiện tập trung và hành vi. Tuy nhiên, thực tế không phải loại thuốc nào cũng phù hợp với cơ địa đặc thù của trẻ tự kỷ. Để tránh rủi ro và đạt hiệu quả hỗ trợ tốt nhất, cha mẹ hãy tham khảo nội dung bài viết dưới đây củaMirai Carenhé!

1. Thuốc bổ não là gì? Phân loại các nhóm thuốc bổ não thường dùng cho trẻ

Thuốc bổ não là sản phẩm hỗ trợ tăng cường chức năng nhận thức, cải thiện trí nhớ và khả năng tập trung. Thuốc bao gồm thực phẩm chức năng, vitamin và các khoáng chất. 

Tuy nhiên, không phải loại thuốc bổ não nào cũng phù hợp với trẻ tự kỷ. Do đó, bố mẹ nên tìm hiểu kỹ về sản phẩm cũng như các nhóm thường gặp để mua đúng sản phẩm mà con cần sử dụng. 

Thị trường có nhiều nhóm thuốc bổ não khác nhau được sử dụng cho trẻ. Mỗi nhóm có một cơ chế hoạt động riêng với những công dụng tách biệt. Phụ huynh có thể tham khảo thêm thông tin về các nhóm thường gặp dưới đây: 

2. Lợi ích khi sử dụng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ

Việc cân nhắc có nên dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ không chỉ xoay quanh câu hỏi an toàn mà còn phải hiểu rõ từng nhóm dưỡng chất có thể mang lại lợi ích cụ thể gì. Vậy sản phẩm này mang đến những tác dụng gì đối với trẻ tự kỷ? 

2.1. Omega-3 (DHA/EPA)

Omega-3, đặc biệt là DHA và EPA, là nhóm acid béo thiết yếu tham gia cấu trúc màng tế bào thần kinh và duy trì chức năng não bộ khỏe mạnh. Đối với trẻ tự kỷ, việc bổ sung DHA giúp tăng tốc độ truyền dẫn tín hiệu giữa các tế bào não, từ đó nâng cao khả năng tập trung và chú ý lâu hơn.

Omega 3 mang đến nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe. Đặc biệt, đối với trẻ tự kỷ, những lợi ích này đã được chứng minh và ghi nhận: 

• Cải thiện khả năng tập trung và chú ý:DHA là thành phần chính trong màng tế bào thần kinh, giúp tín hiệu truyền đi giữa các tế bào não nhanh và mượt hơn. Nhờ vậy, trẻ duy trì được sự chú ý lâu hơn khi học hoặc tham gia các buổi trị liệu. Đây là lý do nhiều cha mẹ cân nhắc có nên dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ thường quan tâm bổ sung DHA đầu tiên.
• Giảm hành vi cáu gắt, kích động:EPA có tác dụng điều hòa serotonin và dopamine – hai chất dẫn truyền then chốt ảnh hưởng trực tiếp đến cảm xúc, hành vi của trẻ. Nhờ EPA, trẻ dễ kiểm soát cảm xúc hơn, hạn chế các phản ứng nóng nảy hoặc hành vi kích động không kiểm soát. Điều này giúp việc trị liệu hành vi đạt hiệu quả tốt hơn.
• Hỗ trợ giao tiếp xã hội:Omega-3 còn giúp trẻ tự kỷ cải thiện khả năng phản hồi xã hội. Trẻ thường duy trì giao tiếp bằng mắt lâu hơn, nhận biết và phản ứng nhanh khi được gọi tên. Một số nghiên cứu lâm sàng còn cho thấy trẻ bổ sung DHA/EPA đúng liều có xu hướng tăng khả năng tương tác, chủ động tiếp xúc với người thân, bạn bè.
• Giảm hành vi lặp lại:Hành vi lặp lại, rập khuôn là đặc trưng phổ biến ở trẻ tự kỷ. Omega-3 giúp làm dịu hệ thần kinh quá tải, hỗ trợ trẻ tự điều chỉnh hành vi và giảm dần các hành vi lặp lại không cần thiết. Đây cũng là lý do quan trọng khiến phụ huynh luôn băn khoăn có nên dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ, thường được khuyên bổ sung Omega-3 như một giải pháp hỗ trợ tự nhiên và an toàn.

DHA/EPA tăng cường chức năng não bộ cho trẻ

2.2. L-Carnosine

L-Carnosine là một dipeptide tự nhiên, nổi bật với khả năng chống oxy hóa mạnh và điều hòa chất dẫn truyền thần kinh glutamate – yếu tố thường mất cân bằng ở trẻ tự kỷ. Khi bổ sung đúng cách, L-Carnosine được xem như một giải pháp hỗ trợ thêm bên cạnh các liệu pháp can thiệp hành vi.

Đối với trẻ tự kỷ, L - Carnosine mang đến nhiều lợi ích tiềm năng như: 

• Giảm hành vi rập khuôn/lặp lại: Một trong những lợi ích tiềm năng rõ nhất là L-Carnosine giúp giảm các hành vi rập khuôn, lặp lại thường thấy ở trẻ tự kỷ. Nhờ khả năng điều hòa glutamate, L-Carnosine hỗ trợ trẻ linh hoạt hơn trong sinh hoạt hàng ngày, từ đó giúp các can thiệp trị liệu dễ đạt kết quả hơn.
• Tăng tương tác xã hội: L-Carnosine còn góp phần nâng cao khả năng tương tác xã hội của trẻ. Trẻ được bổ sung đúng liều thường cải thiện giao tiếp bằng mắt, phản ứng nhanh hơn khi được gọi tên hoặc khi người khác giao tiếp. Điều này rất quan trọng với trẻ tự kỷ, vốn thường gặp khó khăn trong việc duy trì tương tác.

Tăng cường giao tiếp bằng mắt, cải thiện phản ứng nhanh hơn cho trẻ

Một số nghiên cứu nhỏ đã ghi nhận: Sau khoảng 8–12 tuần sử dụng, nhóm trẻ tự kỷ bổ sung L-Carnosine có tiến bộ rõ rệt về sự tỉnh táo và khả năng giao tiếp xã hội. Tuy nhiên, để quyết định có nên dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ với L-Carnosine, cha mẹ vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ, tránh tự ý dùng sai liều.

2.3. Vitamin B6 – Magie

Vitamin B6 và Magie được xem như “bộ đôi vàng” trong hỗ trợ điều hòa thần kinh cho trẻ tự kỷ, đã được nghiên cứu và ứng dụng từ những năm 1970. Trong đó, Vitamin B6 tham gia trực tiếp vào quá trình tổng hợp các chất dẫn truyền serotonin và dopamine, giúp điều tiết cảm xúc, giảm hành vi bốc đồng, hung tính.

Magie đóng vai trò làm dịu hệ thần kinh trung ương, hạn chế tình trạng kích thích quá mức – yếu tố dễ làm trẻ mất kiểm soát hành vi. Magie cũng giúp thư giãn cơ bắp, làm dịu tinh thần, từ đó cải thiện chất lượng giấc ngủ cho trẻ. Trẻ tự kỷ được bổ sung magie đúng cách thường ngủ sâu, ít giật mình, dễ thức dậy tỉnh táo.

Magie giúp trẻ ngủ ngon, làm dịu tinh thần 

Những lợi ích tiềm năng của vitamin B6 và magie đã được ghi nhận đối với trẻ tự kỷ có thể kể đến như: 

• Giảm hành vi hung tính, bốc đồng:B6 giúp điều tiết chất dẫn truyền, hỗ trợ trẻ tự kiểm soát hành vi, hạn chế bốc đồng và dễ hợp tác hơn. Vì thế, khi cân nhắc có nên dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ, nhiều phụ huynh quan tâm nhóm B6 – Magie.
• Cải thiện chất lượng giấc ngủ, giúp trẻ ngủ sâu và ổn định hơn:Magie giúp thư giãn hệ thần kinh, ổn định giấc ngủ, trẻ ngủ sâu và ít bị giật mình. Ngủ ngon hơn giúp trẻ tỉnh táo, tập trung tốt hơn trong các buổi can thiệp.

2.4. Kẽm – Sắt

Kẽm và sắt là hai vi chất quan trọng nhưng trẻ tự kỷ lại rất dễ thiếu hụt, chủ yếu do tình trạng kén ăn hoặc rối loạn ăn uống kéo dài. Việc thiếu kẽm, sắt không chỉ làm suy giảm dinh dưỡng mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi, khả năng tập trung và cảm xúc của trẻ. 

Thiếu kẽm có thể gây:

• Giảm khả năng nhận biết vị giác khiến trẻ càng kén ăn, chỉ ăn đi ăn lại một vài món quen thuộc, dẫn đến dinh dưỡng mất cân đối và làm tình trạng thiếu chất thêm nghiêm trọng.
• Ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tổng hợp serotonin – chất dẫn truyền quan trọng giúp kiểm soát cảm xúc. Thiếu kẽm khiến trẻ dễ lo âu, dễ cáu gắt hoặc có những hành vi kích động bất thường.

Thiếu kẽm có thể gây ảnh hưởng đến vị giác của trẻ

Thiếu sắt có thể dẫn đến:

• Gây thiếu máu nhẹ làm lưu lượng oxy lên não giảm, khiến trẻ thường xuyên mệt mỏi, uể oải, khả năng tập trung và tiếp thu trong các buổi học hoặc trị liệu bị hạn chế.
• Ảnh hưởng tới khả năng điều tiết cảm xúc, khiến trẻ dễ mất kiểm soát, bùng phát hành vi tiêu cực và khó duy trì sự ổn định khi tham gia các hoạt động nhóm.

Vì vậy, khi cân nhắc có nên dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ, cha mẹ nên chú ý kiểm tra và bổ sung kẽm, sắt đúng cách để hỗ trợ não bộ và hành vi ổn định hơn.

3. Nguy cơ khi tự ý dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ

Bên cạnh những lợi ích tiềm năng, việc tự ý cho trẻ tự kỷ dùng các loại thuốc bổ não mà không có chỉ định chuyên môn cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ không mong muốn.

Nguy cơ quá liều gây kích động, rối loạn giấc ngủ, tăng động

Khi dùng không đúng liều lượng, một số hoạt chất có thể làm trẻ kích động hơn, mất ngủ hoặc trở nên hiếu động quá mức. Điều này dễ khiến các hành vi rập khuôn trở nên khó kiểm soát hơn, ảnh hưởng ngược lại quá trình can thiệp.

Tương tác thuốc nếu trẻ đang dùng thuốc chuyên khoa 

Nhiều trẻ tự kỷ đang được bác sĩ kê các thuốc điều trị chuyên khoa như Risperidone, Aripiprazole… Nếu tự ý thêm thuốc bổ não mà không có tư vấn từ bác sĩ, trẻ có thể gặp tương tác thuốc, làm giảm hiệu quả điều trị hoặc gây tác dụng phụ không mong muốn.

Tư vấn với bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn cho trẻ khi sử dụng thuốc

Phụ huynh đặt kỳ vọng sai lệch 

Một sai lầm khá phổ biến là phụ huynh nghĩ rằng chỉ cần dùng thuốc bổ não thì trẻ sẽ cải thiện hoàn toàn. Thực tế, thuốc hoặc thực phẩm bổ sung chỉ đóng vai trò hỗ trợ. Trị liệu hành vi, ngôn ngữ và can thiệp giáo dục đặc biệt mới là nền tảng quan trọng nhất để trẻ tự kỷ tiến bộ.

Không có sản phẩm nào phù hợp với mọi trẻ – mỗi trẻ có nền tảng sinh học, mức độ rối loạn khác nhau

Mỗi trẻ tự kỷ đều có nền tảng sinh học, mức độ rối loạn và tình trạng sức khỏe riêng. Sản phẩm phù hợp với trẻ này chưa chắc đã phù hợp với trẻ khác. Vì vậy, câu hỏi có nên dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ cần được cân nhắc kỹ, tham khảo ý kiến bác sĩ và theo dõi sát sao để tránh rủi ro không đáng có.

4. Hướng dẫn khi muốn bổ sung thuốc/nutraceutical cho trẻ tự kỷ

Trước khi quyết định có nên dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ hay không, phụ huynh cần hiểu rõ đây không phải là giải pháp “thần kỳ” có thể thay thế hoàn toàn các phương pháp trị liệu chuyên biệt. Nếu muốn bổ sung, cha mẹ nên tuân thủ một số nguyên tắc để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả hỗ trợ tốt nhất.

Chỉ sử dụng khi:

• Không nên tự ý mua các sản phẩm “bổ não” cho trẻ dùng tại nhà chỉ vì nghe quảng cáo. Tốt nhất, phụ huynh hãy trao đổi với bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng thần kinh để được đánh giá toàn diện về thể trạng, mức độ rối loạn và nhu cầu cụ thể của trẻ.
• Trước khi bổ sung thuốc hay thực phẩm chức năng, cha mẹ cần chắc chắn trẻ không mắc các rối loạn khác như thiếu máu, thiếu kẽm, rối loạn tiêu hóa hoặc rối loạn hấp thu. Việc này giúp tránh tình trạng bổ sung sai nhóm chất hoặc dùng không đủ liều lượng cần thiết.

Chỉ sử dụng sản phẩm bổ não theo tư vấn bác sĩ chuyên khoa

Nên ưu tiên sản phẩm có: 

• Chỉ chọn các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, minh bạch thành phần và liều lượng. Tốt nhất nên ưu tiên các sản phẩm đã được nghiên cứu lâm sàng trên nhóm trẻ em, không chỉ áp dụng cho người lớn. Điều này hạn chế nguy cơ gặp phải sản phẩm kém chất lượng, không phù hợp hoặc không có tác dụng thật sự.
• Khi bắt đầu bổ sung, phụ huynh nên theo dõi chặt chẽ phản ứng của trẻ trong 2–4 tuần đầu tiên. Nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường như mất ngủ, kích động, mệt mỏi hoặc thay đổi hành vi bất thường, cần dừng ngay và tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh kịp thời.
• Cuối cùng, cần nhớ rằng thuốc bổ não chỉ có tác dụng hỗ trợ. Muốn đạt hiệu quả phục hồi toàn diện, trẻ tự kỷ vẫn cần được can thiệp hành vi, trị liệu ngôn ngữ, âm ngữ trị liệu và các chương trình giáo dục đặc biệt phù hợp.

5. Mirai Care – Đồng hành cùng cha mẹ trên hành trình phục hồi toàn diện cho trẻ tự kỷ

Trẻ tự kỷ thường gặp rất nhiều rào cản trong cuộc sống hàng ngày: từ giao tiếp, khả năng tập trung cho đến hành vi và thói quen ăn uống. Những khó khăn này nếu không được can thiệp đúng cách sẽ làm chậm quá trình phát triển ngôn ngữ, kỹ năng xã hội và cả sức khỏe thể chất của trẻ.

Bên cạnh các phương pháp trị liệu hành vi, can thiệp giáo dục đặc biệt, nhiều phụ huynh hiện nay cũng tìm đến các hướng hỗ trợ mới như liệu pháp tế bào gốc. Phương pháp này mang lại hy vọng cải thiện khả năng giao tiếp, tập trung, đồng thời hỗ trợ điều chỉnh những rối loạn ăn uống hay tiêu hóa – những vấn đề rất thường gặp ở trẻ tự kỷ.

Liệu pháp tế bào gốc là hy vọng mới dành cho trẻ tự kỷ

Mirai Care là đơn vị tư vấn độc quyền chương trình điều trị bằng tế bào gốc Tokyo – Nhật Bản với hơn 500+ ca trẻ từ 18 tháng đến 6 tuổi đã được hỗ trợ thành công. Chúng tôi tập trung chuyên sâu vào việc phát hiện sớm, tư vấn kịp thời và đồng hành cùng cha mẹ trong hành trình phục hồi khả năng giao tiếp cho trẻ.

Chúng tôi chuyên sâu trong phát hiện – tư vấn – phục hồi khả năng giao tiếp, giúp trẻ tự tin hơn khi nhìn, gọi tên và tương tác với mọi người xung quanh. Bên cạnh việc cải thiện hành vi và kỹ năng giao tiếp, liệu pháp tế bào gốc còn mang lại những thay đổi tích cực rõ rệt trong hành vi ăn uống hàng ngày:

• Giảm nhạy cảm cảm giác khi ăn: Trẻ không còn sợ mùi, sợ chạm vào thức ăn như trước.
• Không còn bị ám ảnh bởi thói quen ăn uống lặp lại: Trẻ không còn chỉ ăn một món duy nhất, mạnh dạn thử món mới.
• Cải thiện tiêu hóa rõ rệt: Trẻ bớt táo bón, giảm trào ngược, bụng êm hơn nên ăn uống ngon miệng hơn.

Có thể nói, đây chính là nền tảng quan trọng giúp cải thiện chất lượng dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ – một bước then chốt để tăng khả năng tập trung, ổn định cảm xúc và phát triển toàn diện.

Hy vọng bài viết đã giúp cha mẹ giải đáp phần nào băn khoăn có nên dùng thuốc bổ não cho trẻ tự kỷ và hiểu rõ hơn cách lựa chọn, sử dụng sao cho an toàn, hiệu quả. Hãy nhớ, thuốc bổ não chỉ là hỗ trợ – còn can thiệp hành vi, giáo dục đặc biệt và chế độ dinh dưỡng mới là nền tảng giúp trẻ tiến bộ bền vững. Nếu cần thêm giải pháp chuyên sâu hơn, đừng ngần ngại liên hệ chuyên gia để được tư vấn kịp thời.