Tổng hợp nguyên nhân gây ung thư phổi mà bạn nên cẩn trọng

Tác giả: Nguyễn Thị Linh

Theo báo cáo của Bộ y tế, Ung thư phổi là loại ung thư phổ biến thứ 2, với ước tính 26.262 ca mắc và 23.797 ca tử vong do ung thư tại Việt Nam vào năm 2020. Căn bệnh này đã và đang trở thành mối đe dọa lớn tới sức khỏe của chúng ta. Chủ động tìm hiểu nguyên nhân ung thư phổi là cách tốt nhất để giúp bạn phòng ngừa và điều chỉnh thói quen sống để giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. 

Nội dung bài viết

1. 8 nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi ở Việt Nam 

1.1 Thuốc lá, thuốc lào

Hút thuốc lá, hoặc bất kỳ sản phẩm nào làm từ thuốc lá, kể thuốc lào hay xì gà, là yếu tố rủi ro bên ngoài lớn nhất dẫn đến các trường hợp ung thư phổi. Khói thuốc lá chứa ít nhất 70 chất gây ung thư đã biết. 

Theo thống kê, những người hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư phổi cao gấp 15-30 lần so với những người không hút thuốc. Ngay cả việc hút thuốc lá không thường xuyên, hoặc chỉ một vài điếu thuốc mỗi ngày, cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi của một người.

1.2 Tia xạ

Tia xạ là một nguyên nhân tiềm tàng gây ra ung thư phổi. Mặc dù các liệu pháp tia xạ được sử dụng để điều trị ung thư, tuy nhiên chúng cũng có thể tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi cho bệnh nhân. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, phơi nhiễm bức xạ ở những người sống sót sau thảm họa Hiroshima cũng có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn so với người bình thường.

Việc sử dụng xạ trị để tiêu diệt các tế bào ung thư cũng có thể gây tổn thương đến các tế bào khỏe mạnh xung quanh. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, phương pháp điều trị ung thư dựa trên bức xạ cũng có thể tăng nguy cơ phát triển ung thư thứ hai. Vì vậy, dù liệu pháp tia xạ có mang lại lợi ích trong việc điều trị ung thư, nhưng cần phải cân nhắc đến nguy cơ phát triển ung thư phổi và các tác hại khác của phương pháp này.

1.3 Yếu tố môi trường nghề nghiệp

Yếu tố môi trường nghề nghiệp được xem là một trong những nguyên nhân gây ung thư phổi. Báo cáo của WHO năm 2019 chỉ ra rằng, người làm việc trong môi trường có nhiều khói bụi, hơi hoá chất và các chất độc hại khác có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn so với những người làm việc trong môi trường sạch sẽ.
Các nghề nghiệp liên quan đến khai thác và sản xuất các loại khoáng sản như asbest, đá vôi, đá granit cũng được xem là những yếu tố gây ung thư phổi. Nghiên cứu cho thấy, người làm việc trong các nhà máy sản xuất asbest có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn gấp 5 lần so với người bình thường.

Ngoài ra, các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng, các công nhân làm việc trong các ngành công nghiệp chế biến gỗ, sản xuất xi măng, sơn và các chất tẩy rửa, cũng như người lao động trong ngành hàn, cắt, mài kim loại cũng có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn so với người bình thường.

Các chỉ số thống kê cũng cho thấy rằng, nguy cơ mắc ung thư phổi của người làm việc trong môi trường có các chất gây ung thư là 2-4 lần cao hơn so với những người không làm việc trong môi trường này. Vì vậy, yếu tố môi trường nghề nghiệp cần được quan tâm và điều tra để ngăn ngừa và giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư phổi.

1.4 Yếu tố di truyền 

Có nhiều nguyên nhân gây ung thư phổi, trong đó tiền sử gia đình là một yếu tố quan trọng. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, bất kỳ ai có người thân trong gia đình bị ung thư phổi sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Điều này liên quan đến thay đổi gen di truyền, một số thay đổi này có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư của một người. Việc tiếp xúc với môi trường và các yếu tố như hút thuốc hoặc tiếp xúc với hóa chất có thể gây ra thay đổi gen và tăng nguy cơ mắc ung thư phổi.

Các nghiên cứu được công bố trên các tạp chí y khoa uy tín, chẳng hạn như Tạp chí Y học New England và Tạp chí Y học Lancet, đã chỉ ra rằng tiền sử gia đình là một yếu tố nguy cơ quan trọng cho ung thư phổi. Ngoài ra, nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ cũng đã chỉ ra rằng, nguy cơ mắc ung thư phổi tăng gấp 2 lần đối với những người có người thân trong gia đình bị ung thư phổi.

Bên cạnh đó, các yếu tố xã hội và lối sống cũng ảnh hưởng đến tỷ lệ mắc ung thư phổi trong một đơn vị gia đình. Nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới đã chỉ ra rằng, hút thuốc là một trong những yếu tố quan trọng gây ung thư phổi, và nếu cha mẹ hút thuốc, con cái của họ cũng có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn. Ngoài ra, tiếp xúc với khói thuốc thụ động cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi

1.5 Bệnh xơ phổi

Bệnh xơ phổi là một bệnh phổi mạn tính, có thể gây ra tổn thương trên các mô và mạch máu của phổi. Các chất độc hại trong không khí, chẳng hạn như bụi mịn và hóa chất, có thể xâm nhập vào phổi và gây ra viêm phổi. Viêm phổi kéo dài có thể dẫn đến bệnh xơ phổi.

Theo Viện Ung thư Quốc gia Mỹ, bệnh xơ phổi có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi. Những người mắc bệnh xơ phổi có nguy cơ mắc ung thư phổi gấp 7-10 lần so với người không mắc bệnh.

Nghiên cứu của Tạp chí Y học New England cũng cho thấy rằng, bệnh xơ phổi có thể tăng nguy cơ ung thư phổi đến 30 lần so với những người không mắc bệnh. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng, nguyên nhân chính của tác động của bệnh xơ phổi đến ung thư phổi là do việc phổ biến các chất độc hại trong khí quyển.

Việc phát hiện và điều trị bệnh xơ phổi sớm có thể giúp giảm nguy cơ mắc ung thư phổi. Tuy nhiên, để giảm nguy cơ mắc bệnh, chúng ta cần hạn chế tiếp xúc với các chất độc hại trong không khí và chăm sóc sức khỏe phổi của mình.

1.6 Nhiễm HIV

Nhiễm HIV là một trong những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi. HIV làm suy yếu hệ miễn dịch của cơ thể, làm cho cơ thể dễ bị nhiễm các loại vi khuẩn, virus và nấm. Vi khuẩn và virus có thể gây ra viêm phổi và các tổn thương khác trên phổi, gây ra sự phát triển của tế bào ung thư.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người nhiễm HIV có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn nhiều so với người không nhiễm HIV. Theo WHO, nguy cơ mắc ung thư phổi của những người nhiễm HIV cao hơn gấp 2 lần so với những người không nhiễm HIV. Ngoài ra, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người nhiễm HIV có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn khi họ cũng hút thuốc lá.

Mặc dù các biện pháp chữa trị HIV hiện nay đã giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong do ung thư phổi ở những người nhiễm HIV, nhưng nguy cơ mắc ung thư phổi vẫn rất cao đối với những người nhiễm HIV. Vì vậy, việc phòng ngừa nhiễm HIV và điều trị HIV sớm là rất quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc ung thư phổi.

>>> Có thể bạn quan tâm bệnh ung thư phổi sống được bao lâu

1.7 Lạm dụng rượu, bia

Lạm dụng rượu bia có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi. Các chất độc hại trong rượu có thể làm tổn thương tế bào phổi, gây ra sự phát triển của các khối u và tế bào ung thư. Theo WHO, lạm dụng rượu bia là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư phổi trên toàn cầu.

Trong rượu bia có chứa nhiều chất độc hại, trong đó có một số chất có thể gây nguy cơ ung thư phổi cao bao gồm: 

• Acetaldehyde: Đây là một chất độc hại được tạo ra trong quá trình chuyển đổi cồn thành axit axetic trong cơ thể. Acetaldehyde có khả năng gây hại cho tế bào phổi, gây ra sự phát triển của các khối u và tế bào ung thư.
• Cồn etylic: Cồn etylic là thành phần chính trong rượu bia và có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi. Khi được tiêu thụ, cồn etylic có thể gây tổn thương cho tế bào phổi và làm tăng nguy cơ phát triển ung thư phổi.
• Nitrozamin: Đây là một chất độc hại được tạo ra trong quá trình sản xuất bia và thực phẩm khác. Nitrozamin có khả năng gây ung thư và được liên kết với nguy cơ mắc ung thư phổi.
• Các hợp chất polyaromatic: Trong quá trình sản xuất bia và nấu ăn, các hợp chất polyaromatic có thể được tạo ra từ quá trình nấu chín, nướng hoặc đốt cháy. Các hợp chất này có khả năng gây ung thư và được cho là một trong những nguyên nhân gây ung thư phổi.

1.8 Chế độ ăn uống

Theo Tiến sĩ, Bác sĩ NANA KOBAYASHI, chế độ ăn uống không lành mạnh và không cân bằng có thể góp phần tăng nguy cơ ung thư phổi. Một số thực phẩm và thói quen ăn uống có thể làm tăng nguy cơ này bao gồm:

• Thực phẩm chứa chất béo động vật: Chất béo động vật, như các loại mỡ động vật, có thể góp phần vào sự phát triển khối u phổi và tăng nguy cơ ung thư phổi. Chúng có thể gây ra sự phát triển khối u phổi bằng cách kích thích sự phát triển và chia sẻ của tế bào ung thư. Chúng cũng có thể ảnh hưởng đến các quá trình sinh hóa trong cơ thể, chẳng hạn như tăng sản xuất hormone tăng trưởng, làm tăng nguy cơ ung thư phổi.
• Thực phẩm có chứa nitrat: Nitrat là một hợp chất hóa học thường được sử dụng trong các sản phẩm thực phẩm như thịt, trái cây và rau quả để bảo quản chúng. Tuy nhiên, khi nitrat được tiêu thụ, nó có thể được chuyển hóa thành nitrozamin, một chất độc hại được liên kết với nguy cơ mắc ung thư phổi.
• Thực phẩm chứa chất bảo quản: Các chất bảo quản được sử dụng để bảo quản thực phẩm và ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn, nấm và virus. Giống như nitrat, các chất bảo quản cũng có thể tạo ra nitrozamin, một chất độc hại được liên kết với nguy cơ mắc ung thư phổi. Nitrozamin có thể gây tổn thương cho tế bào và gây ra sự phát triển của các khối u và tế bào ung thư.

>>> Xem thêm về dấu hiệu ung thư phổi

2. Phát hiện ung thư phổi sớm bằng cách nào?

Ung thư phổi là một căn bệnh nguy hiểm và phát triển chậm. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm, tỷ lệ sống sót của bệnh nhân sẽ cao hơn nhiều. Do đó, tầm soát ung thư phổi là một phương pháp quan trọng để phát hiện bệnh sớm trước khi các triệu chứng bắt đầu xuất hiện.

Một phương pháp tầm soát hiệu quả là sử dụng chụp cắt lớp vi tính lồng ngực liều thấp (LDCT hoặc CT scan). Phương pháp này đã được nghiên cứu ở những người có nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi cao hơn và có thể giúp tìm ra các khu vực bất thường tại phổi. So với chụp X-quang ngực, CT scan có khả năng phát hiện sớm ung thư phổi cao hơn và đã cứu sống nhiều người hơn.

>>> Có thể bạn quan tâm liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư phổi

Đối với những người có nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi cao, được thực hiện CT scan hàng năm trước khi các triệu chứng bắt đầu có thể giảm nguy cơ tử vong do ung thư phổi. Tuy nhiên, việc sử dụng CT scan để tầm soát ung thư phổi cần được thực hiện đúng cách và chỉ được thực hiện đối với những người có nguy cơ cao mắc bệnh. Nếu bạn quan tâm đến việc tầm soát ung thư phổi, hãy thăm khám ở những cơ sở y tế uy tín và tham khảo ý kiến của các bác sĩ để biết thêm chi tiết.

Tóm lại, bệnh ung thư phổi xuất phát từ rất nhiều nguyên nhân khác nhau, mang tính chủ quan và cả khách quan. Việc tầm soát và phát hiện sớm ung thư phổi cũng như loại bỏ các yếu tố nguy cơ gây ung thư phổi sẽ giúp bạn có một cơ thể khỏe mạnh, tránh xa căn bệnh nguy hiểm này.

Khách hàng muốn tìm hiểu thêm thông tin hoặc nhận tư vấn từ đội ngũ chuyên gia y tế hàng đầu, vui lòng liên hệ 18008144 để được Mirai Care tư vấn và kết nối tới các bệnh viện uy tín tại Nhật Bản. Chúng tôi đồng hành cùng khách hàng trong hành trình bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống

Tài liệu tham khảo

1. Bản báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về các yếu tố gây ung thư nghề nghiệp (2019): https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer-prevention-in-the-workplace
2. Nghiên cứu của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) về nguy cơ ung thư phổi do phơi nhiễm Asbest: https://www.epa.gov/asbestos/health-effects-asbestos#lungcancer
3. Nghiên cứu của Viện Khoa học Lao động và Bảo vệ Môi trường Việt Nam về nguy cơ ung thư phổi do phơi nhiễm hạt nhân: http://www.vilas.gov.vn/tintuc/Pages/tintucnoibat.aspx?ItemID=11
4. Bản báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về nguy cơ ung thư phổi do phơi nhiễm bụi mịn: https://www.who.int/airpollution/news-and-events/how-air-pollution-is-destroying-our-health-and-what-we-can-do-about-it/air-pollution-and-cancer
5. Tạp chí Y học New England: https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa031317
6. Tạp chí Y học Lancet: https://www.thelancet.com/journals/lanonc/article/PIIS1470-2045(17)30455-2/fulltext
7. Viện Nghiên cứu Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ: https://www.cancer.gov/types/lung/patient/lung-genetics-pdq
8. Tổ chức Y tế Thế giới: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/tobacco-and-lung-cancer
9. Viện Ung thư Quốc gia Mỹ: https://www.cancer.gov/types/lung/clinicaltrials/smallcell-lung-fibrosis-prevalence
10. Tạp chí Y học New England: https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa031317
11. Tổ chức Y tế Thế giới: https://www.who.int/hiv/topics/hiv_cancer/lung_cancer/en/
12. Báo cáo của Viện Ung thư Quốc gia Mỹ: https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/infectious-agents/hiv-fact-sheet#q1