Tế bào gốc từ nước tiểu - Bước đột phá trong y học tái tạo

Tác giả: Ngô Thị Thúy An

Nước tiểu tưởng chừng chỉ là một chất thải sinh học nhưng nó lại ẩn chứa nhiều công dụng bất ngờ. Đặc biệt, các nghiên cứu tế bào gốc từ nước tiểu đã mang đến những bước đột phá mới trong y học tái tạo, mở ra nhiều hướng đi mới giúp hỗ trợ điều trị các căn bệnh nan y nguy hiểm.

Nội dung bài viết

1. Nước tiểu là gì

Nước tiểu là một chất lỏng vô trùng tiết ra ở thận, được lưu trữ tại bàng quang và thải ra khỏi cơ thể qua đường niệu đạo. 
Trong quá trình trao đổi chất, các tế bào tạo ra nhiều sản phẩm. Trong đó, một số thì giàu nitơ như ure, axit uric, creatinin nên cần phải loại bỏ khỏi máu. Những sản phẩm này bị đào thải ra khỏi cơ thể qua một quá trình được gọi là tiểu tiện, từ đó giúp bài tiết các chất hòa tan trong nước ra khỏi cơ thể. 

Nước tiểu là một chất lỏng vô trùng được tiết ra ở thận

Nước tiểu bình thường có mùi khai nhẹ, màu trong suốt, màu vàng nhạt, vàng sẫm và đậm nhất là màu hổ phách. Ngoài ra, màu sắc và mùi của nước tiểu còn phụ thuộc vào lượng nước uống và thời gian đi tiểu. Tuy nhiên, một số bệnh lý có khả năng làm thay đổi màu sắc của nước tiểu như bệnh đái tháo đường, bệnh về gan, thận,....

>>> Xem thêm tế bào gốc là gì

2. Công dụng của nước tiểu

Nhiều người sẽ khá bất ngờ bởi nước tiểu có nhiều công dụng được ứng dụng trong y học, chăm sóc sức khỏe và bảo vệ môi trường.

Xét nghiệm nước tiểu giúp phát hiện nhiều bệnh lý

• Phát hiện bệnh: Xét nghiệm nước tiểu là một phương pháp giúp nhận biết nhiều căn bệnh như bệnh thận, bệnh gan, tiểu đường, bệnh lây truyền tình dục,....
• Tái tạo tế bào thần kinh: Sử dụng tế bào gốc từ nước tiểu có thể nuôi dưỡng, nhân giống để trở thành các tế bào thần kinh giúp điều trị các bệnh về thoái hóa thần kinh.
• Chống ô nhiễm môi trường: Hỗn hợp nước tiểu và nước thải từ ô liu có thể giúp ngăn ngừa hiện tượng nóng lên toàn cầu khả năng hấp thụ CO2 khi chúng tiếp xúc với không khí.
• Làm nhiên liệu cho xe ô tô: Hydro trong nước tiểu có thể dễ dàng tách ra trong nước. Do vậy, khí hydro trích xuất từ nước tiểu có thể được sử dụng làm nhiên liệu trong những chiếc xe hơi. Điều này vừa cung cấp nguyên liệu sạch cho ngành ô tô vừa giảm chi phí giá thành hydro chạy cho ô tô.

>>> Xem thêm bài viết thận nhân tạo từ tế bào gốc

3. Có thể tạo tế bào gốc từ nước tiểu không?

Mặc dù là chất thải sinh học nhưng nước tiểu của con người lại chứa một lượng nhỏ tế bào gốc có khả năng tự đổi mới và biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau. Nước tiểu cũng chứa chất thải trao đổi chất độc hại, có áp suất thẩm thấu cao và độ pH phi sinh lý. Đồng thời, nó cũng có thể chuyển thành chất lỏng hung hãn và thay đổi đáng kể theo loại xúc phạm. Điều này giải thích cho việc tại sao đường tiết niệu với tư cách là một cơ quan bài tiết, cũng có khả năng tái tạo cao.

Trong đó, tế bào gốc từ nước tiểu (USC) có thể lấy từ các ống phức tạp của nephron, bể thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Đặc biệt, USC có kiểu hình tương tự như tế bào mô đệm trung mô (MSC) và có thể được lập trình lại thành tế bào gốc đa năng cảm ứng ( iPSC).

4. Đặc điểm tế bào gốc từ nước tiểu

Tế bào gốc từ nước tiểu sở hữu những đặc điểm cơ bản của tế bào gốc khác. Tuy nhiên, chúng cũng sở hữu những đặc điểm riêng do nguồn gốc và hình thái khác nhau như:

Phân lập tế bào gốc từ nước tiểu đơn giản và an toàn hơn

• Chúng có khả năng tăng sinh vượt trội, khả năng đa biệt hóa và tác dụng cận tiết
• Quy trình thu thập, phân lập tế bào gốc từ nước tiểu đơn giản và an toàn hơn, không gặp phải các vấn đề về đạo đức.
• Quá trình bảo quản tế bào gốc từ nước tiểu khó khăn hơn do rất dễ bị hỏng bởi ô nhiễm.
• Các điều kiện lấy và bảo quản nước tiểu có thể ảnh hưởng đến chất lượng và số lượng của tế bào gốc. Các nhà khoa học đã chứng minh được rằng USC của người từ 13 đến 40 tuổi có tỷ lệ nhân bản cao nhất.

5. Ứng dụng tế bào gốc từ nước tiểu trong y học tái tạo

Những phát hiện, phân tích, chứng minh về đặc điểm và công dụng của tế bào gốc từ nước tiểu đã có những đóng góp to lớn trong nền y học tái tạo, giúp hỗ trợ điều trị nhiều căn bệnh khó chữa.

Tế bào gốc từ nước tiểu giúp hỗ trợ điều trị bệnh suy thận

Đặc biệt là trong việc điều trị các bệnh liên quan đến thận. Thành phần Klotho trong môi trường tế bào gốc từ nước tiểu có thể hỗ trợ quá trình tái tạo và phục hồi các tế bào thận bị tổn thương, đồng thời giảm viêm nhiễm và tăng cường chức năng chống oxy hóa. Theo Tiến sĩ Lee Hong-ki - viện trưởng Viện tế bào EHL BIO (Hàn Quốc), việc ứng dụng công nghệ nuôi cấy Klotho từ nước tiểu giúp mang lại hy vọng phục hồi chức năng thận và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân suy thận và thận mạn tính.

>>> Có thể bạn quan tâm điều trị suy thận bằng tế bào gốc

Tổng kết

Những thành tựu bước đầu về vai trò của tế bào gốc từ nước tiểu đã thu hút sự chú ý của rất nhiều nhà khoa học, bác sĩ và người bệnh trên toàn thế giới. Dù còn cần nhiều thử nghiệm và thách thức nhưng những nghiên cứu này đã mang đến những hy vọng mới cho nền y học hiện đại, giúp điều trị nhiều căn bệnh khó chữa.