Trẻ bại não có đi học được không? Gợi ý môi trường học tập phù hợp

Tác giả: Ngô Thị Thúy An

Table of Contents

Trẻ bại não có đi học được không? Đây là câu hỏi khiến nhiều bậc phụ huynh trăn trở khi con được chẩn đoán mắc căn bệnh ảnh hưởng đến khả năng vận động và trí tuệ. Tuy nhiên, với sự phát triển của giáo dục đặc biệt và sự đồng hành đúng cách từ gia đình, trẻ bại não hoàn toàn tiếp cận việc học và tiếp thu theo khả năng riêng. Bài viết dưới đây, Mirai Care sẽ giúp phụ huynh giải đáp thắc mắc trên để hiểu rõ hơn về tiềm năng học tập của trẻ bại não. 

1. Bại não là gì? Có phải cứ bại não là không thể học?

Bại não (Cerebral Palsy)là một rối loạn ảnh hưởng đến vận động, trương lực cơ và tư thế, nguyên nhân do tổn thương não xảy ra sớm, thường là trong quá trình mang thai, sinh nở hoặc ngay sau sinh. Điều quan trọng cần hiểu rõ bại não là tổn thương thần kinh vận động, không đồng nghĩa với thiểu năng trí tuệ.

Bại não có nhiều mức độ như nhẹ, trung bình hoặc nặng. Tùy từng trường hợp, trẻ có thể gặp khó khăn khi ngồi, đi lại, cầm nắm hoặc giao tiếp bằng lời nói. Tuy nhiên, khả năng nhận thức của các em không nhất thiết bị ảnh hưởng. Có nhiều trường hợp trẻ có trí tuệ bình thường hoặc rất tốt, nhưng bị hiểu lầm do không thể biểu đạt suy nghĩ như các bạn cùng lứa tuổi.

Vậy, trẻ bại não có đi học được không? Câu trả lời chắc chắn là CÓ, trẻ bị bại não hoàn toàn có thể đi học nếu được hỗ trợ giáo dục đặc biệt. Rất nhiều trẻ bị bại não vẫn có khả năng học tập, hiểu bài, ghi nhớ và phát triển tư duy nếu được hỗ trợ phù hợp. Việc học của trẻ bại não cần đến sự trợ giúp của:

• Giáo viên chuyên biệt trong lĩnh vực giáo dục đặc biệt
• Các công cụ hỗ trợ giao tiếp, công nghệ trợ giúp
• Chương trình học cá nhân hóa phù hợp với nhu cầu của từng trẻ

Cha mẹ và giáo viên đừng vội đánh giá trí tuệ của trẻ qua khả năng vận động hay lời nói. Hãy tạo điều kiện để các em được tiếp cận với môi trường giáo dục công bằng và nhân văn.

Bại não có nhiều mức độ như nhẹ, trung bình hoặc nặng

2. Phân loại khả năng học tập của trẻ bại não theo mức độ tổn thương

Trẻ bại não có đi học được không phụ thuộc nhiều vào mức độ tổn thương não của trẻ. Dưới đây là phân loại chi tiết khả năng học tập của trẻ bại não theo mức độ tổn thương: 

2.1 Thể nhẹ

Với những trẻ bại não ở mức độ nhẹ, khả năng vận động chỉ bị ảnh hưởng phần nào và nhận thức gần như bình thường. Trẻ vẫn có thể nói, hiểu và tương tác xã hội khá tốt. Trong nhiều trường hợp, trẻ hoàn toàn có thể học hòa nhập tại các trường phổ thông nếu được hỗ trợ đúng cách. 

2.2 Thể trung bình

Khi mức độ tổn thương trung bình, trẻ thường gặp khó khăn rõ rệt hơn trong vận động hoặc giao tiếp. Mặc dù nhiều em vẫn hiểu bài, vẫn có mong muốn học tập, nhưng quá trình tiếp thu kiến thức sẽ chậm hơn, cần được hướng dẫn riêng, hoặc học theo tốc độ cá nhân. 

Với nhóm này, mô hình giáo dục lý tưởng là các lớp bán chuyên biệt. Tại đây, trẻ bại não hoàn toàn có thể giao tiếp với bạn cùng trang lứa nhưng chương trình học và phương pháp giảng dạy cần được điều chỉnh cho phù hợp.

2.3 Thể nặng

Với những trẻ bại não ở thể nặng, ảnh hưởng đến vận động và ngôn ngữ rất nghiêm trọng, thậm chí, kèm theo những rối loạn về cảm xúc hoặc nhận thức. Ở giai đoạn này, mục tiêu giáo dục không đặt nặng vào chương trình học thuật truyền thống. Thay vào đó, ưu tiên phát triển kỹ năng sống cơ bản như tự ăn uống, mặc đồ, sử dụng công cụ giao tiếp thay thế, kiểm soát cảm xúc, phản ứng với môi trường xung quanh. 

Nhờ các kỹ năng trên, trẻ có thể sống tự lập hơn, chứ không đơn thuần là đọc viết hay làm toán. Và với nhóm trẻ này, nếu có môi trường và đội ngũ giáo viên chuyên biệt, thì câu trả lời cho việc trẻ bại não có đi học được không vẫn là có, chỉ là nội dung và phương pháp cần được điều chỉnh.

Mỗi mức độ tổn thương, trẻ bại não có khả năng tiếp thu kiến thức khác nhau

3. Những lựa chọn môi trường học tập cho trẻ bại não 

Không chỉ băn khoăn trẻ bại não có đi học được không, nhiều phụ huynh còn gặp khó khăn trong việc lựa chọn môi trường học tập phù hợp cho trẻ. 

3.1. Học tại nhà 

Với những trẻ còn nhiều hạn chế về vận động hoặc giao tiếp, việc đến trường ngay có thể gây ra áp lực lớn cả về thể chất lẫn tâm lý. Trong giai đoạn này, học tại nhà là lựa chọn khả thi. 

Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là phải có người hướng dẫn có chuyên môn như giáo viên giáo dục đặc biệt, nhà trị liệu hoặc cha mẹ phối hợp chặt chẽ với trung tâm can thiệp. Dạy trẻ bại não tại nhà không chỉ dạy kiến thức, mà còn giúp trẻ rèn luyện kỹ năng sống, phục hồi chức năng và từng bước chuẩn bị cho môi trường học tập rộng mở hơn sau này.

3.2. Trường giáo dục đặc biệt

Nếu con bạn bị bại não nặng hơn thì cha mẹ cần cho con đến học tại các trường giáo dục đặc biệt. Tại đây, trẻ được tiếp cận với đội ngũ giáo viên có chuyên môn trong lĩnh vực khuyết tật, được xây dựng chương trình học cá nhân hóa phù hợp với khả năng và mục tiêu phát triển riêng. 

Không chỉ chú trọng học thuật, trường giáo dục đặc biệt còn tập trung vào phục hồi chức năng, kỹ năng tự phục vụ, cảm xúc, xã hội và giao tiếp thay thế. Đối với nhiều phụ huynh còn đang phân vân trẻ bại não có đi học được không, thì các trường này là minh chứng rõ ràng cho câu trả lời có thể với điều kiện trẻ được dạy đúng cách và môi trường phù hợp.

3.3. Học hòa nhập tại trường công lập hoặc dân lập

Với những trẻ bại não ở thể nhẹ hoặc trung bình, khả năng học hòa nhập tại trường phổ thông là hoàn toàn khả thi. Trẻ có thể theo học lớp thông thường cùng với các bạn đồng trang lứa, miễn là có sự hỗ trợ cần thiết. 

Điều quan trọng, nhà trường cần có chương trình giáo dục cá nhân (IEP) được thiết kế riêng cho trẻ, đi kèm với giáo viên hỗ trợ hoặc trợ giảng chuyên biệt. Luật Giáo dục Việt Nam cũng đã quy định rõ rằng trẻ khuyết tật có quyền được học hòa nhập tại trường phổ thông nếu đủ điều kiện. Đây là bước tiến lớn trong việc khẳng định quyền được học của mọi trẻ em, bất kể tình trạng sức khỏe hay khuyết tật.

Trẻ bại não có thể phát huy khả năng trong môi trường học tập phù hợp

4. Các rào cản thực tế trẻ bại não thường gặp khi đi học

Mặc dù trẻ bại não hoàn toàn có thể đi học nếu được hỗ trợ đúng cách, nhưng con đường đến trường của các em vẫn gặp không ít khó khăn. Chính những rào cản này khiến nhiều phụ huynh càng lo lắng liệu trẻ bại não có đi học được không, tiếp thu được kiến thức hay không. Các rào cản thực tế trẻ bại não thường gặp phải khi đi học gồm: 

• Khó khăn vận động:Nhiều trẻ gặp trở ngại trong việc đi lại, lên xuống cầu thang, giữ thăng bằng hoặc ngồi học lâu; một số không thể cầm bút hay tự viết bài.
• Khó khăn giao tiếp:Trẻ nói không rõ, diễn đạt khó hoặc không nói được khiến người khác dễ hiểu nhầm là trẻ không hiểu bài.
• Thiếu kiên nhẫn, dễ mất tập trung:Khi học tập, trẻ bại não thường nhanh mệt, khó tập trung lâu và cần thời gian tiếp thu nhiều hơn so với bạn bè.
• Nguy cơ bị kỳ thị cao:Nếu nhà trường và xã hội chưa sẵn sàng hỗ trợ, trẻ dễ bị phân biệt đối xử, bị tách biệt hoặc đánh giá thấp năng lực.

Khi học tập, trẻ bại não thường nhanh mệt, khó tập trung lâu

5. Giải pháp để trẻ bại não có thể đi học thành công

Câu trả lời cho thắc mắc trẻ bại não có đi học được không là hoàn toàn có thể. Vậy, có những giải pháp nào để trẻ bại não có thể đi học thành công và đạt kết quả cao? 

5.1. Can thiệp sớm và phục hồi chức năng liên tục

Việc can thiệp sớm đóng vai trò then chốt trong hành trình học tập của trẻ bại não. Ngay từ những năm đầu đời, nếu trẻ được tiếp cận với các phương pháp trị liệu phù hợp như vật lý trị liệu, hoạt động trị liệu và ngôn ngữ trị liệu, các chức năng cơ bản như vận động, giao tiếp và phối hợp tay với mắt sẽ được cải thiện đáng kể.

Can thiệp không chỉ là điều trị y tế mà còn là quá trình chuẩn bị cho trẻ sẵn sàng bước vào môi trường học tập. Nhờ can thiệp đúng và đều đặn, nhiều trẻ bại não đã có đủ nền tảng thể chất và kỹ năng cần thiết để theo học tại các trường mầm non, tiểu học.

5.2. Phối hợp với nhà trường

Môi trường học tập phù hợp không thể thiếu vai trò của nhà trường. Với trẻ bại não, một kế hoạch giáo dục cá nhân hóa (IEP) cần được xây dựng dựa trên đánh giá toàn diện về khả năng, nhu cầu và mục tiêu học tập của từng em. Kế hoạch này giúp giáo viên hiểu rõ cách hỗ trợ trẻ trong từng hoạt động cụ thể.

Bên cạnh đó, nhà trường cần chuẩn bị nhân lực và công cụ hỗ trợ cần thiết, chẳng hạn như giáo viên hỗ trợ đặc biệt, thiết bị trợ giúp vận động, hoặc phần mềm hỗ trợ giao tiếp thay thế. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa giáo viên, chuyên gia trị liệu và phụ huynh sẽ đảm bảo trẻ không bị bỏ lại phía sau.

Can thiệp đúng, đều đặn, nhiều trẻ bại não đã có đủ nền tảng thể chất và kỹ năng cần thiết

5.3. Vai trò của phụ huynh và cộng đồng

Sự tiến bộ cũng như những khó khăn nhỏ hàng ngày mà con đang gặp phải. Việc đồng hành mỗi ngày, lắng nghe và động viên con kịp thời là một hình thức hỗ trợ tâm lý vô cùng quan trọng.

Ngoài ra, phụ huynh cũng cần chủ động kết nối với giáo viên và các chuyên gia để cùng nhau điều chỉnh phương pháp dạy học phù hợp nhất. Trong trường hợp cần thiết, cha mẹ còn đóng vai trò là “trợ giảng đặc biệt” của con, đặc biệt trong giai đoạn chuyển tiếp sang môi trường học mới.

Cùng với đó, cộng đồng và nhà trường cần nâng cao nhận thức về người khuyết tật nói chung và trẻ bại não nói riêng. Một xã hội không kỳ thị, không phân biệt sẽ giúp trẻ tự tin hơn trên hành trình đi học, đồng thời khẳng định rằng khuyết tật không đồng nghĩa với không có khả năng học tập.

5.4. Sử dụng y học tái tạo - Liệu pháp tế bào gốc Nhật Bản

Bên cạnh can thiệp phục hồi chức năng, y học hiện đại đã mở ra những cơ hội mới cho trẻ bại não thông qua các phương pháp tái tạo tế bào thần kinh, trong đó nổi bật là liệu pháp tế bào gốc. Đây là hướng điều trị tiên tiến đang được áp dụng tại nhiều nước phát triển như Nhật Bản với kỳ vọng cải thiện chức năng não bộ đã bị tổn thương trong giai đoạn sớm của trẻ.

Liệu pháp tế bào gốc hoạt động bằng cách đưa các tế bào lành vào vùng não bị tổn thương, hỗ trợ quá trình tái tạo tế bào thần kinh, tăng cường khả năng truyền tín hiệu và cải thiện vận động. Một số trường hợp, trẻ sau điều trị tiến bộ rõ rệt trong việc kiểm soát cơ thể, phản xạ nhanh hơn và tăng khả năng phối hợp giữa các bộ phận trên cơ thể. Những thay đổi tích cực này chính là tiền đề quan trọng giúp trẻ dần bắt kịp với các hoạt động học tập và hòa nhập xã hội.

Tất nhiên, đây không phải là phương pháp thay thế hoàn toàn cho giáo dục đặc biệt hay các liệu pháp phục hồi truyền thống. Tuy nhiên, khi được kết hợp đúng cách, liệu pháp tế bào gốc có thể mang lại nền tảng thể chất và nhận thức vững chắc hơn, từ đó mở rộng cơ hội đi học cho trẻ bại não.

Hiện nay, Mirai Care là một trong những đơn vị tiên phong tại Việt Nam trong việc kết nối phụ huynh với trung tâm tế bào gốc uy tín tại Nhật Bản. Với đội ngũ tư vấn chuyên môn, kinh nghiệm đồng hành cùng hàng trăm gia đình, Mirai Care không chỉ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về phương pháp điều trị mà còn hỗ trợ trong quá trình chuẩn bị, di chuyển, theo dõi hậu điều trị và đặc biệt là phối hợp phục hồi sau khi trẻ về nước.

Điều trị bằng liệu pháp tế bào gốc trẻ bại não kiểm soát cơ thể, phản xạ nhanh hơn 

Với những thông tin trong bài viết trên, chắc hẳn, bạn đã có lời giải đáp cho thắc mắc trẻ bại não có đi học được không. Nhìn chung, trẻ bị bại não hoàn toàn có thể đi học bình thường, tùy mức độ bệnh phụ huynh lựa chọn môi trường học tập cho con. Hãy theo dõi Mirai Care mỗi ngày để bỏ túi thêm nhiều tin tức hữu ích về bại não và các phương pháp điều trị mang lại hiệu quả cải thiện cao cho trẻ nhé!