3 + Cách nhận biết trẻ tự kỷ có nên uống sữa bò không

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Trẻ tự kỷ có nên uống sữa bò không là thắc mắc của rất nhiều phụ huynh khi xây dựng chế độ dinh dưỡng cho con. Bởi vì có không ít trẻ tự kỷ gặp vấn đề về tiêu hóa, dị ứng đạm sữa bò hoặc nhạy cảm với gluten, casein khiến cha mẹ lo lắng liệu việc uống sữa bò có làm các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn. Thông qua bài viết dưới đây Mirai Care sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về tác động của sữa bò đối với trẻ tự kỷ.

1. Trẻ tự kỷ có nên uống sữa bò không?

Cho đến thời điểm hiện tại, mối liên hệ giữa việc uống sữa bò và các biểu hiện ở trẻ tự kỷ vẫn đang được nghiên cứu và chưa có kết luận chắc chắn. Một số nghiên cứu cho thấy, tùy từng trường hợp trẻ tự kỷ có thể nhạy cảm với casein - một loại protein chính trong sữa bò. 

Khi cơ thể không dung nạp tốt casein, trẻ có thể xuất hiện các phản ứng như: rối loạn tiêu hóa, khó ngủ, khó chịu hoặc tăng hành vi kích động. Ngoài ra, ở một số nghiên cứu khác cũng phát hiện nồng độ BCM - 7 (một peptide được tạo ra khi phân hủy casein) cao hơn ở trẻ tự kỷ điều này cũng có thể ảnh hưởng đến thần kinh.

Tuy nhiên, một điều quan trọng cần nhấn mạnh là những nghiên cứu này không khẳng định sữa bò gây ra chứng tự kỷ và không phải mọi trẻ tự kỷ đều nhạy cảm với sữa bò.

Do đó, trẻ tự kỷ có nên uống sữa bò hay không phụ thuộc vào từng bé. Nếu trẻ uống sữa bò bình thường, không có dấu hiệu dị ứng hay rối loạn tiêu hóa, cha mẹ có thể tiếp tục dùng. Ngược lại, nếu trẻ xuất hiện phản ứng sau khi uống sữa bò, phụ huynh nên xem xét chuyển sang các loại sữa thay thế và tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ.

Mối liên hệ giữa sữa bò và trẻ tự kỷ vẫn đang được nghiên cứu và chưa có kết luận cụ thể

2. Cách nhận biết trẻ tự kỷ có phù hợp với sữa bò

Không phải tất cả trẻ tự kỷ đều phản ứng xấu với sữa bò. Một số trẻ uống sữa hoàn toàn bình thường, trong khi những trẻ khác lại gặp vấn đề về tiêu hoá hoặc hành vi sau khi dùng thực phẩm từ sữa. Vì vậy, phụ huynh cần quan sát kỹ để nhận biết trẻ có phù hợp với sữa bò hay không.

2.1. Quan sát phản ứng tiêu hoá sau khi uống sữa

Nếu trẻ có một hoặc nhiều triệu chứng sau mỗi lần uống sữa bò thì rất có thể trẻ thuộc trường hợp không dung nạp được sữa hoặc nhạy cảm với casein/lactose điển hình là: 

• Bụng đầy hơi, chướng bụng, có nhiều khí trong ruột
• Tiêu chảy, phân lỏng, có bọt khí 
• Tăng tiết nhầy 
• Buồn nôn, nôn mửa (thường gặp ở thanh thiếu niên)

Những biểu hiện này cho thấy hệ tiêu hoá của trẻ không xử lý tốt protein casein hoặc đường lactose trong sữa.

2.2. Theo dõi sự thay đổi hành vi

Một số trẻ có sự thay đổi về hành vi ngay sau khi sử dụng sữa bò hoặc chế phẩm từ sữa như: Bồn chồn, khó ngồi yên, tăng hành vi kích động, hành vi tự kích thích (stimming), khó tập trung, ngủ kém,...

Những hành vi này xuất hiện có thể là do trẻ tự kỷ không tiêu hoá được lactose gây ra tình trạng lên men trong ruột và tạo ra khí. Vậy nên, khi xảy ra các triệu chứng này, phụ huynh cần xem xét và dừng việc sử dụng sữa bò trong thực đơn dinh dưỡng của con. 

2.3. Kiểm tra tình trạng dị ứng

Bên cạnh việc quan sát và theo dõi sự thay đổi về hành vi thì cha mẹ cũng nên kiểm tra tình trạng dị ứng sữa bò: nổi mẩn, ngứa, khó thở, nôn ói… Các phản ứng này không chỉ gây khó chịu mà còn tác động đến cảm xúc và hành vi làm triệu chứng tự kỷ trở nên rõ rệt hơn.

Cách nhận biết trẻ tự kỷ có phù hợp với sữa bò

3. Các loại sữa thay thế sữa bò cho trẻ tự kỷ

Nhiều phụ huynh có con tự kỷ thường sẽ cân nhắc thay thế các loại sữa bò bằng các  loại sữa thực vật hoặc sữa hạt để đảm bảo dinh dưỡng cũng như giảm rủi ro dị ứng, tiêu hóa kém. Dưới đây là một số lựa chọn phổ biến:

3.1. Sữa hạnh nhân

Sữa hạnh nhân dễ tiêu hóa, ít gây dị ứng hơn sữa bò nên phù hợp khi trẻ có dấu hiệu không dung nạp lactose. Sữa hạnh nhân có hương vị dịu nhẹ, kết cấu mịn, ít calo, nhiều vitamin E và chất chống oxy hóa giúp hỗ trợ chức năng miễn dịch và hệ thần kinh. 

3.2. Sữa dừa

Sữa từ dừa là lựa chọn khác cho trẻ nhạy cảm với sữa bò hoặc đạm động vật. Sữa có kết cấu sánh mịn, béo ngậy đặc biệt phù hợp với các bé có hệ tiêu hóa kém giúp các em dễ tiêu hơn. Ngoài ra nó còn chứa MCT (Medium - Chain Triglycerides - chất béo chuỗi trung bình) rất hữu ích trong việc hỗ trợ tăng cường năng lượng, chức năng não bộ.

3.3. Sữa yến mạch

Sữa yến mạch không gây ra quá nhiều dị ứng cũng nằm trong nhóm sữa thực vật phổ biến trong thực đơn của cha mẹ. Sữa có vị ngọt tự nhiên, chứa nhiều carbohydrate với hàm lượng chất xơ tốt, ít béo bão hòa, sữa yến mạch có thể là lựa chọn phù hợp nếu gia đình muốn một loại sữa nhẹ, dễ tiêu và ít chất béo.

3.4. Sữa đậu nành

Đây là một trong những thay thế phổ biến nhất cho sữa bò. Sữa đậu nành cung cấp đạm thực vật, thường phù hợp với người dị ứng đạm sữa bò hoặc không dung nạp lactose. Khi được bổ sung thêm vi chất (canxi, vitamin D…) nó có thể đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cơ bản cho trẻ.

3.5. Sữa gạo

Một lựa chọn khác phụ huynh nên cân nhắc thay thế sữa bò vì sữa gạo có vị ngọt tự nhiên, dễ tiêu, ít đạm động vật, lactose phù hợp với trẻ có vấn đề tiêu hóa hoặc dị ứng với nhiều loại đạm.

3.6. Sữa gai dầu

Sữa gai dầu là một lựa chọn thay thế sữa bò giàu dinh dưỡng và rất phù hợp cho trẻ tự kỷ cần nguồn chất béo lành mạnh. Loại sữa này cung cấp tỷ lệ cân bằng giữa axit béo omega-3 và omega-6. Ngoài ra, sữa gai dầu còn chứa protein thực vật dễ hấp thu cùng các khoáng chất thiết yếu khác giúp hỗ trợ miễn dịch và tăng cường thể chất cho trẻ. 

3.7. Sữa hạt điều

Sữa hạt điều có kết cấu sánh mịn tự nhiên và vị béo nhẹ, dễ uống, thường được nhiều trẻ yêu thích. Sữa hạt điều còn giàu MUFAs (chất béo không bão hòa đơn) rất có lợi cho tim mạch và hệ thần kinh của trẻ. Một số sản phẩm thương mại còn được tăng cường thêm canxi, vitamin B12 và vitamin D giúp đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng cho trẻ. 

Các loại sữa thay thế sữa bò cho trẻ tự kỷ

4. Câu hỏi thường gặp

4.1. Trẻ không uống sữa bò có đủ canxi không?

Nhiều phụ huynh lo lắng rằng nếu trẻ tự kỷ không uống sữa bò thì có thể bị thiếu hụt canxi. Tuy nhiên, thực tế có rất nhiều nguồn canxi khác ngoài sữa bò như: sữa hạt được bổ sung canxi, rau xanh đậm màu, cá nhỏ ăn cả xương, trứng, đậu phụ, hải sản, hoặc các loại sữa thực vật tăng cường vi chất. 

Nếu khẩu phần ăn được xây dựng hợp lý và bổ sung đầy đủ, trẻ hoàn toàn có thể đáp ứng nhu cầu canxi mỗi ngày mà không cần phụ thuộc vào sữa bò. Trong trường hợp trẻ ăn uống kém, bác sĩ có thể chỉ định thêm canxi hoặc vitamin D để hỗ trợ hấp thu.

4.2. Nếu con thích sữa bò thì có nên đổi sang sữa khác không?

Không phải mọi trẻ tự kỷ đều cần kiêng sữa bò. Nếu trẻ uống sữa bò bình thường, không bị đau bụng, tiêu chảy, đỏ da, rối loạn tiêu hóa, hoặc có dấu hiệu quá kích sau khi uống, thì có thể tiếp tục dùng. Việc đổi sang sữa khác chỉ cần thiết khi trẻ có biểu hiện không phù hợp với đạm sữa bò (casein) hoặc không dung nạp lactose. 

Trong trường hợp con vẫn thích sữa bò nhưng có dấu hiệu nhạy cảm, ba mẹ có thể thử các loại sữa không lactose hoặc chuyển dần sang sữa thực vật thay thế. Điều quan trọng là theo dõi phản ứng của trẻ và tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng.

4.3. Các sản phẩm từ sữa có thể gây ra chứng tự kỷ không?

Cho đến hiện tại, không có bằng chứng khoa học xác nhận sữa bò hoặc các sản phẩm từ sữa gây ra chứng tự kỷ. Các nghiên cứu chỉ ra rằng một số trẻ tự kỷ có thể nhạy cảm với đạm casein hoặc lactose, dẫn đến khó chịu, rối loạn tiêu hóa hoặc thay đổi hành vi tạm thời. Tuy nhiên, đây không phải nguyên nhân gây ra tự kỷ. 

Tự kỷ liên quan đến yếu tố di truyền, thần kinh và môi trường chứ không phải do chế độ ăn. Vì vậy, việc dùng hay không dùng sữa cần dựa vào tình trạng tiêu hóa, hành vi và sức khỏe của từng trẻ không phải dựa trên nỗi lo “gây ra tự kỷ”.

Chuyên gia giải đáp thắc mắc 

>>> Xem thêm:

• Top 10 bài tập âm ngữ trị liệu cho trẻ tự kỷ hiệu quả tại nhà
• Âm nhạc trị liệu cho trẻ tự kỷ: Lợi ích và tác động

Kết luận

Hiện tại chưa có câu trả lời chắc chắn cho “trẻ tự kỷ có nên uống sữa bò không” vì còn tùy thuộc vào phản ứng và tình trạng của từng trẻ. Nhiều chuyên gia cho rằng nếu trẻ tự kỷ không có vấn đề dị ứng hoặc tiêu hóa đặc biệt, sữa bò vẫn có thể được sử dụng như một nguồn dinh dưỡng bổ sung nhưng cần theo dõi kỹ phản ứng tiêu hóa và hành vi. 

Trước khi thay đổi chế độ ăn (loại bỏ sữa hoặc chuyển sang sản phẩm khác), Mirai Care cho rằng phụ huynh nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo con vừa phát triển về thể chất, vừa giữ ổn định cảm xúc và sức khỏe tổng quát.

Có thể bạn chưa biết:

Một bước ngoặt đáng kể trong điều trị tự kỷ, mở ra cánh cửa hy vọng mới cho hàng triệu người bệnh trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, Miracare tự hào là cầu nối đưa bệnh nhân mắc bệnh tự kỷ điều trị tại Viện nghiên cứu, điều trị cấy ghép tế bào gốc Tokyo (TSRI) - đơn vị tiên phong và duy nhất hiện tại điều trị bệnh tự kỷ bằng phương pháp này tại Nhật Bản.

Tại TSRI có hơn 500 trẻ mắc bệnh tự kỷ đã điều trị bằng liệu pháp này, hơn 95% bệnh nhân cải thiện đáng kể sau điều trị. Cùng tìm hiểu phương pháp điều trị tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc nhé!