[Giải đáp] Tự kỷ ám thị là gì | Dấu hiệu nhận biết tự kỷ ám thị

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

“Tự kỷ ám thị là gì?” Đây là khái niệm thường được nhắc đến trong tâm lý học và phát triển bản thân, gắn liền với sức mạnh của tiềm thức. Dù vô tình hay có chủ đích, tự kỷ ám thị đều có thể mang lại ảnh hưởng mạnh mẽ, cả tích cực lẫn tiêu cực, tùy thuộc vào cách mỗi người áp dụng. Việc hiểu rõ về tự kỷ ám thị sẽ giúp chúng ta khai thác hiệu quả sức mạnh tinh thần, đồng thời tránh được những tác động xấu không mong muốn. Cùng Mirai Care tìm hiểu chứng tự kỷ này qua bài viết dưới đây nhé!

1. Tự kỷ ám thị có phải là bệnh hay không?

1.1. Tự kỷ ám thị là gì?

Tự kỷ ám thị là một khái niệm trong tâm lý học, chỉ quá trình con người tự lặp đi lặp lại một ý nghĩ, một niềm tin hoặc một câu nói trong đầu, từ đó tác động đến cảm xúc và hành vi của bản thân. 

Hiểu một cách đơn giản, tự kỷ ám thị là khi chúng ta “tự nói với chính mình” để hình thành niềm tin hoặc tạo động lực hành động. Ví dụ, một người thường xuyên tự nhủ “mình có thể làm được” sẽ dễ cảm thấy tự tin hơn khi đối diện với thử thách

1.2. Tự kỷ ám thị có phải bệnh?

Nhiều người nhầm lẫn rằng tự kỷ ám thị là bệnh, nhưng thực tế không phải vậy. Đây không phải là một chứng rối loạn tâm thần, mà là một hiện tượng tâm lý bình thường có thể xảy ra với bất kỳ ai. 

Tự kỷ ám thị có thể mang tính tích cực hoặc tiêu cực, tùy thuộc vào nội dung suy nghĩ mà con người lặp lại trong đầu. Nếu là những suy nghĩ lạc quan, tích cực, tự kỷ ám thị sẽ giúp tăng sự tự tin, cải thiện hiệu quả học tập, làm việc. Ngược lại, nếu suy nghĩ tiêu cực được lặp lại nhiều lần, nó có thể khiến con người dễ rơi vào trạng thái lo âu, bi quan hoặc tự ti.

Tự kỷ ám thị là một hiện tượng tâm lý bình thường không phải là bệnh lý 

2. Dấu hiệu nhận biết tự kỷ ám thị

Tự kỷ ám thị thường diễn ra âm thầm và khó nhận biết nếu chỉ nhìn thoáng qua. Người mắc phải thường có những biểu hiện lặp đi lặp lại trong suy nghĩ, cảm xúc hoặc hành động. Dưới đây là một số dấu hiệu đặc trưng giúp nhận diện tình trạng này:

• Suy nghĩ lặp đi lặp lại và ám ảnh: Người mắc tự kỷ ám thị thường bị một ý nghĩ hoặc niềm tin chi phối mạnh mẽ. Họ có thể liên tục nhắc đi nhắc lại trong đầu rằng mình yếu kém, thất bại hoặc không đủ năng lực, mặc dù không có bằng chứng rõ ràng. Những ý nghĩ này dần ăn sâu vào tiềm thức và ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi, cách họ nhìn nhận bản thân và thế giới xung quanh.
• Lo âu hoặc sợ hãi quá mức: Họ thường tin rằng một sự việc xấu nào đó chắc chắn sẽ xảy ra, ví dụ như “mình sẽ bị bệnh”, “mình sẽ không làm được việc này”, hoặc “mọi người chắc chắn không thích mình”. Những lo lắng này thường không dựa trên thực tế, nhưng lại đủ mạnh để khiến họ căng thẳng, mất ngủ và giảm chất lượng cuộc sống.
• Thường xuyên kiểm tra, làm đi làm lại một việc: Điều này chỉ để củng cố niềm tin mà họ đã gắn chặt trong đầu. Chẳng hạn, một người tin rằng mình dễ bị bệnh có thể liên tục đi khám sức khỏe, dùng thuốc hoặc vệ sinh quá mức mà không thực sự cần thiết.
• Mất cân bằng trong giao tiếp và các mối quan hệ xã hội: Người bị tự kỷ ám thị thường mất tự tin, dễ xa lánh bạn bè, đồng nghiệp và hạn chế giao tiếp. Họ sợ bị đánh giá hoặc sợ thất bại, dẫn đến việc tự thu hẹp cơ hội của chính mình.

Người mắc tự kỷ ám thị thường có biểu hiện lặp đi lặp lại trong suy nghĩ, cảm xúc hoặc hành động

3. Nguyên nhân của chứng tự kỷ ám thị

3.1. Nguyên nhân vật lý

• Yếu tố di truyền và thần kinh học: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng sự mất cân bằng trong hoạt động của hệ thần kinh trung ương, hoặc sự rối loạn trong dẫn truyền thần kinh (serotonin, dopamine) có thể ảnh hưởng đến cách cá nhân tiếp nhận và xử lý thông tin, khiến họ dễ ám thị bản thân.
• Chấn thương não hoặc bệnh lý thần kinh: Những tổn thương ở não, đặc biệt ở vùng vỏ não trước trán nơi kiểm soát tư duy logic và đánh giá thực tế, có thể làm giảm khả năng phản biện, dẫn đến khuynh hướng ám thị.
• Rối loạn thể chất hoặc bệnh lý mạn tính: Người mắc bệnh lâu dài, thường xuyên đau đớn hoặc suy nhược cơ thể có xu hướng dễ bị ảnh hưởng bởi niềm tin tiêu cực, từ đó hình thành tự kỷ ám thị.

3.2. Nguyên nhân tâm lý

• Áp lực tinh thần kéo dài: Căng thẳng, lo âu hoặc trầm cảm lâu ngày khiến tâm lý dễ rơi vào trạng thái suy nghĩ tiêu cực, tạo điều kiện cho tự kỷ ám thị phát triển.
• Trải nghiệm sang chấn (chấn thương tâm lý): Những sự kiện gây sốc như mất người thân, thất bại nghiêm trọng, bạo lực… có thể khiến cá nhân trở nên ám ảnh với suy nghĩ tiêu cực về bản thân.
• Thiếu tự tin và lòng tự trọng thấp: Người có khuynh hướng tự ti, hay nghi ngờ bản thân dễ bị chi phối bởi niềm tin sai lệch và tự ám thị.
• Môi trường sống và sự giáo dục: Lớn lên trong môi trường tiêu cực, bị áp đặt, chỉ trích nhiều hoặc thiếu sự động viên, khích lệ cũng dễ hình thành thói quen tự kỷ ám thị.

Một số nguyên nhân của chứng tự kỷ ám thị 

4. Ảnh hưởng của tự kỷ ám thị

Tự kỷ ám thị có thể mang đến cả những tác động tích cực lẫn tiêu cực tùy theo cách mỗi người suy nghĩ cũng như tự định hướng niềm tin của mình.

4.1. Ảnh hưởng tích cực

Ở khía cạnh tích cực, tự kỷ ám thị được xem là một công cụ tâm lý hữu ích giúp con người củng cố niềm tin, nâng cao sự tự tin và tạo động lực trong cuộc sống. Việc lặp đi lặp lại những khẳng định tích cực như “mình có thể làm được” hay “mình khỏe mạnh hơn mỗi ngày” giúp não bộ dần tiếp nhận những thông điệp này, từ đó hình thành suy nghĩ và hành động tích cực. 

Nhiều người đã áp dụng tự kỷ ám thị để duy trì thói quen tốt như rèn luyện thể thao, học tập đều đặn, giảm căng thẳng hoặc vượt qua các chứng nghiện. Nhờ vậy, tự kỷ ám thị trở thành một phương pháp hỗ trợ hữu hiệu trong việc cải thiện sức khỏe tinh thần và thúc đẩy cá nhân tiến tới mục tiêu.

4.2. Ảnh hưởng tiêu cực

Tuy nhiên, nếu sử dụng sai cách hoặc để suy nghĩ tiêu cực chi phối, tự kỷ ám thị có thể đem lại nhiều hệ quả không mong muốn. Khi một người liên tục tự ám thị bản thân bằng những ý nghĩ bi quan, họ sẽ dễ rơi vào ảo tưởng hoặc niềm tin sai lệch, khiến cuộc sống bị bó hẹp trong lo âu và sợ hãi. 

Việc đặt niềm tin quá mức vào những điều phi thực tế còn có thể dẫn đến thất vọng nặng nề khi kết quả không như mong đợi, thậm chí gây trầm cảm hoặc mất động lực. Ngoài ra, sự ám thị tiêu cực khiến cá nhân dễ bị thao túng bởi người khác, chẳng hạn như tin theo những lời dụ dỗ, mê tín hay các hình thức lôi kéo tâm lý. Lạm dụng tự kỷ ám thị cũng làm giảm khả năng phản biện và linh hoạt trong tư duy, khiến con người bị mắc kẹt trong những khuôn mẫu suy nghĩ cố định.

Tự kỷ ám thị có thể mang đến cả những tác động tích cực lẫn tiêu cực 

5. Phương hướng điều trị tự kỷ ám thị

Phương hướng điều trị tự kỷ ám thị tập trung vào việc kết hợp giữa can thiệp tâm lý, liệu pháp hành vi và xây dựng môi trường sống lành mạnh. Trước hết, người bệnh cần được tiếp cận với liệu pháp nhận thức, hành vi (Cognitive Behavioral Therapy - CBT) nhằm giúp họ nhận diện, điều chỉnh những suy nghĩ tiêu cực và thay đổi cách phản ứng trước các tình huống gây lo âu. Bên cạnh đó, liệu pháp thư giãn và trị liệu bằng âm nhạc, thiền, hoặc yoga cũng mang lại hiệu quả trong việc giảm căng thẳng, ổn định cảm xúc. 

Ở một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc hỗ trợ để kiểm soát triệu chứng lo âu, trầm cảm đi kèm. Ngoài ra, việc xây dựng một chế độ sinh hoạt điều độ, tăng cường vận động, ăn uống cân bằng và duy trì giấc ngủ chất lượng cũng đóng vai trò quan trọng. 

Quan trọng nhất, gia đình và người thân cần đồng hành, lắng nghe và khuyến khích người bệnh, bởi sự hỗ trợ tinh thần tích cực sẽ giúp họ dần lấy lại sự tự tin, thoát khỏi vòng xoáy ám thị tiêu cực.

Phương hướng điều trị tự kỷ ám thị là sự kết hợp giữa các can thiệp tâm lý, liệu pháp hành vi và môi trường sống lành mạnh

Tự kỷ ám thị là gì không chỉ đơn thuần là một khái niệm trong tâm lý học, mà còn là một công cụ mạnh mẽ giúp con người rèn luyện ý chí, xây dựng niềm tin và định hướng hành động. Khi được áp dụng đúng cách, tự kỷ ám thị có thể trở thành “chìa khóa” mở ra sự thay đổi tích cực trong cuộc sống, từ cải thiện sức khỏe tinh thần cho đến nâng cao hiệu suất làm việc và phát triển bản thân. Mirai Care tin thay vì để những suy nghĩ tiêu cực chi phối, mỗi chúng ta nên học cách tự kỷ ám thị theo hướng tích cực để biến tiềm thức thành nguồn sức mạnh đồng hành cùng thành công.