Tự kỷ có phải khuyết tật không | Các chính sách hỗ trợ phụ huynh nên biết

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

“Tự kỷ có phải khuyết tật không?” là câu hỏi khiến nhiều cha mẹ băn khoăn khi nhận thấy con có những dấu hiệu phát triển khác biệt. Trong bài viết này, Mirai Care sẽ phân tích tự kỷ dưới góc nhìn y khoa và pháp lý tại Việt Nam từ đó giúp phụ huynh nắm rõ trẻ tự kỷ có được xếp vào nhóm khuyết tật hay không nhé.

1. Tự kỷ là gì?

Tự kỷ (Autism Spectrum Disorder - ASD) là một rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến giao tiếp, hành vi và khả năng tương tác xã hội của trẻ. Đây không phải là bệnh lý truyền nhiễm hay bệnh do cha mẹ chăm sóc sai cách mà là một rối loạn bẩm sinh hoặc xuất hiện sớm trong những năm đầu đời. Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ, hiểu cảm xúc người khác và có xu hướng lặp lại hành vi hoặc sở thích theo khuôn mẫu.

Tự kỷ được gọi là “phổ” (spectrum) bởi mức độ nặng, nhẹ rất đa dạng: có trẻ chỉ chậm nói và khó giao tiếp xã hội nhưng cũng có trẻ gặp khó khăn nghiêm trọng trong học tập, thích nghi và tự chăm sóc bản thân. 

Tự kỷ là rối loạn phát triển thần kinh không phải là bệnh lý truyền nhiễm

2. Trẻ mắc chứng tự kỷ có phải khuyết tật không?

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, tự kỷ được xếp vào nhóm “khuyết tật trí tuệ” hoặc “khuyết tật phát triển” tùy theo mức độ và khả năng hòa nhập của trẻ. Điều này có nghĩa là trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ được công nhận là người khuyết tật nếu có những hạn chế đáng kể trong giao tiếp, hành vi, kỹ năng xã hội hoặc khả năng thích nghi với môi trường.

Việc xếp trẻ tự kỷ vào nhóm khuyết tật không mang ý nghĩa kỳ thị. Ngược lại, đây là cơ sở pháp lý quan trọng để:

• Trẻ được hưởng quyền lợi về giáo dục hòa nhập hoặc chuyên biệt.
• Gia đình được hỗ trợ chính sách xã hội, giảm bớt gánh nặng chăm sóc.
• Trẻ có cơ hội tiếp cận sớm hơn với các dịch vụ can thiệp, trị liệu chuyên sâu.

Tuy nhiên, mức độ khuyết tật của trẻ sẽ được Hội đồng xét duyệt phân loại theo ba mức: khuyết tật nhẹ - nặng - đặc biệt nặng dựa trên khả năng giao tiếp, tương tác xã hội, hành vi và năng lực tự chăm sóc.

Tự kỷ được xếp vào nhóm được công nhận là người khuyết tật theo pháp luật Việt Nam

3. Trẻ tự kỷ được hưởng những chính sách nào của người khuyết tật?

Khi được xác định thuộc nhóm khuyết tật trí tuệ, trẻ tự kỷ có quyền truy cập vào nhiều chính sách hỗ trợ theo Luật Người Khuyết Tật 2010. Những chính sách này giúp giảm gánh nặng tài chính cho gia đình và tạo điều kiện để trẻ được hòa nhập tốt hơn. Cụ thể:

3.1. Hỗ trợ y tế

• Miễn hoặc giảm viện phí theo mức bảo hiểm y tế dành cho người khuyết tật.
• Hỗ trợ chi phí phục hồi chức năng, can thiệp sớm, trị liệu tâm lý.
• Được ưu tiên khám, chữa bệnh tại các cơ sở y tế công lập.

3.2. Hỗ trợ giáo dục

• Miễn, giảm học phí và các khoản đóng góp khác khi theo học tại trường công lập.
• Được ưu tiên nhận vào các trường hòa nhập, lớp học chuyên biệt và trung tâm can thiệp.

3.3. Hỗ trợ xã hội hàng tháng

Trẻ tự kỷ thuộc diện khuyết tật nặng hoặc đặc biệt nặng được nhận trợ cấp xã hội định kỳ. Và gia đình hoặc người chăm sóc trẻ cũng có thể được hưởng hỗ trợ chăm sóc hàng tháng. 

Về mức hưởng, căn cứ khoản 2 Điều 4 Nghị định 20/2021/NĐ-CP thì mức chuẩn trợ giúp xã hội hiện nay là 360.000 đồng/tháng.

Cụ thể các mức hưởng chính sách trợ giúp xã hội của trẻ em tự kỷ và người nuôi dưỡng tại Điều 6 Nghị định 20/2021/NĐ-CP bao gồm:

(Theo Thư viện pháp luật) 

3.4. Hỗ trợ thẻ người khuyết tật

Trẻ có thể được cấp thẻ người khuyết tật, giúp hưởng các quyền lợi gồm:

• Ưu tiên khi đi lại, khám chữa bệnh.
• Được bảo vệ quyền lợi khi tham gia giáo dục, hoạt động xã hội.
• Miễn/giảm một số dịch vụ công cộng theo quy định.

3.5. Hỗ trợ dạy nghề và hòa nhập xã hội

• Khi đến tuổi, trẻ được tham gia các khóa học nghề dành riêng cho người khuyết tật.
• Được hỗ trợ tạo việc làm trong các doanh nghiệp ưu tiên người khuyết tật.

Những chính sách của người khuyết tật mà trẻ tự kỷ được hưởng

4. Các chính sách khác mà trẻ tự kỷ được hưởng

Ngoài trợ cấp xã hội hằng tháng, trẻ tự kỷ còn được hưởng nhiều chính sách quan trọng nhằm tạo điều kiện học tập, hòa nhập và phát triển toàn diện. Những chính sách này được quy định rõ trong các văn bản pháp luật hiện hành và áp dụng tại tất cả các cơ sở giáo dục trên cả nước.

4.1. Ưu tiên nhập học và tuyển sinh

Căn cứ pháp lý: Điều 2 Thông tư liên tịch 42/2013/TTLT-BGDĐT-BLĐTBXH-BTC

Trẻ tự kỷ được tạo điều kiện thuận lợi hơn ngay từ bước đầu tiếp cận giáo dục. Cụ thể, trẻ có thể nhập học muộn hơn tối đa 3 tuổi so với quy định chung, phù hợp với khả năng phát triển riêng. Khi lên cấp cao hơn, trẻ tự kỷ được xét tuyển thẳng vào THPT, trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng hoặc đại học. 

Ngoài ra, khi đăng ký dự tuyển đại học, cao đẳng hệ chính quy, trẻ còn được hưởng chế độ ưu tiên theo đối tượng trong quy chế tuyển sinh của Bộ Giáo dục & Đào tạo.

4.2. Hỗ trợ học phí

Căn cứ pháp lý: Khoản 1 và khoản 2 Điều 85 Luật Giáo dục 2019

Trẻ tự kỷ được hưởng chính sách hỗ trợ tài chính trong quá trình học tập. Bao gồm việc cấp học bổng chính sách, trợ cấp học tập và miễn/giảm học phí tùy theo mức độ khuyết tật, điều kiện gia đình và cấp học. Điều này giúp giảm gánh nặng chi phí và bảo đảm mọi trẻ em đều có cơ hội tiếp cận giáo dục.

4.3. Chính sách học bổng

Căn cứ pháp lý: Khoản 1 Điều 7 Thông tư liên tịch 42/2013/TTLT-BGDĐT- BLĐTBXH-BTC. Trẻ tự kỷ được cấp học bổng mỗi tháng bằng 80% mức lương cơ sở. Số tháng được cấp học bổng phụ thuộc vào cấp học:

• 10 tháng/năm đối với sinh viên đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp
• 9 tháng/năm đối với học sinh mầm non, tiểu học, THCS, THPT, trung tâm giáo dục thường xuyên, trường chuyên biệt hoặc trung tâm hỗ trợ giáo dục hòa nhập.

Chính sách này không áp dụng với trẻ đang học tại các trường nghề dành riêng cho người khuyết tật.

4.4. Hỗ trợ phương tiện, đồ dùng học tập

Căn cứ pháp lý: Khoản 2 Điều 7 Thông tư liên tịch 42/2013/TTLT-BGDĐT-BLĐTBXH-BTC 

Mỗi trẻ tự kỷ được hỗ trợ 1.000.000 đồng/năm học để mua dụng cụ học tập, thiết bị hỗ trợ hoặc các phương tiện phục vụ cho việc học. Trong trường hợp trẻ cùng lúc đủ điều kiện hưởng nhiều chế độ tương tự, trẻ sẽ được nhận mức hỗ trợ cao nhất tránh trùng lặp.

Những chính sách này giúp trẻ tự kỷ nhận được sự quan tâm toàn diện từ giáo dục, y tế đến an sinh xã hội từ đó có cơ hội phát triển tốt hơn và hòa nhập bền vững cùng cộng đồng. Nếu gia đình chủ động tìm hiểu và thực hiện đúng thủ tục, trẻ sẽ được hưởng đầy đủ các quyền lợi theo quy định của Nhà nước.

Một số chính sách khác mà trẻ tự kỷ được hưởng 

>>> Xem thêm:

• Top 10 bài tập âm ngữ trị liệu cho trẻ tự kỷ hiệu quả tại nhà
• Âm nhạc trị liệu cho trẻ tự kỷ: Lợi ích và tác động

Kết luận

Hiểu rõ tự kỷ có phải khuyết tật không là chìa khóa giúp phụ huynh định hướng đúng đắn trong việc chăm sóc, can thiệp và đảm bảo quyền lợi cho trẻ. Tự kỷ không phải bệnh nhưng được xếp vào nhóm khuyết tật phát triển theo quy định pháp luật, trẻ hoàn toàn có thể được hưởng các chương trình hỗ trợ giáo dục, y tế và xã hội phù hợp. 

Mirai Care tin rằng với sự thấu hiểu và đồng hành đúng cách của gia đình kết hợp cùng các phương pháp can thiệp khoa học trẻ tự kỷ hoàn toàn có cơ hội hòa nhập tốt hơn và phát triển tối đa khả năng của mình.

Có thể bạn chưa biết:

Một bước ngoặt đáng kể trong điều trị tự kỷ, mở ra cánh cửa hy vọng mới cho hàng triệu người bệnh trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, Miracare tự hào là cầu nối đưa bệnh nhân mắc bệnh tự kỷ điều trị tại Viện nghiên cứu, điều trị cấy ghép tế bào gốc Tokyo (TSRI) - đơn vị tiên phong và duy nhất hiện tại điều trị bệnh tự kỷ bằng phương pháp này tại Nhật Bản.

Tại TSRI có hơn 500 trẻ mắc bệnh tự kỷ đã điều trị bằng liệu pháp này, hơn 95% bệnh nhân cải thiện đáng kể sau điều trị. Cùng tìm hiểu phương pháp điều trị tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc nhé!