Tự kỷ thiên tài là gì? Dấu hiệu, khả năng đặc biệt và cách hỗ trợ hiệu quả

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Hội chứng tự kỷ thiên tài là một hiện tượng đặc biệt, khi một số người mắc rối loạn phổ tự kỷ lại sở hữu những năng lực vượt trội trong các lĩnh vực như toán học, âm nhạc, nghệ thuật hay ghi nhớ. Điều này khiến nhiều phụ huynh vừa bất ngờ, vừa băn khoăn liệu những khả năng nổi bật đó có giúp trẻ phát triển như người bình thường hay không. Hãy cùng Mirai Care tìm hiểu rõ hơn về hiện tượng này trong bài sau. 

1. Hội chứng tự kỷ thiên tài là gì?

Hội chứng tự kỷ thiên tài (thường được gọi là Savant syndrome) là một hiện tượng hiếm gặp, trong đó người mắc rối loạn phổ tự kỷ (ASD) hoặc một số rối loạn phát triển khác sở hữu năng lực vượt trội đặc biệt ở một hay vài lĩnh vực cụ thể, dù vẫn gặp hạn chế trong giao tiếp, xã hội hoặc sinh hoạt hằng ngày.

Hội chứng tự kỷ thiên tài còn được gọi là Savant syndrome là hiện tượng hiếm gặp

2. Nguyên nhân gây ra hội chứng tự kỷ thiên tài

Theo nhận định của các chuyên gia tâm lý – tâm thần, hội chứng Savant có thể hình thành từ nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là những nguyên nhân thường được nhắc đến:

2.1. Yếu tố di truyền

Di truyền được xem là nguyên nhân nổi bật nhất. Nhiều nghiên cứu cho thấy phần lớn người mắc hội chứng Savant có tiền sử gia đình liên quan đến các rối loạn phát triển thần kinh như tự kỷ, Asperger hoặc các tình trạng tương tự.

2.2. Chấn thương não hoặc bệnh lý thoái hóa

Hội chứng Savant cũng có thể xuất hiện ở những người từng bị tổn thương vùng đầu khi còn nhỏ hoặc mắc các bệnh thoái hóa thần kinh bẩm sinh. Một số chuyên gia còn cho rằng các biến chứng trong quá trình sinh nở cũng có thể làm tăng nguy cơ hình thành hội chứng này.

Chấn thương não được cho là một nguyên nhân dẫn đến tự kỷ thiên tài

2.3. Nội tiết tố testosterone

Testosterone – hormone đặc trưng ở nam giới – được cho là có liên quan đến nguy cơ phát triển hội chứng Savant ở trẻ sơ sinh. Hormone này có thể làm giảm hoạt động của oxytocin, loại hormone đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành kỹ năng giao tiếp và thích nghi xã hội.

Bên cạnh các nguyên nhân chính kể trên, giới chuyên môn cũng chỉ ra một số yếu tố nguy cơ khác có thể thúc đẩy sự phát triển của hội chứng Savant, bao gồm:

• Mắc bệnh động kinh;
• Từng phải cấp cứu hoặc hồi sức sau sinh;
• Trẻ sinh nhẹ cân (dưới 2.500g);
• Sinh non trước 35 tuần tuổi thai;
• Cha mẹ lớn tuổi khi sinh con (cha trên 49 tuổi, mẹ trên 40 tuổi);
• Môi trường sống kém lành mạnh, thiếu ánh nắng và vitamin D.

Cho đến nay, nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng Savant vẫn chưa được xác định rõ ràng. Đặc biệt, có những trường hợp chỉ được phát hiện khi người bệnh đã bước vào giai đoạn trưởng thành.

3. Dấu hiệu nhận biết trẻ mắc chứng tự kỷ thiên tài

Người gặp hội chứng Savant thường bộc lộ một số biểu hiện đặc trưng, có thể nhận thấy rõ trong sinh hoạt và giao tiếp hằng ngày, bao gồm:

• Gặp trở ngại trong việc diễn đạt ý nghĩ và cảm xúc;
• Rối loạn hoặc hạn chế khả năng sử dụng ngôn ngữ;
• Ít hoặc khó duy trì giao tiếp bằng ánh mắt;
• Kỹ năng vận động phát triển chậm hơn so với bình thường;
• Có xu hướng ít nói, khép kín và thích ở một mình;
• Nổi trội ở một lĩnh vực hoặc kỹ năng nhất định, thường liên quan đến nghệ thuật, âm nhạc, toán học hoặc ghi nhớ;
• Khó thích nghi và hòa nhập với môi trường xã hội xung quanh.

Trẻ mắc chứng tự kỷ thiên tài nổi trội ở một lĩnh vực hoặc kỹ năng nhất định

4. Phương pháp hỗ trợ trẻ tự kỷ thiên tài

Hiện tại, y học vẫn chưa tìm ra thuốc điều trị hay phác đồ chuyên biệt dành riêng cho hội chứng tự kỷ thiên tài.  Tuy vậy, điều này không đồng nghĩa với việc người mắc không thể cải thiện khả năng thích nghi và hòa nhập xã hội. Hiện nay, các chương trình giáo dục chuyên biệt kết hợp với trị liệu ngôn ngữ được xem là những hướng can thiệp hiệu quả và được áp dụng rộng rãi.

Đối với trẻ tự kỷ thiên tài, vai trò đồng hành của gia đình, đặc biệt là cha mẹ, có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Cha mẹ hãy thường xuyên tạo điều kiện để trẻ tham gia các hoạt động bên ngoài, vui chơi cùng bạn bè và tiếp xúc với môi trường xã hội đa dạng. Từ đó, các kỹ năng giao tiếp, ngôn ngữ và tương tác xã hội cũng dần được cải thiện.

Thông thường, người mắc hội chứng Savant không cần sử dụng thuốc trong quá trình can thiệp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc nhằm kiểm soát các triệu chứng đi kèm.

Hội chứng tự kỷ thiên tài vẫn là một lĩnh vực còn nhiều bí ẩn đối với giới khoa học. Hội chứng này tạo ra những cá nhân có năng lực vượt trội ở một số lĩnh vực nhất định, đặc biệt là nghệ thuật và ghi nhớ, nhưng đồng thời lại hạn chế khả năng giao tiếp, hòa nhập xã hội và thực hiện các hoạt động sinh hoạt thường ngày.

Mặc dù chưa có phương pháp điều trị triệt để, việc kết hợp trị liệu ngôn ngữ, giáo dục đặc biệt và hỗ trợ tâm lý đúng cách vẫn có thể giúp người mắc hội chứng Savant từng bước thích nghi tốt hơn và hòa nhập với cộng đồng.

Trẻ tự kỷ thiên tài nên tham gia học trị liệu ngôn ngữ, giáo dục đặc biệt và hỗ trợ tâm lý

5. Trẻ tự kỷ thiên tài có phát triển như trẻ bình thường không?

Khi nhận được sự đồng hành và định hướng phù hợp, nhiều trẻ mắc hội chứng tự kỷ thiên tài vẫn có khả năng phát triển tích cực và phát huy thế mạnh nổi trội của bản thân. Dù còn tồn tại những hạn chế nhất định về giao tiếp và kỹ năng xã hội, việc can thiệp sớm, áp dụng chương trình giáo dục phù hợp cùng sự hỗ trợ bền bỉ từ gia đình sẽ giúp trẻ tiến bộ rõ rệt và đạt được thành công trong lĩnh vực có năng khiếu.

Gia đình và môi trường học tập giữ vai trò then chốt trong quá trình nuôi dưỡng và khai thác tối đa tiềm năng của trẻ. Nếu được tạo điều kiện và hỗ trợ đúng hướng từ sớm, trẻ hoàn toàn có thể phát triển vượt bậc và ghi dấu ấn trong các lĩnh vực như toán học, âm nhạc, nghệ thuật hoặc khoa học.

>>> Xem thêm:

• Tự kỷ có phải khuyết tật không? | Các chính sách hỗ trợ phụ huynh nên biết
• Đâu là giai đoạn vàng can thiệp trẻ tự kỷ? Can thiệp thế nào?

Kết luận

Hội chứng tự kỷ thiên tài không chỉ gắn liền với những hạn chế trong giao tiếp và kỹ năng xã hội, mà còn ẩn chứa những năng lực đặc biệt đáng trân trọng. Khi được phát hiện sớm, can thiệp đúng cách và nhận được sự đồng hành tích cực từ gia đình cùng môi trường giáo dục phù hợp, người mắc hội chứng tự kỷ thiên tài hoàn toàn có cơ hội phát triển bền vững và đạt được thành công trong lĩnh vực mà họ có thế mạnh.

Có thể bạn chưa biết:

Một bước ngoặt đáng kể trong điều trị tự kỷ, mở ra cánh cửa hy vọng mới cho hàng triệu người bệnh trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, Miracare tự hào là cầu nối đưa bệnh nhân mắc bệnh tự kỷ điều trị tại Viện nghiên cứu, điều trị cấy ghép tế bào gốc Tokyo (TSRI) - đơn vị tiên phong và duy nhất hiện tại điều trị bệnh tự kỷ bằng phương pháp này tại Nhật Bản.

Tại TSRI có hơn 500 trẻ mắc bệnh tự kỷ đã điều trị bằng liệu pháp này, hơn 95% bệnh nhân cải thiện đáng kể sau điều trị. Cùng tìm hiểu phương pháp điều trị tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc nhé!