Cách chọn giáo viên dạy trẻ tự kỷ giúp con tiến bộ mỗi ngày

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Phía sau mỗi bước tiến nhỏ của trẻ tự kỷ là cả hành trình dài của kiên nhẫn và yêu thương. Ở đó, giáo viên dạy trẻ tự kỷ chính là người đồng hành thầm lặng, hướng dẫn trẻ phát triển hơn mỗi ngày. Cùng Mirai Care tìm hiểu sâu hơn về vai trò, phẩm chất và tiêu chí lựa chọn giáo viên dạy trẻ tự kỷ – những người đang từng ngày góp phần mở ra cánh cửa hòa nhập cho hàng nghìn trẻ đặc biệt tại Việt Nam.

1. Giáo viên dạy trẻ tự kỷ là ai?

Giáo viên dạy trẻ tự kỷ là những người được đào tạo chuyên sâu về giáo dục đặc biệt, có kiến thức về tâm lý học, hành vi và phát triển ngôn ngữ để hỗ trợ trẻ trong quá trình học tập và hòa nhập xã hội.
Họ không chỉ dạy chữ hay kỹ năng học đường, mà còn giúp trẻ rèn khả năng giao tiếp, kiểm soát cảm xúc, phát triển hành vi tích cực và tự tin thể hiện bản thân.

Khác với giáo viên mầm non hay tiểu học thông thường, giáo viên dạy trẻ tự kỷ cần thấu hiểu đặc điểm tâm lý riêng của từng trẻ, nhận biết được những dấu hiệu về cảm xúc, hành vi và khả năng chú ý để có phương pháp can thiệp phù hợp.

Trong lớp học đặc biệt ấy, mỗi tiến bộ dù nhỏ - như việc trẻ biết chào hỏi, ngồi yên nghe giảng hay tự hoàn thành một nhiệm vụ - đều là kết quả của sự kiên nhẫn và nỗ lực bền bỉ của người giáo viên.

Công việc của họ đòi hỏi nhiều hơn kỹ năng giảng dạy thông thường:

• Kiến thức chuyên môn vững vàng về tâm lý, giáo dục đặc biệt và kỹ thuật can thiệp hành vi (ABA, PECS, TEACCH…).
• Kỹ năng quan sát và đánh giá cá nhân để xác định năng lực, điểm mạnh, điểm yếu của từng trẻ.
• Tâm lý vững vàng, kiên nhẫn và lòng yêu thương, bởi trẻ tự kỷ thường phản ứng chậm, dễ mất kiểm soát hoặc khó hợp tác.

Nhờ sự tận tâm và kiên trì, các giáo viên dạy trẻ tự kỷ trở thành người đồng hành quan trọng nhất sau cha mẹ - là cầu nối giúp trẻ dần bước ra khỏi thế giới riêng, hòa nhập cùng cuộc sống xung quanh.

Giáo viên dạy trẻ tự kỷ là những người đã được đào tạo bài bản

2. Vì sao nên cho trẻ tự kỷ học giáo viên chuyên biệt?

Trẻ tự kỷ có đặc điểm phát triển khác biệt so với trẻ bình thường - về ngôn ngữ, cảm xúc, hành vi và khả năng tương tác xã hội. Vì vậy, việc học cùng giáo viên chuyên biệt không chỉ cần thiết mà còn là yếu tố quyết định hiệu quả can thiệp và hòa nhập của trẻ. Dưới đây là những lý do chính khiến cha mẹ nên cho con học với giáo viên dạy trẻ tự kỷ chuyên biệt:

2.1. Giáo viên hiểu rõ đặc điểm và nhu cầu của từng trẻ

Mỗi trẻ tự kỷ là một thế giới riêng, có mức độ rối loạn và khả năng khác nhau. Giáo viên chuyên biệt được đào tạo để nhận biết hành vi, mức độ tập trung, phản ứng cảm xúc và năng lực nhận thức của trẻ, từ đó xây dựng kế hoạch học tập cá nhân (IEP) phù hợp.
Nhờ vậy, trẻ được dạy đúng theo năng lực của mình, không bị áp lực hay tụt lại phía sau.

2.2. Áp dụng phương pháp can thiệp khoa học

Các giáo viên dạy trẻ tự kỷ chuyên biệt được đào tạo bài bản về những phương pháp can thiệp phổ biến và hiệu quả như:

• ABA (Applied Behavior Analysis): Phân tích hành vi ứng dụng, giúp trẻ hình thành thói quen tốt và giảm hành vi tiêu cực.
• TEACCH (Treatment and Education of Autistic and related Communication-handicapped Children): Tăng khả năng tự lập, giúp trẻ hiểu và làm theo hướng dẫn.
• PECS (Picture Exchange Communication System): Hỗ trợ trẻ giao tiếp bằng hình ảnh trước khi phát triển ngôn ngữ nói.

Những phương pháp này được chứng minh hiệu quả trong việc giúp trẻ cải thiện hành vi, ngôn ngữ, kỹ năng xã hội và khả năng học tập.

2.3. Môi trường học phù hợp, an toàn và khích lệ

Giáo viên chuyên biệt hiểu rằng trẻ tự kỷ cần môi trường ổn định, ít kích thích và có cấu trúc rõ ràng. Lớp học được sắp xếp gọn gàng, không có yếu tố gây xao nhãng; lịch trình được duy trì cố định mỗi ngày, giúp trẻ cảm thấy an toàn và dễ thích nghi. Đặc biệt, giáo viên luôn dùng ngôn ngữ nhẹ nhàng, khích lệ, khen ngợi đúng lúc để tăng động lực và sự tự tin cho trẻ.

Mỗi giáo viên có một cách dạy riêng

2.4. Kết hợp chặt chẽ với phụ huynh

Giáo viên chuyên biệt không chỉ dạy trẻ tại lớp mà còn hướng dẫn cha mẹ cách hỗ trợ con tại nhà. Sự phối hợp này giúp duy trì kết quả học tập, tránh “đứt quãng” giữa môi trường lớp và gia đình. Cha mẹ được chia sẻ cách xử lý hành vi bốc đồng, khuyến khích con giao tiếp và rèn kỹ năng tự lập phù hợp với tiến độ của con.

2.5. Giúp trẻ hòa nhập xã hội tốt hơn

Mục tiêu cuối cùng của giáo viên chuyên biệt không chỉ là dạy con biết nói, biết làm, mà là giúp trẻ có thể hòa nhập với môi trường học đường và cộng đồng. Thông qua các hoạt động nhóm, trò chơi tương tác và bài tập xã hội, trẻ học được cách lắng nghe, chờ lượt, chia sẻ và hợp tác với bạn bè - những kỹ năng quan trọng để trẻ tự tin khi bước vào trường học hòa nhập.

3. Phẩm chất cần có của giáo viên dạy trẻ tự kỷ

Công việc của giáo viên dạy trẻ tự kỷ không chỉ đòi hỏi kiến thức chuyên môn mà còn cần một tâm thế đặc biệt — nơi lòng kiên nhẫn, sự yêu thương và tinh thần bền bỉ được đặt lên hàng đầu. Bởi mỗi ngày làm việc với trẻ tự kỷ là một hành trình dài, đôi khi không có kết quả ngay lập tức, nhưng lại đòi hỏi sự kiên trì không ngừng.

Dưới đây là những phẩm chất quan trọng mà một giáo viên dạy trẻ tự kỷ cần có:

3.1. Kiên nhẫn và bình tĩnh

Trẻ tự kỷ thường phản ứng chậm, dễ mất kiểm soát hoặc có những hành vi lặp lại khó hiểu. Vì vậy, kiên nhẫn là yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất. Một giáo viên giỏi cần đủ bình tĩnh để quan sát, chờ đợi và hướng dẫn trẻ từng bước nhỏ mà không nóng vội. Chính sự ổn định cảm xúc của giáo viên giúp trẻ cảm thấy an toàn, sẵn sàng hợp tác hơn trong quá trình học tập.

3.2. Thấu hiểu và đồng cảm

Đằng sau mỗi hành vi “khác thường” của trẻ là một lý do - có thể là do lo lắng, sợ hãi, hay đơn giản là không thể diễn đạt cảm xúc. Người giáo viên cần có sự đồng cảm sâu sắc, hiểu được điều trẻ đang cố gắng truyền đạt, thay vì chỉ nhìn vào biểu hiện bề ngoài. Sự thấu hiểu này giúp giáo viên xây dựng niềm tin, là nền tảng quan trọng để trẻ mở lòng và tiếp nhận hướng dẫn.

Giáo viên dạy trẻ tự kỷ cần có sự thấu hiểu và đồng cảm với bé

3.3. Tư duy linh hoạt và sáng tạo

Không có hai trẻ tự kỷ nào giống nhau. Vì thế, giáo viên phải linh hoạt trong cách tiếp cận và giảng dạy. Khi một phương pháp không hiệu quả, họ cần biết thay đổi cách hướng dẫn, trò chơi hoặc hình thức học tập để phù hợp hơn với từng trẻ. Sự sáng tạo giúp giờ học trở nên hấp dẫn, kích thích trẻ tham gia và tạo cảm hứng học tập tự nhiên.

3.4. Kỹ năng quan sát và đánh giá chính xác

Một giáo viên chuyên biệt cần có khả năng quan sát tinh tế để nhận ra những thay đổi nhỏ nhất trong hành vi, nét mặt hay phản ứng của trẻ. Từ đó, họ có thể đánh giá mức độ tiến bộ, điều chỉnh bài tập hoặc phương pháp can thiệp kịp thời. Đây là kỹ năng quan trọng để đảm bảo mỗi kế hoạch học tập cá nhân (IEP) thực sự phù hợp với sự phát triển của trẻ.

3.5. Tình yêu thương và tinh thần cống hiến

Không có giáo trình nào dạy được “tình thương” – nhưng đó lại là trái tim của nghề giáo viên dạy trẻ tự kỷ. Chỉ khi có tình yêu thương thật sự, người thầy mới đủ động lực để kiên trì từng ngày, dù kết quả đôi khi chỉ là một ánh mắt nhìn, một lời nói đầu tiên hay một cái ôm từ trẻ. Đó cũng là lý do mà những người theo nghề này thường được gọi là “những người gieo hy vọng thầm lặng”.

3.6. Kỹ năng làm việc nhóm và phối hợp với phụ huynh

Giáo viên dạy trẻ tự kỷ không thể làm việc một mình. Họ cần phối hợp chặt chẽ với chuyên viên trị liệu, bác sĩ và phụ huynh để đảm bảo sự nhất quán trong phương pháp hỗ trợ. Khả năng giao tiếp rõ ràng, chia sẻ tiến trình của trẻ và hướng dẫn phụ huynh thực hành tại nhà giúp tối ưu hiệu quả can thiệp và duy trì kết quả học tập lâu dài.

Giáo viên dạy trẻ tự kỷ cũng cần biết cách phối hợp với phụ huynh

4. Tiêu chí lựa chọn giáo viên dạy trẻ tự kỷ 

• Chuyên môn phù hợp: Có bằng cấp, chứng chỉ về giáo dục đặc biệt, tâm lý học hoặc trị liệu hành vi (ABA, TEACCH, PECS).
• Kinh nghiệm thực tế: Đã từng làm việc tại trung tâm can thiệp sớm hoặc trường chuyên biệt, hiểu rõ đặc điểm và nhu cầu của trẻ tự kỷ.
• Biết xây dựng kế hoạch cá nhân hóa (IEP): Có khả năng đánh giá, đặt mục tiêu cụ thể và thiết kế bài học phù hợp với từng trẻ.
• Giao tiếp tốt với phụ huynh: Thường xuyên trao đổi, cập nhật tiến độ của trẻ và hướng dẫn cha mẹ cách hỗ trợ con tại nhà.
• Thái độ tích cực – yêu thương trẻ: Kiên nhẫn, nhẹ nhàng, biết khích lệ thay vì ép buộc; tôn trọng cảm xúc và giới hạn của trẻ.
• Không ngừng học hỏi: Luôn chủ động cập nhật phương pháp can thiệp mới và áp dụng linh hoạt trong giảng dạy.

>>> Xem thêm:

• Ăn socola có khiến trẻ bị tăng động không | Nguyên nhân và lưu ý khi ăn socola
• Phòng khám cho trẻ tăng động: Địa chỉ uy tín, chuẩn chuyên môn

Kết luận

Giáo viên dạy trẻ tự kỷ giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong hành trình phát triển của trẻ. Họ không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là người đồng hành, thấu hiểu và định hướng từng bước tiến bộ của con.

Việc lựa chọn đúng giáo viên chuyên biệt giúp trẻ được can thiệp khoa học, phù hợp với khả năng và cảm xúc của mình, từ đó tự tin hơn trong học tập và hòa nhập xã hội. Cha mẹ nên tìm hiểu kỹ, quan sát quá trình tương tác giữa giáo viên và trẻ để đảm bảo con được học trong môi trường an toàn, yêu thương và kiên nhẫn - nền tảng quan trọng nhất cho sự trưởng thành của trẻ tự kỷ.

Có thể bạn chưa biết:

Một bước ngoặt đáng kể trong điều trị tự kỷ, mở ra cánh cửa hy vọng mới cho hàng triệu người bệnh trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, Miracare tự hào là cầu nối đưa bệnh nhân mắc bệnh tự kỷ điều trị tại Viện nghiên cứu, điều trị cấy ghép tế bào gốc Tokyo (TSRI) - đơn vị tiên phong và duy nhất hiện tại điều trị bệnh tự kỷ bằng phương pháp này tại Nhật Bản.

Tại TSRI có hơn 500 trẻ mắc bệnh tự kỷ đã điều trị bằng liệu pháp này, hơn 95% bệnh nhân cải thiện đáng kể sau điều trị. Cùng tìm hiểu phương pháp điều trị tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc nhé!