Liệu pháp vaccine tế bào đuôi gai

Tác giả: Ngô Thị Thúy An

Liệu pháp vaccine tế bào đuôi gai được xem là liệu pháp miễn dịch ưu việt có thể kích hoạt tối đa khả năng miễn dịch vốn có của cơ thể để chống lại tế bào ung thư. Từ nền móng này, hàng loạt các phương pháp kết hợp khác được nghiên cứu xây dựng để mang đến cho bệnh nhân đa dạng lựa chọn trong điều trị.

Nội dung bài viết

1. Tế bào đuôi gai - Một dạng tế bào trình diện kháng nguyên

1.1. Tế bào trình diện kháng nguyên là gì?

Tế bào trình diện kháng nguyên trong hệ thống phân bào

Tế bào trình diện kháng nguyên (Antigen preseting cell) là một nhóm các tế bào đặc biệt sở hữu khả năng bắt giữ mảnh vỡ tế bào, tế bào hoặc đoạn peptide có nguồn gốc từ tác nhân gây bệnh. Mục đích của hoạt động này chính là xử lý và trình diện sản phẩm kháng nguyên ngoại sinh lên phân tử MHC lớp II. 

Khi đó, các tế bào T thông qua thụ thể tế bào T (TCR) sẽ nhận diện những kháng nguyên này để kích hoạt đáp ứng miễn dịch chống lại tác nhân gây bệnh. Bên cạnh vai trò kích hoạt tế bào T, tế bào trình diện kháng nguyên còn tham gia thực hiện nhiều chức năng khác nhau tuỳ theo tín hiệu từ cơ thể.

Tế bào trình diện kháng nguyên có nguồn gốc từ tuỷ xương, phát triển ở nhiều cơ quan lympho như lách, tuyến ức, hạch bạch huyết và phân bố trên khắp cơ thể. Chúng không những góp mặt trong hệ thống miễn dịch bẩm sinh mà còn đóng vai trò ở hệ thống miễn dịch đáp ứng.

1.2. Tế bào đuôi gai là gì?

Tế bào đuôi gai có thể kích hoạt tế bào T sang trạng thái hoạt động để thực hiện chức năng 

Tế bào trình diện kháng nguyên được chia thành 3 loại chính: Tế bào đuôi gai, đại thực bào và tế bào B. Trong đó tế bào đuôi gai được biết đến như loại tế bào có khả năng trình diện kháng nguyên mạnh nhất. Chức năng chính của chúng chính là xử lý kháng nguyên, sau đó trình diện cho tế bào T để thiết lập mối quan hệ giữa miễn dịch đáp ứng và miễn dịch bẩm sinh.

Điểm đặc biệt của tế bào đuôi gai nằm ở đặc điểm có thể xử lý và trình diện kháng nguyên ngoại sinh lên phân tử MHC lớp I. Trong khi đó các tế bào khác chỉ có thể thực hiện điều này ở kháng nguyên nội sinh. Nhờ khả năng đặc biệt này mà tế bào đuôi gai có thể kích hoạt tế bào T đang ở trạng thái nghỉ trở thành trạng thái hoạt động với khả năng tiêu diệt đặc hiệu tác nhân gây bệnh.

>>> Tìm hiểu về hệ miễn dịch và vai trò hệ miễn dịch

2. Chức năng của tế bào đuôi gai trong ngăn ngừa và điều trị ung thư

Tế bào đuôi gai có chức năng “học hỏi và đào tạo” các tế bào T về cách nhận biết tế bào gây bệnh (bao gồm tế bào ung thư). Quá trình này gọi là trình diện kháng nguyên. Sau khi tiếp nhận thông tin về tế bào gây bệnh và tế bào ung thư, tế bào T bắt đầu hoạt hoá để trở thành tế bào tiêu diệt T (hay còn gọi là lympho T gây độc tế bào ung thư).

Tế bào đuôi gai “đào tạo” tế bào T để nhận biết tế bào gây bệnh và tiêu diệt

Tế bào tiêu diệt T dưới sự trợ giúp của tế bào hỗ trợ T trở thành tế bào có chức năng tiêu diệt mạnh nhất. Kế đến, chúng tiếp tục nhân lên nhiều lần rồi đi vào mạch máu để tìm diệt tế bào ung thư

3. Vaccine tế bào đuôi gai là gì?

Trong liệu pháp vaccine tế bào đuôi gai, các bạch cầu đơn nhân được thu thập từ bên ngoài cơ thể, qua nuôi cấy trong phòng Lab sẽ phát triển thành tế bào đuôi gai. Peptide (kháng nguyên nhân tạo) được tích hợp vào tế bào đuôi gai có thể “đánh tiếng” cho tế bào lympho của cơ thể biết vị trí đang ẩn náu của dấu hiệu ung thư. Khi đó, tế bào lympho T sinh sôi nảy nở với số lượng lớn và tấn công ung thư mạnh mẽ.
Đưa vaccine tế bào đuôi gai trở lại cơ thể người bệnh là liệu pháp miễn dịch đặc hiệu điều trị ung thư bằng cách làm cho tế bào lympho ghi nhớ dấu hiệu ung thư và kích hoạt tế bào lympho tấn công mạnh mẽ vào tế bào ung thư.

4. Một số ứng dụng điều trị của vaccine tế bào đuôi gai trong điều trị ung thư

Vaccine tế bào đuôi gai được sử dụng để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư

Các nhà khoa học từ Trường Kỹ thuật sau đại học thuộc Đại học Osaka Metropolitan đã công bố một nghiên cứu trên tạp chí Journal of Controlled Release về việc thành công kích hoạt tế bào miễn dịch chống ung thư bằng vaccine tế bào đuôi gai.

Nhóm nghiên cứu này đã sử dụng các liposome dựa trên phân tử lipid có kích thước nano để đưa kháng nguyên ung thư đến các tế bào đuôi gai. Từ đó, nhóm đã tạo ra một liposome tích hợp lipid có tác dụng kích hoạt tế bào miễn dịch. Nhờ phương pháp này mà giờ đây chúng ta chỉ cần sử dụng 10% lượng kháng nguyên ung thư so với các phương pháp trước đây để ngăn chặn ung thư phát triển.
Ngoài ra, liệu pháp vaccine tế bào đuôi gai còn có thể ức chế sự phát triển của ung thư bằng cách tiêu diệt trúng đích tế bào ác tính mà không làm tổn hại tế bào thường. Bên cạnh đó, vì phân bố khắp cơ thể nên tế bào đuôi gai còn có hiệu quả ngăn ung thư lan rộng đến những vùng lân cận.
Vì đây là phương pháp điều trị tối đa hóa khả năng miễn dịch của bệnh nhân nên có thể kết hợp tốt cùng các phương pháp điều trị cơ bản như hoá trị, xạ trị, phẫu thuật. Đồng thời, chất lượng sống của người bệnh cũng được nâng cao hơn nhờ giảm tác dụng phụ của các phương pháp điều trị tiêu chuẩn.

5. Quy trình điều trị bằng tế bào đuôi gai

5.1. Tư vấn y tế

Đầu tiên, bác sĩ sẽ giải thích tận tình và chi tiết cho người bệnh hiểu về liệu pháp vaccine tế bào đuôi gai. Tiếp đến, lắng nghe tình trạng sức khoẻ cũng như nguyện vọng của bệnh nhân về liệu pháp để xác định mức độ phù hợp.

5.2. Xét nghiệm

Một vài xét nghiệm sẽ được tiến hành như xét nghiệm máu, xét nghiệm hình ảnh,... Kết quả xét nghiệm sẽ là câu trả lời chính xác nhất rằng bạn có được điều trị bằng vaccine tế bào đuôi gai hay không.

5.3. Lấy mẫu máu

Sau khi đã xác định khả năng có thể điều trị, bác sĩ sẽ tiến hành lấy mẫu máu để tiến hành đưa vào phòng LAB nuôi cấy, tách chiết.

5.4. Tạo vaccine tế bào đuôi gai

Các tế bào đơn nhân được lấy ra bằng phương pháp tách chiết được nuôi cấy trong phòng LAB. Sau đó, chúng được phát triển thành tế bào đuôi gai với đầy đủ kháng nguyên nhân tạo và mô ung thư. Các tế bào đuôi gai trưởng thành này có thể nhận biết dấu hiệu ung thư một cách nhạy bén. Cả quá trình này thường mất khoảng 3 tuần để thực hiện.

5.5. Tiêm vaccine vào cơ thể

Đến hẹn, người bệnh trở lại bệnh viện và tiến hành tiêm vaccine vào cơ thể. Với phương pháp này, người bệnh nên tuân thủ liệu trình gồm 5 - 7 lần, mỗi lần cách nhau 2 - 3 tuần để đạt được hiệu quả cao.

6. Phản ứng phụ có thể gặp khi điều trị bằng vaccine tế bào đuôi gai

Các báo cáo nghiên cứu từ những viện nghiên cứu trong và ngoài nước cho thấy tác dụng phụ của liệu pháp vaccine tế bào đuôi gai là rất nhẹ. Chỉ có một vài trường hợp người bệnh bị sốt và nổi mẩn đỏ tại vị trí tiêm. 

Sự xuất hiện của tế bào đuôi gai và các nghiên cứu thành công từ đó để phát triển thành liệu pháp vaccine tế bào đuôi gai đã mở ra hi vọng mới cho nhân loại trong phòng ngừa và điều trị ung thư. 

Ngày ngay, ngoài ứng dụng chế tạo vaccine tế bào đuôi gai, y học còn kết hợp với các liệu pháp khác để đưa ra phương pháp điều trị ưu việt hơn: Miễn dịch Hybrid (kết hợp vaccine tế bào đuôi gai và liệu pháp NK), miễn dịch Multiple Hybrid (kết hợp vaccine tế bào đuôi gai và liệu pháp NK/NKT/yT).

Bạn cùng người thân có mong muốn tìm hiểu và thực hiện liệu pháp tăng cường miễn dịch, phòng ngừa ung thư tiên tiến, vui lòng liên hệ: 

Công ty Cổ phần Mirai Care

• Địa chỉ đăng ký kinh doanh: 170 Đê La Thành, Phường Ô Chợ Dừa, Quận Đống Đa, Hà Nội
• Trụ sở chính: IDMC Building, 18 Tôn Thất Thuyết, Mỹ Đình 2, Cầu Giấy, Hà Nội
• Hotline:18008144