Trẻ tăng động không nên ăn gì? 8 loại thực phẩm cần tránh

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ kiểm soát các triệu chứng tăng động giảm chú ý (ADHD) ở trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy, một số loại thực phẩm có thể khiến trẻ trở nên hiếu động hơn, giảm khả năng tập trung hoặc làm trầm trọng thêm các hành vi bốc đồng. Vậy trẻ tăng động không nên ăn gì để giúp cải thiện tình trạng này? Bài viết dưới đây, Mirai Care sẽ chỉ ra 8 nhóm thực phẩm mà cha mẹ nên hạn chế hoặc loại bỏ khỏi thực đơn hàng ngày của con.

1. Tác động của chế độ ăn đối với trẻ tăng động

Chế độ ăn uống có ảnh hưởng lớn đến hành vi, cảm xúc và khả năng tương tác xã hội của trẻ tự kỷ. Một số nghiên cứu cho thấy, việc dung nạp quá nhiều thực phẩm chứa đường, phẩm màu hay chất phụ gia có thể kích thích hệ thần kinh, khiến trẻ trở nên hiếu động, khó tập trung và dễ cáu gắt hơn. Ngược lại, khi điều chỉnh chế độ ăn phù hợp, nhiều trẻ có thể cải thiện khả năng tập trung, giảm hành vi bốc đồng và ngủ ngon hơn.

Vì vậy, việc tìm hiểu trẻ tự kỷ không nên ăn gì không chỉ là vấn đề dinh dưỡng, mà còn là một phần quan trọng trong quá trình hỗ trợ trị liệu và phát triển toàn diện cho trẻ. Một chế độ ăn cân bằng, tự nhiên và lành mạnh giúp ổn định hoạt động của não bộ, hỗ trợ tốt hơn cho các phương pháp can thiệp hành vi và giáo dục đặc biệt.

2. Trẻ tăng động không nên ăn gì?

2.1. Màu thực phẩm

Một số nghiên cứu cho thấy thuốc nhuộm thực phẩm tổng hợp có thể liên quan đến chứng tăng động. Dù mối liên hệ này vẫn đang được tiếp tục tìm hiểu, bạn nên chủ động kiểm tra bảng thành phần trên bao bì để phát hiện chất tạo màu nhân tạo.

Theo quy định của FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ), các loại thuốc nhuộm này phải được ghi rõ trên nhãn sản phẩm, gồm có:

• FD&C Blue số 1 và số 2
• FD&C Yellow số 5 (tartrazine) và số 6
• FD&C Green số 3
• Orange B
• Citrus Red số 2
• FD&C Red số 3 và số 40 (Allura Red)

Ngoài ra, vẫn còn nhiều loại thuốc nhuộm khác có thể không được liệt kê rõ ràng. Vì vậy, hãy cẩn trọng với mọi loại phẩm màu nhân tạo trong thực phẩm mà bạn hoặc con bạn sử dụng.

Màu thực phẩm 

2.2. Thuốc nhuộm và chất bảo quản

Một số nhà khoa học phát hiện rằng thuốc nhuộm thực phẩm nhân tạo (chất tạo màu trong bánh kẹo, nước ngọt,...) khi kết hợp với chất bảo quản natri benzoat có thể khiến trẻ em 3 tuổi trở nên hiếu động hơn.

Chất natri benzoat thường được dùng trong nước ngọt có ga, nước sốt salad và các loại gia vị để giúp thực phẩm lâu hư hơn.

Ngoài natri benzoat, còn có một số chất bảo quản khác mà bố mẹ nên chú ý như:

• BHA (butylated hydroxyanisole)
• BHT (butylated hydroxytoluene)
• TBHQ (tert-Butylhydroquinone)

Bố mẹ có thể thử loại bỏ từng chất này khỏi bữa ăn của con để xem con có thay đổi gì về hành vi hoặc khả năng tập trung hay không.

Hiện nay, một số nghiên cứu cho thấy thuốc nhuộm và chất bảo quản nhân tạo có thể ảnh hưởng xấu đến trẻ bị tăng động giảm chú ý (ADHD). Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết chưa có đủ bằng chứng chắc chắn để khẳng định rằng việc loại bỏ hoàn toàn thực phẩm có màu và chất bảo quản sẽ giúp cải thiện tình trạng này.

Vì vậy, cần thêm nhiều nghiên cứu hơn, nhưng việc hạn chế thực phẩm chứa phẩm màu và chất bảo quản vẫn là một lựa chọn tốt để bảo vệ sức khỏe và giúp trẻ duy trì tâm trạng ổn định hơn.

2.3. Đường và chất tạo ngọt nhân tạo

Vẫn chưa có kết luận chắc chắn về tác động của đường đối với chứng tăng động. Tuy nhiên, giảm lượng đường trong chế độ ăn của gia đình luôn là điều tốt cho sức khỏe.

Khi đọc nhãn thực phẩm, ba mẹ nên chú ý đến các loại đường hoặc siro (như siro bắp, siro glucose, đường mía, đường fructose...) để hạn chế ăn các loại đường đơn – tức là những loại đường dễ hấp thu và làm tăng năng lượng nhanh.

Một tổng hợp 14 nghiên cứu gần đây cho thấy trẻ em ăn nhiều đường tinh luyện có thể tăng nguy cơ mắc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD). Tuy vậy, các nhà khoa học cho rằng bằng chứng hiện tại vẫn chưa đủ mạnh và cần thêm nhiều nghiên cứu hơn để khẳng định điều này.

Dù sao đi nữa, việc hạn chế đường thêm vào thực phẩm vẫn rất quan trọng, vì ăn quá nhiều đường có thể dẫn đến tăng cân, béo phì, tiểu đường và bệnh tim mạch.

Đường và chất tạo ngọt nhân tạo

2.4. Salicylate

Thông thường, mọi người đều nghĩ ăn táo mỗi ngày sẽ giúp khỏe mạnh hơn. Nhưng với một số người, điều này không đúng nếu họ nhạy cảm với chất salicylate.

Salicylate là một chất tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm lành mạnh như táo đỏ, hạnh nhân, nho, cà chua và nam việt quất. Chất này cũng xuất hiện trong aspirin và một số thuốc giảm đau khác.

Vào những năm 1970, Tiến sĩ Benjamin Feingold đã thử loại bỏ các chất tạo màu, hương liệu nhân tạo và salicylate ra khỏi chế độ ăn của những trẻ em bị tăng động. Kết quả cho thấy khoảng 30–50% trẻ đã trở nên bình tĩnh hơn và tập trung tốt hơn.

2.5. Chất gây dị ứng

Cũng giống như salicylate, một số chất gây dị ứng có thể xuất hiện trong những thực phẩm tưởng chừng lành mạnh. Tuy nhiên, nếu cơ thể bạn nhạy cảm với chúng, các chất này có thể ảnh hưởng đến hoạt động của não, khiến bạn tăng động, dễ kích thích hoặc khó tập trung.

2.6. Chất béo không lành mạnh 

Trong chế độ ăn của trẻ tự kỷ, chất béo đóng vai trò quan trọng giúp hấp thụ vitamin và hỗ trợ phát triển tế bào. Tuy nhiên, không phải chất béo nào cũng tốt cho cơ thể. Một số loại chất béo không lành mạnh, đặc biệt là chất béo bão hòa, có thể gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và quá trình trao đổi chất của trẻ.

Chất béo bão hòa thường ở dạng rắn khi để ở nhiệt độ phòng, có nhiều trong bơ, mỡ lợn, dầu dừa, dầu cọ, phô mai, kem, sữa nguyên kem hoặc các món chiên rán. Khi sử dụng thường xuyên, chúng có thể làm tăng cholesterol “xấu” (LDL) trong máu, từ đó làm giảm khả năng tập trung và tăng nguy cơ mắc bệnh tim.

Theo khuyến nghị, chất béo bão hòa chỉ nên chiếm khoảng 5–6% tổng năng lượng hằng ngày, tương đương khoảng 13 gram trong chế độ ăn 2.000 calo.

Thay vì các loại chất béo này, cha mẹ nên ưu tiên chất béo tốt từ cá hồi, quả bơ, dầu ô liu và các loại hạt để giúp trẻ phát triển trí não, ổn định tâm trạng và tăng khả năng tập trung.

Chất béo không lành mạnh

2.7. Trái cây và rau củ đông lạnh

Trái cây và rau củ tươi là thực phẩm rất quan trọng cho sức khỏe của mọi trẻ em. Với trẻ bị tăng động giảm chú ý (ADHD), việc ăn nhiều trái cây và rau củ còn có thể giúp giảm bớt các triệu chứng như khó tập trung hoặc dễ kích động.

Một số nghiên cứu cho thấy trẻ ADHD ăn nhiều rau củ và trái cây mỗi ngày thường bình tĩnh hơn, dễ tập trung hơn so với những trẻ ăn ít.

Tuy nhiên, không phải trái cây hay rau củ nào cũng tốt nếu đã qua chế biến. Một số thực phẩm đông lạnh hoặc đóng gói sẵn có thể chứa màu nhân tạo, dễ khiến triệu chứng ADHD nặng hơn. Ngoài ra, nếu rau củ bị phun nhiều thuốc trừ sâu, đặc biệt là thuốc trừ sâu organophosphate, chúng có thể ảnh hưởng đến não và hành vi của trẻ, khiến trẻ hiếu động hoặc mất tập trung hơn.

2.8. Nước tăng lực

Ngày nay, nước tăng lực xuất hiện rất nhiều và được nhiều bạn nhỏ, đặc biệt là thanh thiếu niên yêu thích. Tuy nhiên, đây không phải là loại đồ uống tốt cho sức khỏe, nhất là với trẻ mắc chứng tăng động giảm chú ý (ADHD).

Trong nước tăng lực có nhiều chất có thể làm cho triệu chứng ADHD nặng hơn, như đường, chất tạo ngọt nhân tạo, phẩm màu, caffeine và các chất kích thích khác. Các chuyên gia cho biết, uống nước tăng lực thường xuyên có thể khiến trẻ trở nên bồn chồn, hiếu động và mất tập trung hơn, giống như các biểu hiện của ADHD. Vì vậy, nước tăng lực hoàn toàn không nên có trong chế độ ăn lành mạnh của trẻ ADHD.

Đặc biệt, caffeine trong nước tăng lực có thể rất nguy hiểm cho những trẻ đang uống thuốc điều trị ADHD. Bởi vì thuốc kích thích đã có thể làm tim đập nhanh nhẹ, khi uống thêm caffeine, nhịp tim có thể tăng cao hơn, gây mệt, lo lắng, hoặc thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch.

Nước tăng lực

>>> Xem thêm:

• 5+ Các loại thực phẩm giúp bổ sung Omega-3 cho trẻ tăng động
• Các loại sữa tốt cho trẻ tăng động cha mẹ nên biết

Kết luận

Dinh dưỡng đúng cách có thể không “chữa khỏi” chứng tăng động, nhưng chắc chắn giúp trẻ ổn định hành vi, cải thiện tập trung và phát triển toàn diện hơn. Việc tránh những thực phẩm không phù hợp là bước đầu quan trọng để hỗ trợ quá trình can thiệp và giáo dục. Cha mẹ nên tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ tâm lý để xây dựng thực đơn phù hợp nhất cho con.

Có thể bạn chưa biết:

Một bước ngoặt đáng kể trong điều trị tự kỷ, mở ra cánh cửa hy vọng mới cho hàng triệu người bệnh trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, Miracare tự hào là cầu nối đưa bệnh nhân mắc bệnh tự kỷ điều trị tại Viện nghiên cứu, điều trị cấy ghép tế bào gốc Tokyo (TSRI) - đơn vị tiên phong và duy nhất hiện tại điều trị bệnh tự kỷ bằng phương pháp này tại Nhật Bản.

Tại TSRI có hơn 500 trẻ mắc bệnh tự kỷ đã điều trị bằng liệu pháp này, hơn 95% bệnh nhân cải thiện đáng kể sau điều trị. Cùng tìm hiểu phương pháp điều trị tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc nhé!