Tự kỷ cấp độ 1: Triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Tự kỷ cấp độ 1 là dạng nhẹ nhất trong rối loạn phổ tự kỷ, tuy nhiên lại rất dễ bị bỏ sót do các biểu hiện không quá rõ ràng. Nhiều trẻ vẫn có khả năng học tập tốt, nói chuyện bình thường nhưng gặp khó khăn trong giao tiếp xã hội, cảm xúc và hành vi. Nhưng trẻ tự kỷ cấp độ 1 vẫn cần được chẩn đoán và điều trị. Cùng Mirai Care tìm hiểu trong bài sau. 

1. Tự kỷ cấp độ 1 là gì?

Tự kỷ cấp độ 1 (Level 1 Autism) là mức độ nhẹ nhất trong rối loạn phổ tự kỷ (ASD). Ở cấp độ này, người mắc vẫn có khả năng hoạt động tương đối độc lập, nhưng vẫn gặp khó khăn rõ rệt trong giao tiếp xã hội và trong việc thích nghi với thay đổi.

Người tự kỷ cấp độ 1 cần hỗ trợ tối thiểu, nhưng nếu không có hỗ trợ phù hợp, họ vẫn có thể gặp trở ngại trong học tập, công việc và các mối quan hệ.

Tự kỷ cấp độ 1 là cấp độ thấp nhất

2. Triệu chứng của tự kỷ cấp độ 1

Tự kỷ cấp độ 1 thường có các biểu hiện nhẹ nhưng vẫn ảnh hưởng đến giao tiếp và khả năng thích nghi của người mắc, thể hiện qua một số dấu hiệu sau:

• Khó bắt chuyện, duy trì hoặc kết thúc giao tiếp xã hội.
• Ít hiểu các tín hiệu phi ngôn ngữ như ánh mắt, biểu cảm, giọng điệu.
• Gặp khó khăn trong việc tạo và giữ các mối quan hệ.
• Có hành vi lặp lại nhẹ và thích lịch trình cố định.
• Căng thẳng khi thay đổi thói quen hoặc môi trường.
• Nhạy cảm giác quan (âm thanh, ánh sáng, mùi…) hoặc tìm kiếm kích thích.
• Ngôn ngữ tốt nhưng giao tiếp kém linh hoạt, khó hiểu ẩn dụ hay lời trêu đùa.
• Thường có sở thích chuyên sâu vào một lĩnh vực cụ thể.

3. Tự kỷ cấp độ 1 khác tự kỷ cấp độ 3 và 2 như thế nào?

3.1. Tự kỷ cấp độ 1 so với cấp độ 2

Điểm giống nhau:

• Đều gặp khó khăn trong giao tiếp xã hội.
• Đều có hành vi lặp lại, sở thích cố định hoặc phản ứng nhạy cảm với thay đổi.
• Cần sự hỗ trợ, nhưng khác nhau về mức độ hỗ trợ.

Điểm khác nhau:

3.2. Tự kỷ cấp độ 1 so với cấp độ 3

Điểm giống nhau:

• Đều có đặc điểm cốt lõi của rối loạn phổ tự kỷ: khó giao tiếp, hành vi lặp lại, nhạy cảm cảm giác.
• Đều được hưởng lợi từ can thiệp sớm và môi trường hỗ trợ.

Điểm khác nhau:

4. Cách chẩn đoán tự kỷ cấp độ 1

Chẩn đoán tự kỷ cấp độ 1 (rối loạn phổ tự kỷ mức độ nhẹ) đòi hỏi sự đánh giá toàn diện, vì các biểu hiện thường không quá rõ ràng và trẻ vẫn có khả năng giao tiếp, học tập tương đối tốt. Việc chẩn đoán sớm giúp trẻ nhận được hỗ trợ kịp thời, từ đó cải thiện kỹ năng xã hội và chất lượng cuộc sống.

• Bước 1 - Quan sát hành vi và sự phát triển: Trẻ tự kỷ cấp độ 1 thường gặp khó khăn trong giao tiếp xã hội như: khó hiểu cảm xúc người khác, ít duy trì giao tiếp mắt, không linh hoạt trong tương tác hoặc có cách giao tiếp hơi “khác thường”. Ngoài ra, trẻ có thể có sở thích hạn hẹp, lặp đi lặp lại, cứng nhắc trong thói quen hoặc nhạy cảm với âm thanh, ánh sáng, mùi vị.
• Bước 2 - Khai thác tiền sử phát triển thông qua trao đổi với cha mẹ: Bác sĩ sẽ tìm hiểu các mốc phát triển ngôn ngữ, vận động, khả năng chơi với bạn bè, cách trẻ phản ứng trong môi trường xã hội và những thay đổi bất thường trong hành vi theo thời gian.
• Bước 3 - Đánh giá chuyên môn bởi đội ngũ chuyên gia: Bác sĩ tâm thần nhi, nhà tâm lý học lâm sàng hoặc chuyên viên ngôn ngữ trị liệu sẽ đánh giá tình trạng của bé. Các công cụ đánh giá chuẩn hóa như DSM-5, ADOS-2 hoặc CARS được sử dụng để xác định trẻ có nằm trong phổ tự kỷ hay không và mức độ cần hỗ trợ.

Ngoài ra, trẻ có thể được đánh giá khả năng ngôn ngữ, trí tuệ và kỹ năng thích nghi nhằm phân biệt tự kỷ cấp độ 1 với các rối loạn khác như chậm nói, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) hay lo âu xã hội.

Cần quan sát hành vi của trẻ để đánh giá được tình trạng thực tế

5. Điều trị trẻ mắc tự kỷ cấp độ 1

Điều trị trẻ mắc tự kỷ cấp độ 1 (còn gọi là tự kỷ mức độ nhẹ) tập trung vào việc can thiệp sớm – đúng cách – cá nhân hóa, nhằm giúp trẻ cải thiện kỹ năng giao tiếp, hòa nhập xã hội và phát huy tối đa tiềm năng sẵn có.

Hiện nay, không có thuốc đặc trị tự kỷ, nhưng các phương pháp can thiệp sau mang lại hiệu quả rõ rệt:

• Trị liệu hành vi (ABA): Giúp trẻ hình thành hành vi tích cực, cải thiện khả năng chú ý, tuân thủ hướng dẫn và kiểm soát cảm xúc.
• Trị liệu ngôn ngữ – giao tiếp: Hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng nói, hiểu ngôn ngữ, giao tiếp hai chiều và sử dụng ngôn ngữ phù hợp trong xã hội.
• Trị liệu kỹ năng xã hội: Dạy trẻ cách tương tác với bạn bè, chia sẻ, chờ đợi, hiểu cảm xúc người khác.
• Hoạt động trị liệu (OT): Giúp trẻ cải thiện vận động tinh, khả năng tự chăm sóc và điều hòa cảm giác.
• Trị liệu tế bào gốc: Sử dụng tế bào gốc tủy xương của bé để phục hồi và sửa chữa các phần tế bào não bị tổn thương, cải thiện hàng rào máu não. 

Trị liệu tế bào gốc phục hồi và sửa chữa các phần tế bào não bị tổn thương.

6. Câu hỏi thường gặp

6.1. Tự kỷ cấp độ 1 có phải là khuyết tật không?

Tự kỷ cấp độ 1 vẫn được xếp trong nhóm rối loạn phát triển thần kinh và theo pháp luật ở nhiều quốc gia (trong đó có Việt Nam), có thể được coi là một dạng khuyết tật nếu mức độ ảnh hưởng gây hạn chế đáng kể đến học tập, giao tiếp hoặc sinh hoạt xã hội.

6.2. Tự kỷ cấp độ 1 có chữa khỏi được không?

Tự kỷ cấp độ 1 không thể chữa khỏi hoàn toàn, vì đây không phải là bệnh mà là một đặc điểm phát triển thần kinh. Tuy nhiên, việc can thiệp sớm và đúng cách (trị liệu ngôn ngữ, hành vi, kỹ năng xã hội, hỗ trợ tâm lý…) có thể giúp trẻ cải thiện rõ rệt khả năng giao tiếp, hòa nhập xã hội và phát huy tối đa tiềm năng cá nhân, thậm chí nhiều trẻ có thể theo học chương trình giáo dục phổ thông như bạn bè đồng trang lứa.

6.3. Tự kỷ cấp độ 1 có được coi là có chức năng cao không?

Phần lớn người mắc tự kỷ cấp độ 1 thường được xếp vào nhóm “tự kỷ chức năng cao”. Họ thường có trí tuệ trong mức trung bình hoặc trên trung bình, khả năng ngôn ngữ tương đối tốt, nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc hiểu các quy tắc xã hội, giao tiếp phi ngôn ngữ hoặc kiểm soát cảm xúc. Với môi trường hỗ trợ phù hợp, nhiều người tự kỷ cấp độ 1 có thể học tập, làm việc và sống độc lập.

>>> Xem thêm:

• Giải đáp: Trẻ tự kỷ có biết bắt chước không và phải làm gì?
• Cha mẹ nên dạy trẻ tự kỷ bật âm như thế nào hiệu quả?

Kết luận

Tự kỷ cấp độ 1 không phải là dấu chấm hết cho sự phát triển của trẻ nếu được phát hiện và can thiệp đúng cách. Thông qua việc nhận diện sớm các triệu chứng, thực hiện chẩn đoán bởi chuyên gia và áp dụng các phương pháp điều trị, can thiệp phù hợp, trẻ hoàn toàn có thể cải thiện kỹ năng giao tiếp, hòa nhập xã hội và học tập hiệu quả hơn.

Có thể bạn chưa biết:

Một bước ngoặt đáng kể trong điều trị tự kỷ, mở ra cánh cửa hy vọng mới cho hàng triệu người bệnh trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, Miracare tự hào là cầu nối đưa bệnh nhân mắc bệnh tự kỷ điều trị tại Viện nghiên cứu, điều trị cấy ghép tế bào gốc Tokyo (TSRI) - đơn vị tiên phong và duy nhất hiện tại điều trị bệnh tự kỷ bằng phương pháp này tại Nhật Bản.

Tại TSRI có hơn 500 trẻ mắc bệnh tự kỷ đã điều trị bằng liệu pháp này, hơn 95% bệnh nhân cải thiện đáng kể sau điều trị. Cùng tìm hiểu phương pháp điều trị tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc nhé!