Bài test trẻ tự kỷ từ 16 - 36 tháng chính xác, dễ làm

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Bài test trẻ tự kỷ từ 16 - 36 tháng là công cụ sàng lọc ban đầu giúp bố mẹ nhận biết sớm những dấu hiệu bất thường trong giai đoạn vàng phát triển của con. Ở độ tuổi này, nhiều biểu hiện rất dễ bị nhầm lẫn với “chậm nói”, “ít giao tiếp” hay “tính cách riêng”. Việc hiểu đúng - kiểm tra sớm sẽ giúp gia đình chủ động hơn trong việc theo dõi, can thiệp và đồng hành cùng con đúng thời điểm. 

1. Khi nào cần test tự kỷ cho trẻ?

Việc thực hiện bài test trẻ tự kỷ từ 16 – 36 tháng được khuyến nghị khi trẻ xuất hiện những dấu hiệu chậm hoặc khác biệt so với mốc phát triển thông thường, đặc biệt trong các lĩnh vực: giao tiếp – ngôn ngữ – tương tác xã hội – hành vi.

Theo khuyến cáo y khoa

Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến nghị tất cả trẻ em nên được sàng lọc rối loạn phổ tự kỷ ở mốc 18 tháng và 24 tháng, ngay cả khi chưa có biểu hiện rõ ràng. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhấn mạnh: can thiệp càng sớm (trước 3 tuổi) thì khả năng cải thiện kỹ năng giao tiếp và hòa nhập xã hội của trẻ càng cao. Điều này cho thấy: test sớm không phải để “chẩn đoán”, mà để không bỏ lỡ giai đoạn vàng can thiệp.

Bố mẹ nên cân nhắc test khi trẻ có một hoặc nhiều biểu hiện sau:

• Trẻ ít hoặc không giao tiếp bằng mắt, không quay lại khi được gọi tên
• Chậm nói, không bập bẹ, không dùng cử chỉ (chỉ tay, vẫy tay) để giao tiếp
• Ít thể hiện nhu cầu chia sẻ cảm xúc, không thích tương tác với người khác
• Có xu hướng lặp lại hành vi (xếp đồ vật, xoay bánh xe, chạy vòng tròn…)
• Nhạy cảm quá mức hoặc thờ ơ với âm thanh, ánh sáng, tiếp xúc
• Có những biểu hiện khiến bố mẹ cảm thấy “khác” so với các trẻ cùng độ tuổi, dù chưa thể gọi tên cụ thể

Vì sao giai đoạn 16 – 36 tháng đặc biệt quan trọng?

Đây là giai đoạn não bộ của trẻ phát triển mạnh mẽ, khả năng thích nghi và học hỏi rất cao. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng:

• Trẻ được phát hiện và hỗ trợ sớm có khả năng cải thiện rõ rệt về ngôn ngữ, hành vi và kỹ năng xã hội
• Ngược lại, nếu trì hoãn vì nghĩ rằng “con rồi sẽ lớn”, nguy cơ bỏ lỡ thời điểm can thiệp hiệu quả nhất là rất lớn

Vì vậy, khi có bất kỳ nghi ngờ nào, việc thực hiện bài test trẻ tự kỷ từ 16 – 36 tháng sẽ giúp bố mẹ có thêm cơ sở để theo dõi, đánh giá và đưa ra quyết định phù hợp cho con.

Tất cả trẻ em nên được sàng lọc rối loạn phổ tự kỷ ở mốc 18 tháng và 24 tháng

2. Các câu hỏi trên bài test trẻ tự kỷ từ 16 - 36 tháng

Các câu hỏi trong bài test trẻ tự kỷ từ 16 – 36 tháng được xây dựng nhằm đánh giá hành vi và khả năng phát triển của trẻ trong đời sống hằng ngày, tập trung vào những lĩnh vực cốt lõi thường bị ảnh hưởng ở trẻ rối loạn phổ tự kỷ. Đây là bài test sàng lọc, không thay thế chẩn đoán y khoa, nhưng giúp bố mẹ có cơ sở theo dõi và quyết định bước tiếp theo.

2.1 Nhóm 1: Giao tiếp & tương tác xã hội

• Nhóm câu hỏi này giúp đánh giá cách trẻ kết nối và phản hồi với người xung quanh.
• Trẻ có quay lại khi được gọi tên không?
• Trẻ có giao tiếp bằng mắt khi chơi hoặc được nói chuyện không?
• Trẻ có chủ động chia sẻ niềm vui, đồ chơi với bố mẹ hay người khác không?
• Trẻ có bắt chước hành động (vỗ tay, chào tạm biệt) không?

Đây là nhóm câu hỏi quan trọng, vì giảm tương tác xã hội là một trong những dấu hiệu sớm thường gặp.

2.2 Nhóm 2: Ngôn ngữ & giao tiếp

• Nhóm này tập trung vào khả năng sử dụng âm thanh, lời nói và cử chỉ để giao tiếp.
• Trẻ có bập bẹ, nói từ đơn hoặc câu ngắn phù hợp với độ tuổi không?
• Trẻ có dùng cử chỉ (chỉ tay, kéo tay người lớn) để thể hiện nhu cầu không?
• Khi muốn một đồ vật, trẻ có biết gọi, ra hiệu hay chỉ khóc/cáu gắt?

Lưu ý:Chậm nói đơn thuần khác với chậm nói kèm khó khăn tương tác – đây là điểm mà bài test giúp bố mẹ phân biệt ban đầu.

Các bài test sẽ có câu hỏi liên quan về ngôn ngữ và giao tiếp

2.3 Nhóm 3: Hành vi lặp lại & sở thích

• Nhóm câu hỏi này giúp nhận diện những hành vi mang tính rập khuôn.
• Trẻ có thường xuyên lặp đi lặp lại một hành động (xoay bánh xe, xếp đồ theo hàng) không?
• Trẻ có quá gắn bó với một đồ vật hoặc thói quen cố định không?
• Khi thói quen bị thay đổi, trẻ có phản ứng mạnh (khóc, khó chịu) không?

2.4 Nhóm 4: Phản ứng cảm giác

• Các câu hỏi này đánh giá mức độ nhạy cảm hoặc thờ ơ của trẻ với môi trường xung quanh.
• Trẻ có nhạy cảm quá mức với âm thanh, ánh sáng, chạm không?
• Trẻ có không phản ứng với những kích thích thông thường (tiếng gọi, tiếng động lớn)?
• Trẻ có xu hướng né tránh tiếp xúc cơ thể hay ngược lại, tìm kiếm cảm giác quá mức?

2.5 Nhóm 5: Kỹ năng chơi & học hỏi

• Nhóm này phản ánh khả năng phát triển nhận thức và trí tưởng tượng.
• Trẻ có biết chơi giả vờ (cho búp bê ăn, nói chuyện qua điện thoại đồ chơi)?
• Trẻ có biết chơi luân phiên với người lớn không?
• Trẻ có hứng thú khám phá đồ chơi theo nhiều cách khác nhau hay chỉ lặp lại một kiểu chơi?

3. Cách tính điểm bài test và dự đoán kết quả

Sau khi hoàn thành bài test trẻ tự kỷ từ 16 – 36 tháng, việc hiểu đúng cách tính điểm và ý nghĩa của kết quả sẽ giúp bố mẹ đánh giá mức độ nguy cơ ban đầu, từ đó chủ động theo dõi hoặc tìm kiếm tư vấn chuyên môn phù hợp cho trẻ.

3.1 Cách tính điểm bài test

Bài test trẻ tự kỷ từ 16 – 36 tháng thường được xây dựng dưới dạng các câu hỏi về hành vi và kỹ năng phát triển, với hình thức trả lời như “Có/Không” hoặc “Thường xuyên/Thỉnh thoảng/Không”.

• Mỗi câu hỏi phản ánh một mốc phát triển quan trọng về giao tiếp, tương tác xã hội, hành vi và cảm giác của trẻ
• Những câu trả lời cho thấy trẻ chưa đạt hoặc khác biệt rõ rệt so với độ tuổi sẽ được ghi nhận là dấu hiệu cảnh báo
• Tổng điểm bài test là sự tổng hợp các dấu hiệu nguy cơ, không phải thang điểm đánh giá đúng – sai hay mức độ thông minh của trẻ

Để kết quả có giá trị tham khảo, bố mẹ cần trả lời dựa trên quan sát thực tế trong sinh hoạt hằng ngày, tránh trả lời theo mong muốn chủ quan hoặc kỳ vọng cá nhân.

Cách tính điểm bài test CARS

3.2 Cách dự đoán kết quả bài test

Dựa trên tổng điểm và số lượng dấu hiệu cảnh báo, kết quả bài test thường được phân loại thành ba mức độ nguy cơ:

3.3 Lưu ý khi đọc và hiểu kết quả bài test

Cần nhấn mạnh rằng bài test trẻ tự kỷ từ 16 – 36 tháng không phải là công cụ chẩn đoán y khoa, mà chỉ mang tính sàng lọc ban đầu. Kết quả bài test giúp bố mẹ xác định mức độ cần thiết của việc theo dõi thêm hoặc tìm đến tư vấn chuyên môn, từ đó tránh tâm lý chủ quan hoặc hoang mang không cần thiết. Việc phát hiện nguy cơ sớm không đồng nghĩa với kết luận trẻ mắc tự kỷ, mà là cơ hội để can thiệp đúng thời điểm, góp phần hỗ trợ tốt hơn cho sự phát triển lâu dài của trẻ.

>>> Xem thêm:

• Tự kỷ có phải bẩm sinh hay do môi trường? Ba mẹ cần biết
• Tự kỷ cấp độ 1: Triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị

Kết luận

Bài test trẻ tự kỷ từ 16 - 36 tháng là công cụ sàng lọc ban đầu giúp bố mẹ chủ động nhận biết sớm những dấu hiệu khác biệt trong giai đoạn vàng phát triển của trẻ. Việc thực hiện bài test đúng cách và đọc kết quả một cách khách quan sẽ giúp gia đình có thêm cơ sở để theo dõi, hỗ trợ và đưa ra quyết định phù hợp, thay vì lo lắng hoặc trì hoãn không cần thiết.

Quan trọng hơn, kết quả của bài test không nhằm mục đích chẩn đoán, mà đóng vai trò như bước khởi đầu giúp bố mẹ biết khi nào cần tiếp tục theo dõi và khi nào nên tìm đến tư vấn chuyên môn. Can thiệp sớm, đúng thời điểm và đúng hướng luôn là yếu tố then chốt góp phần cải thiện khả năng giao tiếp, hành vi và chất lượng sống lâu dài cho trẻ.

Nếu bố mẹ còn băn khoăn về kết quả bài test trẻ tự kỷ từ 16 - 36 tháng hoặc cần được tư vấn chi tiết hơn về hướng theo dõi và hỗ trợ phù hợp cho con, Mirai Care sẵn sàng đồng hành cùng gia đình trong hành trình chăm sóc và phát triển toàn diện cho trẻ.

Có thể bạn chưa biết:

Một bước ngoặt đáng kể trong điều trị tự kỷ, mở ra cánh cửa hy vọng mới cho hàng triệu người bệnh trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, Miracare tự hào là cầu nối đưa bệnh nhân mắc bệnh tự kỷ điều trị tại Viện nghiên cứu, điều trị cấy ghép tế bào gốc Tokyo (TSRI) - đơn vị tiên phong và duy nhất hiện tại điều trị bệnh tự kỷ bằng phương pháp này tại Nhật Bản.

Tại TSRI có hơn 500 trẻ mắc bệnh tự kỷ đã điều trị bằng liệu pháp này, hơn 95% bệnh nhân cải thiện đáng kể sau điều trị. Cùng tìm hiểu phương pháp điều trị tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc nhé!