Tế bào gốc trưởng thành và ứng dụng

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: TS.BS Takaaki Matsuoka Viện trưởng Trung tâm tế bào gốc Helene

Tế bào gốc trưởng thành mang lại nhiều hứa hẹn cho các phương pháp điều trị y tế mới. Chúng tham gia vào việc tái tạo các mô để đổi mới và sửa chữa các tổn thương. Hãy cùng Mirai Care tìm hiểu thêm về các loại tế bào gốc này, những ứng dụng tuyệt vời trong nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng của chúng nhé.

Nội dung bài viết

---

1. Tế bào gốc trưởng thành là gì?

Tế bào gốc trưởng thành là tế bào gốc nào được lấy từ mô trưởng thành; chúng được tìm thấy trong các mô của một đứa trẻ đã phát triển đầy đủ (toàn bộ phôi) hoặc người trưởng thành và chỉ có thể tạo ra một số lượng hạn chế các loại tế bào. Chúng có tiềm năng hạn chế so với các tế bào gốc có nguồn gốc từ phôi và thai nhi do giai đoạn phát triển của các tế bào này.

2. Tế bào gốc trưởng thành được tìm thấy ở đâu?

Tế bào gốc trưởng thành đã được tìm thấy ở hầu hết các bộ phận của cơ thể, bao gồm não, tủy xương, mạch máu, da, răng và tim. Thông thường có một số lượng nhỏ tế bào gốc trong mỗi mô. Do số lượng và tốc độ phân chia (tăng trưởng) nhỏ nên rất khó để phát triển tế bào gốc trưởng thành với số lượng lớn. Tủy xương được xem là nguồn tế bào gốc trưởng thành dồi dào nhất. Các nhà khoa học đang nỗ lực tìm hiểu cách phát triển một lượng lớn tế bào gốc trưởng thành trong nuôi cấy tế bào và tìm kiếm các tế bào gốc "nguyên thủy" hơn, được phân lập từ dây rốn sau khi sinh thường.

3. Các loại tế bào gốc trưởng thành

3.1. Tế bào gốc trung mô

Tế bào gốc trung mô (MSC) xuất phát từ mô đệm và có khả năng biến đổi thành nhiều loại mô khác nhau. MSC đã được tách ra từ nhiều nguồn khác nhau như thai nhi, mô mỡ và tủy xương. Điều này đồng nghĩa với việc chúng có khả năng chuyển đổi từ môi trường gây viêm sang môi trường tế bào chống viêm hoặc tạo mô mới. MSC có thể điều chỉnh phản ứng miễn dịch bằng cách ảnh hưởng đến tế bào lympho T và tiết ra các chất trung gian có tác dụng sinh học để hỗ trợ quá trình phát triển tế bào cục bộ. MSC cũng có tác dụng chống viêm và khuyến khích quá trình lành mô trong các môi trường viêm. Tế bào gốc trung mô có khả năng biến đổi thành nhiều loại tế bào khác nhau, giúp điều tiết phản ứng miễn dịch và hỗ trợ cung cấp dinh dưỡng.

3.2. Tế bào gốc thần kinh

Sự tồn tại của tế bào gốc trong não người trưởng thành đã được chứng minh sau khi phát hiện quá trình hình thành tổng hợp tế bào thần kinh và sự hình thành thần kinh mới trong não. Mặc dù việc tạo ra tế bào thần kinh mới chủ yếu diễn ra ở một số khu vực như vỏ não và đồi thị, tuy nhiên, sự hiện diện của tế bào gốc trong não người trưởng thành vẫn đang gây tranh cãi. Tế bào gốc thần kinh thường được nuôi cấy trong ống nghiệm và chứa một tỷ lệ lớn tế bào gốc. Tuy nhiên, khi được cấy trở lại não, các tế bào thần kinh không hoạt động như tế bào gốc ban đầu. Mặc dù vậy, nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng phản ứng này có thể phụ thuộc vào điều kiện nuôi cấy và chúng có khả năng tự nhân giống và biến đổi thành nhiều loại tế bào khác nhau.

3.3. Tế bào gốc biểu bì

Tế bào gốc biểu bì là một trong số ít loại tế bào gốc đã được sử dụng để điều trị cho bệnh nhân. Nhờ một khám phá được thực hiện vào năm 1970 bởi Giáo sư Howard Green ở Hoa Kỳ, tế bào gốc biểu bì có thể được lấy từ bệnh nhân, nhân lên và sử dụng để phát triển các tấm biểu bì trong phòng thí nghiệm. Lớp biểu bì mới sau đó có thể được cấy lại vào cơ thể bệnh nhân dưới dạng ghép da. Kỹ thuật này chủ yếu được sử dụng để cứu sống những bệnh nhân bị bỏng độ ba trên một vùng rất rộng trên cơ thể. Chỉ có một số trung tâm lâm sàng có thể thực hiện điều trị thành công và đây là một quá trình tốn kém. Nó cũng không phải là một giải pháp hoàn hảo. Chỉ có thể thay thế lớp biểu bì bằng phương pháp này; làn da mới không có nang lông, tuyến mồ hôi hoặc tuyến bã nhờn.

3.4 Tế bào gốc đường tiêu hóa

Các tế bào gốc của đường tiêu hóa cư trú trong một “ngách” trong các hầm ruột và tuyến dạ dày. Cơ chế và hướng khuếch tán của dòng vô tính đã chuyển đổi này vào niêm mạc đường tiêu hóa đang được tranh cãi gay gắt, và trọng tâm của trường hợp này là vị trí và bản chất của tế bào gốc đường tiêu hóa.

3.5 Tế bào gốc gan

Gan có khả năng tái tạo mạnh mẽ, sử dụng các phương thức tái tạo khác nhau tùy theo loại và mức độ tổn thương. Các tế bào gan trưởng thành có thể nhân lên để thay thế các mô bị tổn thương cho phép phục hồi chức năng nhu mô. Tổn thương gan mãn tính làm phát sinh một khoang tế bào gốc tiềm năng nằm ở các nhánh nhỏ nhất của đường mật trong gan đang được kích hoạt, gọi là phản ứng ống tế bào bầu dục. Những tế bào hình bầu dục này có nguồn gốc từ ống Hering, giúp khuếch đại các quần thể đường mật này trước khi các tế bào này biệt hóa thành tế bào gan. Ở gan người, tổ chức của đường mật thì khác, với ống dẫn kéo dài đến một phần ba gần của tiểu thùy và do đó rõ ràng cần phải đổi tên từ tế bào hình bầu dục thành tế bào tiền thân của gan.

3.6 Tế bào gốc tuyến tụy

Các tế bào sản xuất insulin trước đây được tạo ra từ tế bào gốc đa năng. Việc tạo ra các tế bào này sẽ cung cấp nguồn tế bào mới cho việc phát triển thuốc và liệu pháp cấy ghép tế bào ở những người mắc bệnh tiểu đường. Các tế bào beta sản xuất insulin thay đổi chu kỳ 40-50 ngày một lần bằng quá trình apoptosis cũng như sự nhân lên và biệt hóa của các tế bào đảo mới từ các tế bào biểu mô tiền thân, nằm trong ống tụy.

4. Sự khác biệt giữa tế bào gốc phôi và trưởng thành là gì?

Cả 2 loại tế bào gốc này đều có thể tái tạo và biệt hóa thành tế bào mới. Tế bào gốc phôi quý giá hơn do tính đa năng của chúng. Tuy nhiên, trong ứng dụng trị liệu, tế bào gốc trưởng thành được ưu tiên hơn do tính dễ sử dụng và đảm bảo an toàn. 
Dưới đây là bảng so sánh một số khác biệt đáng kể giữa tế bào gốc phôi và tế bào gốc trưởng thành:

Tế bào gốc trưởng thành	Tế bào gốc phôi
Tế bào gốc trưởng thành là tế bào gốc chưa biệt hóa trong các cơ quan/mô đã biệt hóa.	Tế bào gốc phôi được tìm thấy trong giai đoạn phôi nang sớm.
Chỉ có thể phát triển thành các loại tế bào có liên quan chặt chẽ với nhau.	Có thể phát triển thành bất kỳ tế bào nào.
Được tìm thấy trong tủy xương, não, máu, gan, da, cơ xương, mô mỡ.	Được tìm thấy trong phôi nang.

5. Ứng dụng của tế bào gốc trưởng thành trong đời sống hiện nay

5.1. Tạo ra các tế bào khỏe mạnh để điều trị các loại bệnh lý (y học tái tạo)

Tế bào gốc có thể được sử dụng để tái tạo và sửa chữa các mô bị tổn thương hoặc bị ảnh hưởng bởi bệnh tật.

Liệu pháp trị liệu bằng tế bào gốc có thể được áp dụng cho những người bị chấn thương tủy sống, tiểu đường loại 1, bệnh Parkinson, xơ cứng teo cơ một bên, bệnh Alzheimer, bệnh tim, đột quỵ, bỏng, ung thư và viêm xương khớp.

Tế bào gốc có thể có tiềm năng phát triển để trở thành mô mới dùng trong cấy ghép và y học tái tạo. Các nhà khoa học đang tiếp tục nghiên cứu tế bào gốc và các ứng dụng của chúng trong y học cấy ghép và tái tạo.

5.2. Hỗ trợ tìm hiểu cơ chế bệnh lý 

Bằng cách quan sát tế bào gốc trưởng thành thành tế bào trong xương, cơ tim, dây thần kinh cũng như các cơ quan và mô khác, các nhà nghiên cứu có thể hiểu rõ hơn về cơ chế bệnh tật và tình trạng phát triển của chúng 

5.3. Thử nghiệm các loại thuốc mới về độ an toàn và hiệu quả. 

Một ứng dụng quan trọng của tế bào gốc là trong việc thử nghiệm các loại thuốc mới về độ an toàn và hiệu quả. Trước khi áp dụng thuốc lên con người, các nhà nghiên cứu có thể sử dụng tế bào gốc để kiểm tra tính an toàn và chất lượng của thuốc. Việc này có thể được thực hiện bằng cách sử dụng các loại tế bào gốc để tạo ra các tế bào đặc hiệu của mô cụ thể, nhằm thử nghiệm các loại thuốc mới.
Để đảm bảo tính chính xác trong việc thử nghiệm các loại thuốc mới, tế bào gốc cần được lập trình để có các đặc tính tương tự như tế bào mục tiêu của thuốc. Hiện nay, các phương pháp lập trình tế bào thành các tế bào cụ thể đang được nghiên cứu.

Ví dụ, tế bào thần kinh có thể được tạo ra để thử nghiệm một loại thuốc mới trong việc điều trị bệnh thần kinh. Qua các xét nghiệm, ta có thể đánh giá tác động của loại thuốc mới lên tế bào và xác định liệu tế bào có bị tổn thương hay không.

Có thể thấy, ứng dụng tế bào gốc trưởng thành trong điều trị y tế vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu và phát triển. Nếu bạn có ý định sử dụng bất cứ liệu pháp trị liệu nào liên quan đến loại tế bào gốc này, hãy tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế uy tín.

Bạn đọc muốn tìm hiểu thêm thông tin hoặc nhận tư vấn từ đội ngũ chuyên gia y tế hàng đầu về tế bào gốc, vui lòng liên hệ 18008144 để được Mirai Care tư vấn và kết nối tới các bệnh viện uy tín tại Nhật Bản. Chúng tôi đồng hành cùng khách hàng trong hành trình bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống

---

Tài liệu tham khảo:

• (1): https://www.kumc.edu/research/midwest-stem-cell-therapy-center/stem-cell-information/about-adult-stem-cell-therapy.html
• (2): https://en.wikipedia.org/wiki/Adult_stem_cell
• (3): https://www.eurostemcell.org/skin-stem-cells-where-do-they-live-and-what-can-they-do
• (4): https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/bone-marrow-transplant/in-depth/stem-cells/art-20048117