[Giải đáp thắc mắc] Thuốc chữa bệnh tự kỷ có thật sự chữa được hay không

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Nhiều phụ huynh khi thấy con có dấu hiệu rối loạn phát triển đều có xu hướng tìm kiếm thuốc chữa bệnh tự kỷ với hy vọng giúp con cải thiện nhanh chóng. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy không có loại thuốc nào có thể chữa khỏi hoàn toàn tự kỷ. Các loại thuốc được sử dụng trong điều trị chủ yếu nhằm kiểm soát triệu chứng đi kèm. Vậy nên trong bài viết này, Mirai Care sẽ trình bày rõ đặc điểm của từng loại thuốc qua đó giúp cha mẹ đưa ra những lựa chọn phù hợp với tình trạng và thể chất của con trẻ.

1. Tự kỷ có điều trị bằng thuốc được không?

Nhiều phụ huynh thắc mắc liệu trẻ tự kỷ có thể điều trị bằng thuốc hay không? Theo các chuyên gia, điều trị rối loạn phổ tự kỷ (ASD) bằng thuốc là hoàn toàn không thể bởi đây là một rối loạn phát triển thần kinh phức tạp liên quan đến sự kết nối và hoạt động của não bộ vì vậy thuốc không thể tác động để “chữa khỏi” căn nguyên của bệnh.

Tuy nhiên, thuốc vẫn được sử dụng trong một số trường hợp nhằm giảm các triệu chứng đi kèm gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày của trẻ. Khi được bác sĩ chỉ định đúng liều, đúng loại, thuốc có thể giúp trẻ dễ tham gia các buổi can thiệp hành vi, trị liệu ngôn ngữ, can thiệp cảm giác,... từ đó đạt tiến bộ tốt hơn.

Tự kỷ là rối loạn thần kinh không thể khỏi HOÀN TOÀN bằng thuốc

2. Có thuốc chữa bệnh tự kỷ không?

Hiện nay, KHÔNG CÓ bất kỳ loại thuốc nào trên thế giới có thể chữa khỏi bệnh tự kỷ. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là thuốc không có vai trò trong quản lý tự kỷ. Thuốc có thể được bác sĩ kê để giảm các triệu chứng ảnh hưởng mạnh đến cuộc sống của trẻ, như kích động, mất ngủ, lo âu, hành vi tự gây tổn thương hoặc tăng động quá mức. Khi các triệu chứng này giảm, trẻ sẽ dễ tham gia can thiệp hành vi - giáo dục, vốn là phương pháp điều trị cốt lõi giúp trẻ phát triển tốt hơn.

Không chỉ dùng thuốc việc điều trị tự kỷ luôn phải kết hợp nhiều phương pháp như can thiệp hành vi (ABA), trị liệu ngôn ngữ, trị liệu cảm giác, giáo dục đặc biệt và hỗ trợ tâm lý, xã hội.

Thuốc chỉ là thành phần hỗ trợ bên cạnh các phương pháp trị liệu khác

3. Các loại thuốc hỗ trợ điều trị tự kỷ

3.1. Thuốc chống loạn thần

Thuốc chống loạn thần là nhóm thuốc thường được bác sĩ chỉ định cho trẻ tự kỷ khi trẻ có các biểu hiện như kích động mạnh, hành vi gây nguy hiểm, cáu gắt kéo dài, tự gây tổn thương hoặc hành vi bùng nổ khó kiểm soát. Mặc dù không chữa được tự kỷ, nhóm thuốc này giúp ổn định hành vi, giảm mức độ kích động từ đó trẻ có thể hợp tác tốt hơn trong học tập và các chương trình can thiệp.

Hai loại thuốc chống loạn thần được FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) phê duyệt cho việc điều trị triệu chứng ở trẻ tự kỷ là:

• Risperidone: Giảm kích động, hành vi hung hăng, cáu kỉnh.
• Aripiprazole: Kiểm soát hành vi bùng nổ, giảm stress, giúp trẻ dễ dàng tương tác với môi trường.

Các thuốc này chỉ được dùng khi bác sĩ chuyên khoa tâm thần, nhi khoa đánh giá cần thiết. Việc sử dụng phải được theo dõi chặt chẽ vì có thể gây tác dụng phụ như buồn ngủ, tăng cân, thay đổi chuyển hóa hoặc ảnh hưởng nội tiết.

Thuốc chống loạn thần giúp trẻ tự kỷ ổn định hành vi 

3.2. Thuốc chống trầm cảm

Thuốc chống trầm cảm được sử dụng trong điều trị tự kỷ không nhằm chữa tự kỷ mà để giảm các triệu chứng kèm theo như lo âu, trầm cảm, ám ảnh cưỡng chế (OCD), hoặc các hành vi lặp đi lặp lại gây ảnh hưởng đến sinh hoạt của trẻ. Những triệu chứng này khá phổ biến ở người tự kỷ và có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong học tập, giao tiếp và tương tác xã hội.

Nhóm thuốc thường được chỉ định nhất là SSRIs (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) - thuốc giúp điều hòa nồng độ serotonin trong não, mang lại cảm giác bình tĩnh, giảm căng thẳng. Một số thuốc hay được bác sĩ sử dụng gồm:

• Fluoxetine
• Sertraline
• Fluvoxamine

Những thuốc này có thể giúp trẻ giảm lo âu, bớt hành vi ám ảnh - lặp lại, ngủ ngon hơn và cải thiện khả năng tham gia các buổi can thiệp hành vi - giáo dục. Tuy nhiên, hiệu quả còn tùy thuộc vào từng trẻ và cần thời gian theo dõi.

Lưu ý quan trọng:

• Thuốc chống trầm cảm không được tự ý dùng cho trẻ vì có thể gây tác dụng phụ như mất ngủ, kích động, buồn nôn hoặc thay đổi cảm xúc.
• Việc kê đơn chỉ được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa tâm thần nhi, kèm theo theo dõi định kỳ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Thuốc chống trầm cảm hỗ trợ giảm các triệu chứng như lo âu, trầm cảm, ám ảnh cưỡng chế

3.3. Thuốc chống động kinh

Thuốc chống động kinh (thuốc chống co giật) được sử dụng cho trẻ tự kỷ khi trẻ có kèm theo cơn động kinh hoặc các bất thường điện não. Theo thống kê, khoảng 20-30%trẻ tự kỷ có nguy cơ mắc động kinh đặc biệt ở những trẻ có chậm phát triển trí tuệ hoặc ngôn ngữ. Vì vậy, thuốc chống động kinh đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát cơn co giật và bảo vệ chức năng não bộ.

Một số thuốc thường được sử dụng gồm:

• Valproate (Acid valproic)
• Lamotrigine
• Levetiracetam
• Carbamazepine

Các thuốc này giúp ổn định hoạt động điện não, giảm tần suất và mức độ cơn co giật, từ đó hỗ trợ cải thiện khả năng học tập, tập trung và hành vi của trẻ. Ở một số trường hợp, thuốc chống động kinh cũng có tác dụng tích cực trong việc giảm kích động hoặc rối loạn giấc ngủ.

3.4. Các loại thuốc bổ trợ khác

Bên cạnh thuốc chống loạn thần, thuốc chống trầm cảm và thuốc chống động kinh, trẻ tự kỷ đôi khi được bác sĩ chỉ định thêm một số thuốc hoặc thực phẩm bổ trợ nhằm cải thiện các triệu chứng đi kèm. 

Những sản phẩm này không phải thuốc chữa tự kỷ mà chỉ giúp hỗ trợ chức năng não bộ, giấc ngủ hoặc hành vi, tùy theo từng trường hợp cụ thể. Một số nhóm phổ biến gồm:

Các loại thuốc bổ trợ được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa 

4. Một số lưu ý khi sử dụng thuốc hỗ trợ điều trị tự kỷ

Việc sử dụng thuốc trong điều trị tự kỷ cần được thực hiện thận trọng và có giám sát y khoa chặt chẽ vì mỗi loại thuốc đều có mục đích, liều lượng và tác dụng phụ riêng. Dưới đây là những lưu ý quan trọng mà phụ huynh cần nắm rõ:

• Không tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ: Các thuốc hỗ trợ cho trẻ tự kỷ như thuốc chống loạn thần, chống trầm cảm hay chống động kinh đều là thuốc chuyên khoa. Việc tự ý dùng có thể dẫn đến tác dụng phụ nghiêm trọng, thậm chí ảnh hưởng lâu dài đến hành vi và sức khỏe của trẻ.
• Tuân thủ đúng liều lượng và thời gian điều trị: Thuốc cho trẻ tự kỷ thường cần thời gian để phát huy hiệu quả. Tự ý tăng, giảm hoặc ngừng thuốc đột ngột có thể gây kích động, mất ngủ, co giật hoặc tái bùng phát triệu chứng.
• Theo dõi tác dụng phụ thường xuyên: Mỗi trẻ đáp ứng thuốc khác nhau, phụ huynh cần quan sát những sự thay đổi cảm xúc, hành vi, thay đổi cân nặng, ăn uống kém, đau đầu, mệt mỏi. Nếu có dấu hiệu bất thường phải báo ngay cho bác sĩ để điều chỉnh.
• Khám định kỳ theo hẹn của bác sĩ: Một số loại thuốc yêu cầu kiểm tra sức khỏe định kỳ như xét nghiệm máu, kiểm tra chức năng gan, thận đánh giá tác dụng thuốc và mức độ cải thiện. Điều này giúp đảm bảo thuốc đang phù hợp và an toàn cho trẻ.
• Thuốc chỉ là hỗ trợ không thay thế can thiệp hành vi: Can thiệp hành vi - giáo dục (ABA, trị liệu ngôn ngữ, trị liệu cảm giác, giáo dục đặc biệt) mới là nền tảng điều trị chính cho trẻ tự kỷ. Thuốc chỉ giúp giảm triệu chứng để trẻ dễ hợp tác hơn, không có tác dụng “chữa khỏi” tự kỷ.
• Kết hợp chặt chẽ với gia đình và nhà trường: Hiệu quả điều trị cao nhất đạt được khi phụ huynh, bác sĩ, giáo viên đều nắm rõ tình trạng của trẻ, phối hợp theo dõi và hỗ trợ trẻ một cách nhất quán.

Một số lưu ý khi sử dụng thuốc hỗ trợ điều trị tự kỷ

>>> Xem thêm:

• Gợi ý trò chơi can thiệp sớm cho trẻ chậm nói, tự kỷ nhẹ
• 2 cách dạy trẻ tự kỷ kể chuyện giúp trẻ rèn luyện kỹ năng giao tiếp

Kết luận

Dù có nhiều thông tin xoay quanh thuốc chữa bệnh tự kỷ, phụ huynh cần hiểu rằng thuốc không phải biện pháp điều trị cốt lõi hay chữa khỏi hoàn toàn. Thuốc chỉ hỗ trợ giảm một số triệu chứng ảnh hưởng đến sinh hoạt và luôn phải được sử dụng dưới sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa. Điều quan trọng nhất vẫn là phát hiện sớm, can thiệp sớm áp dụng phương pháp trị liệu phù hợp giúp trẻ phát triển tối đa khả năng giao tiếp, nhận thức và hòa nhập với cộng đồng. 

Có thể bạn chưa biết:

Một bước ngoặt đáng kể trong điều trị tự kỷ, mở ra cánh cửa hy vọng mới cho hàng triệu người bệnh trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, Miracare tự hào là cầu nối đưa bệnh nhân mắc bệnh tự kỷ điều trị tại Viện nghiên cứu, điều trị cấy ghép tế bào gốc Tokyo (TSRI) - đơn vị tiên phong và duy nhất hiện tại điều trị bệnh tự kỷ bằng phương pháp này tại Nhật Bản.

Tại TSRI có hơn 500 trẻ mắc bệnh tự kỷ đã điều trị bằng liệu pháp này, hơn 95% bệnh nhân cải thiện đáng kể sau điều trị. Cùng tìm hiểu phương pháp điều trị tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc nhé!