[Tìm hiểu] Trẻ tăng động lớn lên có hết không?

Tác giả: Ngô Thị Thúy An , bài viết được tư vấn chuyên môn bởi: BÁC SĨ TAKAHIRO HONDA (Pajili) Giám đốc Viện Nghiên cứu Điều trị Cấy ghép Tế bào Gốc Tokyo (TSRI)

Nhiều bậc cha mẹ lo lắng khi con được chẩn đoán mắc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và thường đặt ra câu hỏi: “Trẻ tăng động lớn lên có hết không?” Thực tế đây là một vấn đề liên quan đến sự phát triển thần kinh nên mức độ cải thiện của trẻ phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Mirai Care tin rằng nếu hiểu đúng về ảnh hưởng của trẻ tăng động sẽ giúp cha mẹ lựa chọn phương pháp hỗ trợ phù hợp giúp con hòa nhập và phát triển tốt hơn.

1. Điểm khác biệt giữa trẻ tăng động và trẻ bình thường

Việc phân biệt giữa trẻ tăng động giảm chú ý (ADHD) và trẻ bình thường hiếu động là điều khiến nhiều cha mẹ bối rối. Cả hai nhóm trẻ đều có biểu hiện năng động, tò mò và khó ngồi yên. Tuy nhiên, trẻ tăng động có những đặc điểm hành vi đặc trưng và kéo dài ảnh hưởng trực tiếp đến học tập và sinh hoạt hàng ngày.

Phân biệt giữa trẻ tăng động giảm chú ý và trẻ bình thường hiếu động

2. Ảnh hưởng của chứng tăng động

Chứng tăng động giảm chú ý (ADHD) không chỉ khiến trẻ gặp khó khăn trong học tập hay sinh hoạt hàng ngày, mà còn ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển trí tuệ, cảm xúc và khả năng hòa nhập xã hội nếu không được phát hiện và can thiệp sớm.

2.1. Ảnh hưởng đến học tập

Trẻ tăng động thường khó tập trung, dễ bị xao nhãng bởi những yếu tố nhỏ xung quanh như tiếng động, ánh sáng hay lời nói của người khác. Ngoài ra, các em thường có các biểu hiện như không hoàn thành bài tập, bỏ quên dụng cụ học tập, hoặc làm sai do không đọc kỹ yêu cầu. Vậy nên, việc thiếu tập trung kéo dài sẽ khiến kết quả học tập giảm sút, dẫn đến tâm lý chán nản, sợ đi học, thậm chí mất hứng thú học tập.

2.2. Ảnh hưởng đến hành vi và cảm xúc

Chứng tăng động khiến trẻ khó kiểm soát cảm xúc, dễ cáu gắt, bốc đồng hoặc phản ứng thái quá với tình huống nhỏ. Trẻ có thể nói chen, cướp lời, hoặc nổi nóng khi không được như ý. Khi bị người lớn trách phạt, trẻ cảm thấy bị hiểu lầm, dẫn đến tự ti hoặc chống đối. Nếu không được hướng dẫn đúng cách, những cảm xúc tiêu cực này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách sau này.

2.3. Ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội

Do tính cách bốc đồng và hiếu động quá mức, trẻ tăng động thường khó hòa nhập với bạn bè, dễ bị cô lập hoặc xa lánh. Các em có thể xung đột, tranh cãi với bạn bè trong lớp hoặc ngoài sân chơi. Về lâu dài, trẻ thiếu kỹ năng giao tiếp, hợp tác, và khó xây dựng mối quan hệ tích cực trong học tập cũng như cuộc sống.

 2.4. Ảnh hưởng đến gia đình

Không ít cha mẹ cảm thấy mệt mỏi và áp lực khi chăm sóc trẻ tăng động. Trẻ thường không nghe lời, làm trái yêu cầu, khiến cha mẹ dễ nổi nóng, tạo nên bầu không khí căng thẳng trong gia đình. Nếu cha mẹ không hiểu rõ về rối loạn tăng động, dễ gán ghép con là “hư”, “bướng bỉnh”, làm trẻ tổn thương tinh thần và xa cách cảm xúc với cha mẹ.

Trẻ tăng động gây ảnh hưởng nhiều đến học tập và sinh hoạt hàng ngày 

3. Trẻ tăng động lớn lên có hết không?

Đây là câu hỏi được rất nhiều cha mẹ quan tâm khi con được chẩn đoán mắc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD). Thực tế, chứng tăng động không hoàn toàn “tự hết” theo thời gian mà các triệu chứng có thể giảm dần nếu trẻ được can thiệp sớm, được giáo dục đúng cách và có môi trường phát triển phù hợp.

3.1. Tùy thuộc vào mức độ rối loạn

Với trường hợp nhẹ, trẻ có thể cải thiện đáng kể khả năng tập trung, kiểm soát hành vi và cảm xúc khi được trị liệu sớm bằng liệu pháp tâm lý - hành vi kết hợp hỗ trợ từ gia đình và nhà trường.

Với trường hợp nặng hoặc không được điều trị đúng cách, các triệu chứng như bốc đồng, thiếu tập trung hoặc khó kiểm soát cảm xúc có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành, ảnh hưởng đến công việc và mối quan hệ xã hội.

3.2. Vai trò của can thiệp sớm

Nếu phát hiện và can thiệp từ sớm (trước 7 tuổi) trẻ tăng động có thể phát triển các kỹ năng xã hội, giao tiếp và hành vi tự chủ từ đó giảm thiểu các khuyết tật, tăng tính độc lập và cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ.

Việc trị liệu hành vi, trị liệu tâm lý và trong một số trường hợp, điều trị bằng tế bào gốc có thể giúp cải thiện chức năng não bộ, khả năng tập trung và sự ổn định cảm xúc.

3.3. Triệu chứng ở tuổi trưởng thành

Khoảng 60% trẻ tăng động vẫn còn dấu hiệu ADHD khi lớn lên nhưng biểu hiện sẽ thay đổi ít nhiều. Ví dụ: có biểu hiện hành vi ít hiếu động hơn nhưng vẫn khó duy trì sự tập trung lâu dài, dễ xao nhãng trong công việc hoặc học tập. Một số người có xu hướng bốc đồng, hay quên, tổ chức kém ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc và các mối quan hệ xã hội. Tuy nhiên, nếu được điều trị và rèn luyện kỹ năng sống phù hợp, họ vẫn có thể sống tự lập trong cuộc sống hàng ngày.

Chứng tăng động có thể dần thuyên giảm theo thời gian nếu được điều trị kịp thời

4. Các phương pháp điều trị chứng tăng động

4.1. Sử dụng thuốc

Thuốc là liệu pháp phổ biến nhất được các bác sĩ tâm thần và thần kinh nhi khoa chỉ định cho trẻ tăng động.

• Thuốc kích thích thần kinh trung ương (như methylphenidate, amphetamine) giúp tăng nồng độ dopamine và norepinephrine trong não hai chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến khả năng tập trung và kiểm soát hành vi.
• Thuốc không kích thích (như atomoxetine hoặc guanfacine) có thể được sử dụng nếu trẻ không đáp ứng tốt với thuốc kích thích hoặc có tác dụng phụ.

Lưu ý: Việc dùng thuốc cần được bác sĩ chuyên khoa kê đơn, theo dõi sát sao liều lượng và phản ứng phụ, tuyệt đối không tự ý mua hoặc ngừng thuốc đột ngột.

4.2. Điều trị tâm lý

Liệu pháp tâm lý giúp trẻ nhận biết cảm xúc, cải thiện kỹ năng kiểm soát hành vi và tăng khả năng thích ứng xã hội. Các phương pháp phổ biến gồm:

• Trị liệu nhận thức - hành vi (CBT): Giúp trẻ thay đổi cách suy nghĩ, giảm xung động và phản ứng bốc đồng.
• Trị liệu nhóm: Tạo môi trường để trẻ học cách tương tác, chia sẻ và kiểm soát cảm xúc cùng bạn bè.
• Tư vấn cho cha mẹ: Giúp phụ huynh hiểu rõ tâm lý trẻ, giảm căng thẳng và áp dụng phương pháp giáo dục phù hợp tại nhà.

4.3. Liệu pháp hành vi

Liệu pháp này tập trung vào việc rèn luyện thói quen tích cực và loại bỏ hành vi tiêu cực.

• Sử dụng khen thưởng, khích lệ khi trẻ có hành vi đúng.
• Thiết lập thời gian biểu rõ ràng để trẻ hình thành tính kỷ luật.
• Kết hợp giáo viên và gia đình trong việc quan sát, phản hồi và thống nhất cách ứng xử với trẻ.

Khi được áp dụng liên tục, liệu pháp hành vi giúp trẻ cải thiện khả năng kiểm soát bản thân, tăng sự tập trung và giảm hiếu động rõ rệt.

4.4. Thay đổi chế độ dinh dưỡng

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định thần kinh và cải thiện sự tập trung của trẻ tăng động.

• Bổ sung thực phẩm giàu Omega-3, Omega-6, DHA như cá hồi, hạt óc chó, hạnh nhân, giúp hỗ trợ hoạt động não bộ.
• Tăng cường vitamin nhóm B, magie, kẽm giúp điều hoà cảm xúc và giảm căng thẳng thần kinh.
• Hạn chế đường tinh luyện, chất bảo quản, caffeine và phẩm màu nhân tạo, vì chúng có thể kích thích quá mức hệ thần kinh.
• Kết hợp thêm sữa hạt, sữa không lactose hoặc sữa hữu cơ để hỗ trợ tiêu hóa và duy trì năng lượng ổn định.

Đa dạng phương pháp điều trị chứng tăng động 

4.5. Trị liệu tăng động bằng tế bào gốc

Trị liệu bằng tế bào gốc là phương pháp hiện đại trong điều trị rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) ở trẻ em và cũng được coi là một bước tiến mới trong lĩnh vực hỗ trợ và can thiệp cho trẻ. Phương pháp này dựa trên khả năng tự tái tạo và phục hồi của tế bào gốc. Khi được cấy ghép vào cơ thể, các tế bào này có thể phát triển thành tế bào thần kinh mới giúp tái tạo những vùng não bị tổn thương, cải thiện chức năng dẫn truyền thần kinh và tăng khả năng tập trung, kiểm soát hành vi. 

Kết luận

Trẻ tăng động lớn lên có hết không? Tăng động giảm chú ý không hoàn toàn “tự hết” khi trẻ lớn lên nhưng các triệu chứng có thể giảm đáng kể nếu được can thiệp đúng cách và kịp thời. Việc cha mẹ kiên trì đồng hành, tạo môi trường tích cực và kết hợp với chuyên gia tâm lý, dinh dưỡng, giáo dục là yếu tố then chốt giúp trẻ phát triển cân bằng cả về thể chất lẫn tinh thần. 

Xem thêm:

• Trẻ tăng động giảm chú ý có chữa được không?
• Trẻ tăng động có thông minh không? Những điều bố mẹ cần nhớ

Có thể bạn chưa biết:

Một bước ngoặt đáng kể trong điều trị tự kỷ, mở ra cánh cửa hy vọng mới cho hàng triệu người bệnh trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, Miracare tự hào là cầu nối đưa bệnh nhân mắc bệnh tự kỷ điều trị tại Viện nghiên cứu, điều trị cấy ghép tế bào gốc Tokyo (TSRI) - đơn vị tiên phong và duy nhất hiện tại điều trị bệnh tự kỷ bằng phương pháp này tại Nhật Bản.

Tại TSRI có hơn 500 trẻ mắc bệnh tự kỷ đã điều trị bằng liệu pháp này, hơn 95% bệnh nhân cải thiện đáng kể sau điều trị. Cùng tìm hiểu phương pháp điều trị tự kỷ bằng liệu pháp tế bào gốc nhé!